Phẫu thuật nội soi tuyến giáp “kiểu” Việt Nam!

Công trình khoa học “Phẫu thuật nội soi tuyến giáp” của PGS.TS Trần Ngọc Lương, Phó giám đốc phụ trách điều hành bệnh viện Bệnh viện nội tiết trung ương cũng là công trình được giới thiệu tham dự giải Nhân tài đất Việt trong lĩnh vực Y - Dược.

Ứng dụng “hợp” hoàn cảnh

Theo TS Lương, bệnh lý tuyến giáp thường gặp ở phụ nữ, trong đó có nhiều phụ nữ trẻ. Trước đây, mổ tuyến giáp bằng phương pháp mở, sau mổ người phụ nữ rất mặc cảm, tự ti do có vết sẹo lớn ở cổ. 

“Không ít bệnh nhân gặp tôi than thở, khỏi bệnh tuyến giáp, lại mắc thêm “bệnh tự ti” vì mặc cảm. Xuân hạ thu đông đều luôn cố gắng diện áo kín cổ cao tường để che đi vết sẹo lớn ở cổ. Nhưng cũng có những lúc không thể che đi được. Vì điều này, tôi luôn trăn trở, làm sao để tìm ra phương pháp phẫu thuật vừa chữa bệnh tuyến giáp, vừa không mang lại một “bệnh” khác cho người phụ nữ”, TS Lương cho biết.

Mày mò tìm đọc tài liệu, TS Lương đã mạnh dạn áp dụng phương pháp nội soi tuyến giáp. Dù trước đó, bản thân ông chưa từng được đi đào tạo về kỹ thuật này, nhưng với những kinh nghiệm có được trong phẫu thuật nội soi ổ bụng, cộng với sự sáng tạo, đam mê nghề, mang đến giải thoát cho người bệnh, TS Lương đã áp dụng thành công kỹ thuật nội soi này từ năm 2003.

“Đây là một kỹ thuật khó, vào thời điểm đó mới chỉ rất ít tác giả trên thế giới làm với những kỹ thuật khác nhau và cũng còn nhiều hạn chế, đặc biệt những khó khăn trong mổ bệnh Basedow, bệnh đa nhân lớn, bệnh ung thư tuyến giáp…Nhưng quyết tâm, cuối cùng đã thành công. Hơn nữa, phương pháp này còn được bạn bè quốc tế hết sức ấn tượng, bởi chi phí rẻ (khoảng 400 USD so với thế giới từ 7.000 - 10.000 USD) mà vẫn mang lại hiệu quả điều trị cao với người bệnh”, TS Lương nói.

Để làm được điều này, TS Lương đã nghiên cứu rất kỹ những tài liệu của các tác giả trên thế giới. Nhưng với điều kiện của Việt Nam, để thực hiện theo những phương pháp này người bệnh không thể đủ khả năng. Vì vậy, TS Lương đã mày mò, sáng tạo có những đường mổ riêng, phương pháp riêng mang lại lợi ích cho người bệnh.

Ví như với đường mổ,  nhiều nước sử dụng kỹ thuật rạch một số vết rạch da ngắn ở cổ để đưa ống kính soi vào để nhìn và mổ. Kỹ thuật này được gọi là kỹ thuật nội soi trợ giúp. Đường này có thể sử dụng dụng cụ mổ thông thường để mổ, đường vào tuyến giáp ngắn nhưng vẫn có các vết sẹo ở trên cổ nhất là đối với các người bệnh có cơ địa sẹo lồi.

TS Lương đã sử dụng đường nách - ngực với đường rạch da lớn nhất là 1cm vùng nách, nên vết rạch da này thường biến mất sau vài tháng, chỉ còn lại sẹo mờ.  

Trên thế giới, như Hàn Quốc người ta sử dụng rô bốt để phẫu thuật nội soi tuyến giáp, Việt Nam không thể thực hiện được vì phẫu thuật rô bốt rất đắt tiền (hàng chục nghìn USD), thời gian lắp đặt, thực hiện một ca phẫu thuật rất lâu (ví dụ 1 ca cắt thùy tuyến giáp mất 2 giờ thì tại bệnh viện nội tiết trung ương chỉ mất 30 phút). “Tôi nói với bạn bè quốc tế, ở nước tôi cả nước có 1 rô bốt, nên tôi phải mổ nội soi tuyến giáp theo kiểu Việt Nam, ứng dụng theo điều kiện của mình”, TS Lương nói.

Phẫu thuật nội soi tuyến giáp “kiểu” Việt Nam vừa dễ làm, đơn giản, dễ thực hiện, nhanh, hiệu quả, an toàn và chi phí rẻ. Dễ thực hiện, đơn giản vì chỉ dùng dụng cụ phẫu thuật nội soi ổ bụng. Trong khi các nước phải sử dụng dụng cụ phức tạp, chế tạo khung treo rắc rối tốn nhiều tiền. Chính vì những ưu điểm này mà thế giới cực kỳ ấn tượng với kỹ thuật này của Việt Nam. Đã có hàng trăm bác sĩ từ các nước tiên tiến trên thế giới sang Việt Nam để học hỏi kỹ thuật này.

Đặc trưng tuyến giáp nằm ở vùng cổ trước, không nằm ở khoang sẵn như khoang ngực, khoang bụng. Vì vậy để thực hiện được các thao tác thì phải tạo ra một khoang quanh tuyến giáp gọi là khoang làm việc.  Trên thế giới, một số tác giả khác sử dụng khung nâng da để tạo khoang làm việc. Sau khi tạo ra tấm vạt da bằng cách tạo mù, tác giả sẽ dùng dụng cụ để nâng tấm da lên để tạo ra khoang làm việc. Việc này phải cần có dụng cụ đặc biệt, phải mất thời gian lắp ráp trong khi mổ. Vừa tốn tiền lại tốn thời gian, trong khi đó lại không có mỹ quan quanh khu mổ vì những dụng cụ đặc biệt này. Thời gian mổ lâu hơn vì không tận dụng được tác dụng tách tổ chức của khí CO2 , không có khí để đuổi khói tạo ra trong quá trình cắt đốt ra ngoài, vì vậy phẫu trường thường tối, khó làm việc.

Với những “tốn kém”, khó khăn trên, TS Lương đã quyết định sử dụng bơm khí CO2 để tạo ra khoang làm việc. Kỹ thuật này đơn giản, dễ làm lại tận dụng được tác dụng tách, lóc tổ chức xốp của khí CO2 làm cho trường phẫu thuật rõ ràng hơn, các mạch máu và tổ chức nhìn rõ hơn cho nên đốt cắt cũng dễ dáng và an toàn hơn.

Khi bộc lộ tuyến giáp theo kinh điển sẽ làm từ đường giữa, sau khi tách vạt da lên trên và xuống dưới thì tách đường giữa để bộc lộ thùy tuyến giáp. Dù phương pháp này có ưu điểm là có thể bộc lộ được cả 2 thùy tuyến giáp để bác sĩ xử lý, nhưng lại có nhược điểm là rất khó khăn trong vấn đề bộc lộ và xử lý cực trên của thùy tuyến giáp. Ngoài ra tìm và xác định tuyến giáp và dây thần kinh quặt ngược rất khó khăn. Với kỹ thuật này sẽ rất khó với những người có bướu lớn hoặc phải cắt cơ ở cổ trước.

Để khắc phục nhược điểm này, TS Lương quyết định bộc lộ thùy tuyến giáp bằng đường bên, qua đó bộc lộ và xử lý cực trên dễ dàng và an toàn. Tìm và xác định dễ dàng tuyến cận giáp và dây thần kinh quặt ngược cũng như tách chúng ra dễ và an toàn khỏi tuyến giáp. Có thể mổ được những bướu lớn nhưng không cần phải cắt bất cứ cơ cổ trước nào. Dù vậy, với những trường hợp phải cắt toàn bộ tuyến giáp sẽ phải đi từ 2 phía

Những sáng tạo này của Việt Nam khi báo cáo khoa học tại các hội nghị Phẫu thuật nội soi Châu Á - Thái Bình Dương, Hội nghị Phẫu thuật Nội tiết châu Á - Thái Bình Dương tại: Ân Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore, Srilanka, Hàn quốc, Việt Nam. Hội nghị Ngoại khoa Thế giới tại Finland, phương pháp phẫu thuật này được đánh giá rất cao, bạn bè quốc tế yêu mến tặng nick name “phẫu thuật tuyến giáp kiểu Việt Nam”.

Có thể triển khai đại trà

TS Lương là người đầu tiên ứng dụng phẫu thuật nội soi tuyến giáp tại Việt Nam và đã thành công, với nhiều sáng tạo, ưu điểm nổi bật so với các phương pháp phẫu thuật trên thế giới, với dụng cụ đơn giản, chỉ cần dụng cụ mổ nội soi ổ bụng đơn thuần, quy trình mổ đơn giản, nhanh, an toàn, hiệu quả, dễ học, dễ chuyển giao cho các cơ sở y tế tuyến dưới.

“Phẫu thuật tuyến giáp bằng nội soi đã mở ra một hướng mới trong việc điều trị các bệnh lý về tuyến giáp. Một số bệnh nhân do lo ngại về vết sẹo ở cổ mà không dám đi mổ ngay. Hậu quả là khi bướu đã phát triển quá to, ung thư di căn ở giai đoạn muộn mới đi mổ. Đây là những trường hợp đáng tiếc không nên có. Với phẫu thuật nội soi, vì không có sẹo ở cổ cho nên sau mổ bệnh nhân tự tin hơn. Bệnh nhân có thể đi làm sớm hơn, tự tin hơn trong giao tiếp, các hoạt động xã hội bình thường trở lại. Bệnh nhân không cần che cổ bằng khăn hay những đồ trang sức khác”, TS Lương nói.

Đặc biệt, phẫu thuật nội soi tuyến giáp có thể áp dụng ở các tuyến cơ sở, các bệnh viện đa khoa của tỉnh. Bệnh viện Nội tiết Trung ương liên tục mở các lớp cho các học viên trong nước đến học. Đến nay đã có nhiều bệnh viện trong cả nước thực hiện được kỹ thuật mổ tuyến giáp nội soi theo kỹ thuật của bệnh viện Nội tiết Trung ương như: bệnh viện đa khoa Nghệ An, bệnh viện ung bướu Nghệ An, bệnh viện Việt- Tiệp Hải phòng, bệnh viện Ung bướu Hà nội, bệnh viện đa khoa Nam Định, bệnh viện đa khoa Thái bình, bệnh viện Chợ rẫy, bệnh viện Nhân dân Gia định, bệnh viện Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh, bệnh viện Hoàn Mỹ Cần thơ…

Từ năm 2003 đến nay  đã có trên 3.500 bệnh nhân mổ bằng kỹ thuật này. Đây là số lượng mổ lớn nhất tại Việt Nam cũng như trong khu vực và trên thế giới. Các biến chứng với tỷ lệ rất thấp. Không chỉ phẫu thuật tuyến giáp thông thường như bướu đơn nhân, đa nhân, bệnh Basedow mà nay còn ứng dụng điều trị ung thư tuyến giáp kể cả cắt toàn bộ tuyến giáp kèm theo nạo vét hạch trong ung thư.

Đặc biệt, đã có 218 giáo sư, bác sỹ của các nước trong khu vực Singapore, Malaysia, Indonesia, Phillippin, Thái Lan, Pakistan, Australia, India, Arabia Soudia, Portugal  đến BV Nội tiết Trung ương học kỹ thuật này. TS Lương cũng đã trực tiếp sang trình bày kỹ thuật và mổ thị phạm tại nhiều bệnh viện của các nước trong khu vực và châu Á như Malaysia,  Indonesia, Phillipines, Ấn Độ, Thái Lan.

 Hồng Hải