Báo Mỹ: Nghi vấn tên lửa Ukraine đi lạc, khiến 15 dân thường thiệt mạng

Vụ tấn công tên lửa ngày 6/9 vào thành phố Kostiantynivka ở miền đông Ukraine là một trong những vụ tấn công nghiêm trọng nhất tại nước này trong nhiều tháng qua, khiến ít nhất 15 dân thường thiệt mạng và hơn 30 người khác bị thương.

Chưa đầy 2 giờ sau vụ tấn công, Tổng thống Volodymyr Zelensky đổ lỗi cho phía Nga.

Nhưng các bằng chứng được tờ New York Times thu thập và phân tích, bao gồm các mảnh tên lửa, hình ảnh vệ tinh, lời kể nhân chứng và các bài đăng trên mạng xã hội, cho thấy cuộc tấn công nhiều khả năng xuất phát từ một tên lửa phòng không bị lỗi của Ukraine được bắn ra từ hệ thống phóng Buk.

Sự việc dường như là tai nạn, theo New York Times. Các chuyên gia phòng không cho biết những tên lửa như loại bắn vào khu chợ có thể chệch hướng vì nhiều lý do như chập mạch, cánh dẫn hướng bị hỏng hoặc bị đứt tại thời điểm phóng.

Một phát ngôn viên của lực lượng vũ trang Ukraine cho biết cơ quan an ninh của nước này đang điều tra vụ việc và không thể bình luận gì thêm, căn cứ quy định pháp luật.

Hướng bay của tên lửa

Chứng cứ đầu tiên mà New York Times đưa ra là đoạn phim trích xuất từ camera an ninh gần hiện trường vụ tấn công. Video cho thấy tên lửa bay vào Kostiantynivka từ phía lãnh thổ do Ukraine nắm giữ, không phải từ phía phòng tuyến của Nga.

Khoảnh khắc trước khi vụ nổ xảy ra, hình ảnh phản chiếu của quả tên lửa đã xuất hiện trên nóc 2 ô tô đang đỗ, cho thấy nó đang di chuyển từ hướng tây bắc.

Đầu đạn của nó phát nổ khi nó còn cách mặt đất vài mét, khiến các mảnh kim loại bắn tung ra ngoài. Theo một chuyên gia về chất nổ và phân tích của New York Times, chiếc hố do vụ nổ để lại và dấu vết thiệt hại kéo dài từ điểm phát nổ phù hợp với tên lửa xuất phát từ hướng tây bắc.

Nơi phóng tên lửa nghi tại Ukraine

Một số bằng chứng cho thấy vài phút trước cuộc tấn công ở Kostiantynivka, quân đội Ukraine đã phóng 2 tên lửa đất đối không về phía tiền tuyến Nga từ thị trấn Druzhkivka, cách Kostiantynivka hơn 16km về phía tây bắc.

Phóng viên New York Times trùng hợp cũng ở Druzhkivka và đã nghe thấy tiếng phóng tên lửa vào lúc 14h, sau đó vài phút là vụ phóng thứ hai.

Cư dân ở Druzhkivka cũng ghi nhận vụ phóng tên lửa vào thời điểm đó trên một kênh Telegram địa phương. "Thêm quả nữa", một bài đăng lúc 14h03 cho biết, nhắc đến vụ phóng tên lửa thứ hai.

Người dân địa phương ở gần các vụ phóng cho biết chúng phát ra âm thanh lớn bất thường, lớn hơn nhiều những âm thanh thời chiến mà họ đã dần quen.

Thời điểm của những vụ phóng này phù hợp với khung thời gian của quả tên lửa tấn công khu chợ ở Kostiantynivka, vào khoảng 14h04.

Ngoài ra, 2 nhân chứng nói với New York Times rằng họ thấy tên lửa được bắn từ Druzhkivka về hướng tiền tuyến của Nga vào khoảng thời gian xảy ra vụ tấn công. Một trong 2 người nói đã thấy quả đạn đi về phía Kostiantynivka.

Một trong số nhân chứng trên còn cho biết tên lửa được phóng từ những cánh đồng ở ngoại ô thị trấn Druzhkivka, nơi mà theo người dân là được quân đội Ukraine sử dụng và họ cũng từng nhìn thấy tên lửa phòng không tại đây.

Khi tới khu vực những cánh đồng, phóng viên New York Times kể đã bắt gặp dấu hiệu nơi này gần đây từng được quân đội Ukraine sử dụng như các đường hào, hố rác và vết lốp xe khổ rộng phù hợp với phương tiện quân sự cỡ lớn.

Một dấu hiệu khác là các vết cháy sém trên đất. Các loại tên lửa phòng không phóng từ mặt đất thường được bắn đi từ đằng sau xe quân sự và đuôi lửa làm cháy sém vùng đất xung quanh.

Kết quả phân tích ảnh vệ tinh cho thấy đã có những vết cháy sém mới xuất hiện quanh các con hào vào ngày xảy ra vụ tấn công 6/9, có thể là dấu hiệu cho thấy địa điểm này từng được dùng để phóng tên lửa.

Loại tên lửa

Sau vụ tấn công, chính phủ Ukraine cho biết lực lượng Nga đã sử dụng tên lửa được bắn ra từ hệ thống phòng không S-300. Nhưng tên lửa S-300 mang đầu đạn khác với tên lửa phát nổ ở Kostiantynivka, theo New York Times.

Phần mặt tiền kim loại của các tòa nhà gần vụ nổ nhất bị thủng hàng trăm lỗ hình vuông hoặc chữ nhật, có thể được tạo ra bởi các vật thể hình khối bắn ra từ tên lửa.

Kích thước và hình dạng các lỗ và mảnh vỡ được tìm thấy tại hiện trường phù hợp với tên lửa 9M38, được bắn từ xe phòng không di động Buk. Cả Ukraine và Nga đều được biết là có sử dụng hệ thống Buk.

Một số lỗ có chiều rộng dưới 10mm, trong khi những lỗ khác lớn hơn một chút. Trong tên lửa 9M38 chứa các khối lập phương kim loại đặc ruột với 2 kích cỡ khác nhau: Cỡ 8mm và 13mm.

Trả lời New York Times, 2 chuyên gia rà phá bom quân sự đưa ra kết luận tương tự rằng các mảnh vỡ và dấu vết thiệt hại tại địa điểm tấn công phù hợp nhất với tên lửa 9M38.

Lý do tên lửa 9M38, với tầm bắn tối đa khoảng 43km, có thể rơi xuống Kostiantynivka vẫn chưa rõ ràng, nhưng New York Times cho rằng nó có thể đã gặp trục trặc và rơi trước khi tới mục tiêu dự định.

Nếu mới chỉ đi được hơn 15km, tên lửa 9M38 rất có thể đã chạm đất khi chưa cháy hết nhiên liệu. Trong trường hợp đó, động cơ tên lửa sẽ phát nổ hoặc bốc cháy khi va chạm và đây sẽ là lời giải thích khả thi cho các vết cháy sém lan rộng ở khu chợ.