Cuộc điều trần gây "toát mồ hôi" của CEO TikTok trước Quốc hội Mỹ

Trong phiên điều trần này, CEO Chu Thụ Tư (Shou Zi Chew) phải trả lời chất vấn về các nghi vấn liên quan đến TikTok như sức khỏe tinh thần thanh thiếu niên và cả cáo buộc chính phủ Trung Quốc kiểm soát mạng xã hội này.

Đây là một cơ hội hiếm để ông Chu tiếp cận rộng rãi hơn với công chúng Mỹ, cũng như bảo vệ công ty của mình khỏi lệnh cấm tiềm tàng của chính phủ nước này hoặc nguy cơ buộc phải bán lại nếu muốn tiếp tục hoạt động.

Hồi tuần truớc, TikTok cho biết, các quan chức Mỹ đang yêu cầu các chủ sở hữu người Trung Quốc bán cổ phần nếu không sẽ có nguy cơ đối mặt với lệnh cấm ứng dụng này tại Mỹ vì các lo ngại về bảo mật.

Tuy nhiên, trong vòng 5 giờ điều trần, nhà lãnh đạo 40 tuổi người Singapore của TikTok đối mặt áp lực cao chưa từng thấy từ các nghị sĩ Cộng hòa và Dân chủ Mỹ, những người lo ngại rằng Bắc Kinh có thể lợi dụng mạng xã hội này để do thám, thu thập dữ liệu và tuyên truyền.

"Nền tảng của bạn cần phải bị cấm", Chủ tịch Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện Cathy McMorris Rodgers nhấn mạnh ngay khi bắt đầu phiên điều trần. 

Đáp lại, ông Chu đã nhấn mạnh sự độc lập của TikTok khỏi Trung Quốc khi tuyên bố: "Bản thân TikTok không có bất kỳ hoạt động điều hành nào ở Trung Quốc đại lục, chúng tôi có trụ sở chính tại Los Angeles và Singapore, và hiện chúng tôi có 7.000 nhân viên tại Mỹ".

Ông cũng lặp lại tuyên bố, ByteDance không thuộc sở hữu hay bị điều khiển bởi chính phủ Trung Quốc và là một công ty tư nhân. "Chúng tôi tin rằng cần có quy định minh bạch áp dụng rộng rãi đối với mọi công ty công nghệ, vai trò sở hữu không phải là then chốt khi đề cập những quan ngại này", ông Chu nói thêm

Tại phiên điều trần, vị CEO tốt nghiệp Đại học Harvard đã liên tiếp phủ nhận cáo buộc ứng dụng này chia sẻ dữ liệu hay có bất kỳ liên hệ nào với chính phủ Trung Quốc. "TikTok đang làm mọi thứ có thể để bảo đảm an toàn cho 150 triệu người sử dụng ở Mỹ", ông Chu nhấn mạnh.

Ông Chu nhấn mạnh, TikTok trong 2 năm qua đã xây dựng một "bức tường lửa" để bảo vệ dữ liệu người dùng Mỹ trước nguy cơ bị nước ngoài tiếp cận trái phép. "Giới hạn thấp nhất là dữ liệu của Mỹ được lưu trữ trên đất Mỹ, bởi một công ty Mỹ, được người Mỹ giám sát", ông nói.

Những lo ngại của Mỹ

Tuy nhiên, vị CEO này vẫn chưa thể xoa dịu những mối lo ngại về TikTok tại Mỹ khi bị chỉ trích vẫn lảng tránh câu trả lời về vai trò của chính phủ Trung Quốc và làm dấy lên lo ngại về sức mạnh mà ứng dụng này có được đối với trẻ em.

Những nỗ lực đảm bảo về bảo mật dữ liệu của vị CEO này cũng đã không thể lay chuyển được các nghị sĩ Mỹ, đặc biệt là khi ông Chu không có bất kỳ cam kết gì đối với những mối quan tâm chính của họ.

Nghị sĩ Neal Dunn của phe Cộng hòa tại bang Florida đã hỏi rằng, liệu Bytedance (công ty mẹ của TikTok) có "theo dõi công dân Mỹ không?", ông Chu  lảng tránh khi chỉ trả lời rằng: "Tôi không nghĩ rằng gián điệp là cách thích hợp để mô tả về chúng tôi". Trả lời câu hỏi khác về nguy cơ Trung Quốc truy cập dữ liệu của công dân Mỹ, ông nói: "Theo tôi biết là không".

Không khí tại phiên điều trần căng thẳng cao độ hơn nữa khi bà Rodgers nhắc nhở ông Chu rằng, vị CEO này đã tuyên thệ và có nghĩa vụ phải nói sự thật. "Tôi hy vọng hôm nay ông sẽ nói bất cứ điều gì đúng sự thật. Chúng tôi không mua nó. Trên thực tế, khi Tiktok đạt 150 triệu người dùng, Quốc hội buộc phải hành động. Đó là 150 triệu người Mỹ mà Trung Quốc có thể thu thập thông tin nhạy cảm", bà Rodgers nhấn mạnh.

Ông Chu, một CEO được đánh giá là rất kín tiếng hơn so với các CEO công nghệ khác, đã liên tục nỗ lực nhấn mạnh vị thế độc lập của TikTok với chính phủ Trung Quốc và củng cố mối quan hệ với Mỹ. Nhưng nhiều thành viên của Quốc hội đã cắt ngang lời khai của giám đốc điều hành để nói rằng họ chỉ đơn giản là không tin vị CEO này.

"Gửi những người dân Mỹ đang theo dõi ngày hôm nay, hãy nghe điều này: TikTok là vũ khí của chính phủ Trung Quốc để theo dõi bạn, thao túng những gì bạn nhìn thấy và khai thác cho các thế hệ tương lai", bà Rodgers nói.

Khi các nhà lập pháp đặt ra câu hỏi của họ về các hoạt động thu thập dữ liệu của TikTok, ông Chu cũng nhấn mạnh rằng dữ liệu mà TikTok thu thập là dữ liệu "thường được nhiều công ty khác trong ngành của chúng tôi thu thập". "Chúng tôi cam kết rất minh bạch với người dùng về những gì thu thập được, ông Chu nói. "Tôi không tin những gì chúng tôi thu thập được nhiều hơn hầu hết những công ty trong ngành".

Tuy nhiên, ngay cả khi TikTok thu thập cùng một lượng thông tin như Facebook hoặc Twitter, họ vẫn có nhiều dữ liệu hơn, bao gồm thông tin về video đã xem, nội dung bình luận, tin nhắn riêng đã gửi. Và nếu người dùng bấm nút cho phép, TikTok có thể thu thập cả dữ liệu vị trí truy cập và danh sách liên hệ bạn bè chính xác.

Trọng tâm chính là tác động của TikTok đối với trẻ em 

Mặc dù an ninh quốc gia được cho là trọng tâm chính của phiên điều trần, nhưng nhiều nhà lập pháp cũng nêu bật những lo ngại về tác động của TikTok đối với trẻ em.

Một số nghị sĩ cáo buộc TikTok quảng bá những nội dung khuyến khích rối loạn ăn uống ở trẻ em, làm tăng nguy cơ tự tử ở trẻ em và lạm dụng tình dục. Các nghị sĩ Mỹ đã chất vấn ông Chu về những trường hợp người dùng trẻ tuổi cổ xúy những trò giả tự sát hoặc hành động nguy hiểm khác dẫn đến chết người và khiến giới chức nhiều nước lo ngại.

"Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các thuật toán của TikTok đề xuất các video được xem nhiều cho thanh thiếu niên, và làm trầm trọng thêm cảm giác đau khổ về tinh thần, bao gồm các video quảng cáo tự tử, tự làm hại bản thân và rối loạn ăn uống", nghị sĩ đảng Dân chủ Frank Pallone bày tỏ lo ngại.

Hạ nghị sĩ Bob Latta thuộc đảng Cộng hòa tại bang Ohio đã cáo buộc TikTok quảng cáo video về cái gọi là "thử thách mất điện" hoặc "thử thách nghẹt thở" khiến một bé gái 10 tuổi ở Pennsylvania bắt chước làm theo và đã tử vong do nghẹt thở. 

"Công nghệ của các ông thực sự dẫn đến cái chết", nghị sĩ Gus Bilirakis nói khi ông chỉ vào một gia đình ngồi bên dưới hội trường có con tử vong trong thảm kịch trên đường sắt mà gia đình nói rằng có liên quan việc dùng TikTok. Trích dẫn các ví dụ về nội dung có hại dành cho trẻ em, ông nói rằng không thể chấp nhận được rằng ngay cả sau khi biết tất cả những mối nguy hiểm này, ông Chu vẫn cho rằng TikTok là "một thứ gì đó thật tuyệt vời".

Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Gus Bilirakis của Florida cũng cho rằng, TikTok thiếu kiểm duyệt nội dung đầy đủ, khiến trẻ em có cơ hội tiếp xúc với nội dung khuyến khích tự làm hại bản thân.

Hạ nghị sĩ Kathy Castor thuộc đảng Dân chủ cũng có phát biểu gay gắt tại phiên điều trần về vấn đề này, trong đó nhấn mạnh: "TikTok có thể được thiết kế để giảm thiểu tác hại với trẻ em, nhưng quyết định được đưa ra là nhằm gây nghiện cho trẻ em để thu lợi nhuận".

Về phần mình, trong những tháng gần đây, TikTok đã ra mắt một số tính năng bảo vệ bổ sung cho người dùng trẻ tuổi, bao gồm đặt mặc định 60 phút xem giới hạn hàng ngày cho những người dưới 18 tuổi. Tuy nhiên, các nghị sĩ cho rằng, tính năng này rất dễ bị bỏ qua.

Vấn đề mới gây căng thẳng Mỹ - Trung

Số phận mạng xã hội này trở thành một nhân tố mới làm leo thang căng thẳng Washington - Bắc Kinh. Theo các chuyên gia, căng thẳng này leo thang đến mức những diễn biến quan trọng nhất có thể đã xảy ra trước phiên điều trần.

Trong cuộc họp báo tại Bắc Kinh vào đêm trước phiên điều trần, phát ngôn viên Bộ Thương mại Shu Jueting cho biết, việc ép buộc bán cổ phần TikTok sẽ "gây tổn hại nghiêm trọng đến niềm tin của các nhà đầu tư khắp thế giới, trong đó có Trung Quốc, khi đầu tư vào Mỹ", và Bắc Kinh sẽ phản đối việc bán cổ phần như vậy.

Tuyên bố đó làm suy yếu bất kỳ sự đảm bảo nào mà CEO TikTok có thể đưa ra về cách nền tảng này bảo mật dữ liệu của Mỹ. Tuyên bố này cũng được cho là như "đổ thêm dầu" vào căng thẳng giữa Tiktok và nghị sĩ Mỹ. Một số nghị sĩ dựa vào những phát biểu này của Bộ Thương mại Trung Quốc để gạt bỏ khẳng định của TikTok rằng ứng dụng này không liên quan đến chính phủ Trung Quốc.

Ngay tại bên ngoài phòng điều trần, các quan chức liên bang cũng liên tục bàn về số phận của TikTok tại Mỹ. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết TikTok nên "kết thúc bằng cách này hay cách khác", nhưng lưu ý rằng "có nhiều cách khác nhau để làm điều đó". 

Nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ cho biết, ông tin rằng ứng dụng này là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia của Mỹ, nhưng sẽ không nói thẳng rằng nó nên bị cấm. 

Tuy nhiên, khoảng 20 nghị sĩ, gồm 10 thành viên đảng Dân chủ và 10 thành viên đảng Cộng hòa, đã ủng hộ dự luật của lưỡng viện nhằm trao cho chính quyền của Tổng thống Joe Biden quyền cấm TikTok.