Cuộc đua "tam mã" xuất khẩu chiến đấu cơ thế hệ thứ 5

Theo Asia Times, Trung Quốc, Nga và Mỹ đang lao vào một cuộc cạnh tranh ngày càng gay gắt để xuất khẩu máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5, vốn có ý nghĩa quan trọng đối với ảnh hưởng chiến lược tại các quốc gia quan trọng trên toàn cầu, giữa lúc "bóng ma" Chiến tranh Lạnh mới đang lờ mờ xuất hiện.

Các chiến đấu cơ thế hệ 5, cụ thể là J-20 và FC-31 của Trung Quốc, Su-57 và Su-75 của Nga, và F-22 và F-35 của Mỹ có nhiều lợi thế hơn so với thế hệ thứ 4 và do đó mang tính toàn cầu cao. Những tính năng công nghệ cao, tiên tiến đó bao gồm khả năng quan sát tốt và công nghệ tổng hợp dữ liệu.

Trong tương lai, Trung Quốc đặt mục tiêu xuất khẩu FC-31, mặc dù vấp phải nhiều khó khăn trong việc xuất khẩu chiến đấu cơ, ngoài một nhóm nhỏ các quốc gia khách hàng thân thiết bao gồm Pakistan, Bangladesh, Myanmar, Triều Tiên và một số quốc gia châu Phi.

Nga cũng đã lên kế hoạch xuất khẩu Su-57 và đàm phán với UAE để hợp tác sản xuất Su-75 tiên tiến hơn. Ngược lại, Mỹ đã xuất khẩu thành công F-35 khi hiện có 14 quốc gia đang sử dụng loại chiến đấu cơ này và hơn 10 quốc gia tham gia sản xuất.

Đáng chú ý, các chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 này đều được thiết kế theo các học thuyết phòng không khác nhau của các nhà sản xuất tương ứng.

Các cường quốc lục địa như Trung Quốc và Nga nhấn mạnh khả năng phòng không trên bộ. Vì vậy, các chiến đấu cơ của họ được tích hợp chặt chẽ vào mạng lưới phòng không của họ. Ngược lại, các cường quốc viễn chinh như Mỹ lại nhấn mạnh khả năng tấn công tầm xa và xâm nhập vùng trời vốn được bảo vệ nghiêm ngặt.

Bắc Kinh đang cố gắng mở rộng các chức năng khác bằng cách tích hợp sức mạnh không quân trong các hoạt động tấn công chung, cũng như trong các hoạt động phòng thủ đối với cơ sở hạ tầng quan trọng và bảo vệ các hoạt động trên bộ và hải quân.

Điều đó được hiện thực hóa trong thiết kế của chiến đấu cơ tàng hình J-20, với thiết kế được cho là tối ưu hóa cho các cuộc tấn công tầm xa ở môi trường phòng không phức tạp. Trong đó có năng lực đánh chặn tầm xa, tấn công mặt nước và tấn công hàng hải, tất cả đều có khả năng quan trọng trong bất kỳ cuộc xung đột nào trong tương lai.

Máy bay J-20 cũng có thể tiến hành các cuộc không kích cách xa các căn cứ không quân ở lục địa Trung Quốc trước khi rút lui vào vùng an toàn của mạng lưới phòng không của nước này.

Học thuyết phòng không của Nga theo cách tiếp cận 3 tầng, với một hệ thống phân lớp tạo ra vùng chống tiếp cận/từ chối khu vực (A2/AD). Quốc phòng Nga chủ yếu dựa vào tên lửa đất đối không, với các khẩu đội tầm xa và tầm trung.

Chiến đấu cơ thế hệ thứ 3 của Nga được tích hợp vào mạng lưới phòng không phân lớp để săn lùng đối thủ đang tìm cách phá hủy hệ thống phòng không trên mặt đất và lấp đầy khoảng trống trong phạm vi phủ sóng của radar. Điều này có nghĩa là các chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 của Nga mạnh ở mảng tác chiến không đối không.

Trong khi đó, học thuyết của Mỹ nhấn mạnh đến các hoạt động chung trên tất cả các mặt trận, trong đó không quân vượt qua các giới hạn địa lý, tấn công chính xác. Theo học thuyết của Mỹ, sức mạnh không quân cho phép kiểm soát các hoạt động có lợi cho họ, được sử dụng cùng với mọi hình thức sức mạnh quân sự và được tích hợp trên nhiều lĩnh vực.

Thực tế là Mỹ ưu tiên cho một nền tảng duy nhất được thiết kế để thực hiện nhiều vai trò. F-35 là minh chứng cho triết lý này, với nhiều biến thể dành cho Không quân, Hải quân và Thủy quân lục chiến với các năng lực khác nhau được tích hợp trong một thiết kế căn cứ duy nhất.
Tuy nhiên, điều này khiến F-35 không có bất kỳ vai trò chuyên biệt nào và cần có hỗ trợ cho các khả năng khác cần thiết để tối đa hóa hiệu quả của nó.

Vì vậy, ngoài các yếu tố chiến lược, chính trị và ngân sách quốc phòng, Asia Times cho rằng, những khách hàng tiềm năng mua chiến đấu cơ thế hệ thứ năm của Trung Quốc, Nga và Mỹ phải kết hợp hài hòa các chiến lược quân sự, học thuyết phòng không, yêu cầu năng lực và thông số kỹ thuật khi đưa ra quyết định mua sắm.