Bệnh nhân nhiễm vi rút Zika tại TP Hồ Chí Minh đang mang thai 8 tuần

Siêu âm 2 lần/tuần

Tại cuộc họp sáng 5/4, GS.TS GS.TS Nguyễn Thanh Long, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, ngay từ khi có ca nhiễm Zika tại Úc sau khi trở về từ Việt Nam, dù không xác định nguồn lây nhưng Bộ Y tế đã chủ động nâng mức cảnh báo dịch lên mức 2- coi như đang có bệnh nhân. Ngay trong sáng 5/4, Bộ trưởng Bộ Y tế đã vào TP Hồ Chí Minh để kiểm tra, giám sát dịch bệnh Zika.

Bệnh nhân tại Nha Trang không có tiền sử đặc biệt, phát hiện nhiễm bệnh tại địa phương. Riêng bệnh nhân nữ tại TP Hồ Chí Minh có chồng đang làm việc tại Malaysia, hiện đã về Việt Nam và không có biểu hiện gì. Bệnh nhân này có con gái 2 tuổi, bị sốt xuất huyết, âm tính với Zika.

Bệnh nhân này cũng đang mang thai tuần thứ 8. Và do kết quả xét nghiệm vừa có ngày 4/4, nên vấn đề theo dõi sức khỏe cho sản phụ, thai nhi sẽ được triển khai sau đó.

Tuy nhiên, PGS.TS Trần Danh Cường, Phó Giám đốc BV Phụ sản Trung ương đánh giá, hội chứng não bé không phổ biến trong sản khoa. Trong hội chứng não bé có khoảng 20% không tìm được nguyên nhân, các nguyên nhân khác gồm: nhiễm trùng, nhiễm ký sinh trùng, rubella, đột biến nhiễm sắc thể và gien; nhiễm độc do chiếu xạ, hoá chất. Mới đây nhất, WHO khuyến cáo thêm một nguy cơ gây hội chứng đầu nhỏ là vi rút zika. Tuy nhiên việc chứng minh nó là nguyên nhân thực sự của hội chứng não bé chưa được khẳng định.

GS.TS Long cũng cho rằng các thai phụ không nên quá hoang mang, lo lắng bởi không phải tất cả các trường hợp nhiễm zika đều gây hội chứng đầu nhỏ. Trong hơn 6.000 ca ở Braxin có 944 trường hợp liên quan đến hội đầu nhỏ do Zika, Colombia là 1 trường hợp, các nước khác là 1 - 2 trường hợp, thậm chí có nước không ghi nhận ca bệnh liên quan hội chứng đầu nhỏ do Zika.

“Dù với nguyên nhân nào, thì việc chẩn đoán hội chứng đầu nhỏ không khó khăn, bởi nó hoàn liên quan đến số đo kích thước của đầu và được chẩn đoán chính xác bằng siêu âm. Trong đó giám sát trong 3 tháng đầu mang thai rất quan trọng. Với phụ nữ mang thai 3 tháng đầu được khẳng định nhiễm vi rút Zika dương tính cần được theo dõi sát sao với phác đồ siêu âm đo kích thước chu vi đầu 2 tuần/lần. Bác sĩ sẽ dựa vào biểu đồ phát triển để xem tốc độ phát triển của đầu giảm đi hay bình thường. Nếu tốc độ phát triển bình thường, cho thấy vi rút không gây ảnh hưởng đến thai nhi. Còn nếu tốc độ phát triển của đầu có vấn đề sẽ làm thêm các chẩn đoán để xác định có phải hội chứng não nhỏ do vi rút zika không.

Cũng theo TS Cường, hiện nay siêu âm là một kỹ thuật chẩn đoán phổ cập, đơn giản. Tại các tuyến xã, huyện đều đã được trang bị máy siêu âm. Các bác sĩ các tuyến từ bắc, trung, nam đã được tập huấn về kỹ thuật phát hiện hội chứng đầu nhỏ bằng siêu âm. "Khi nghi ngờ kích thước đầu nhỏ ở tuyến dưới sẽ chuyển tuyến cao hơn và khi khẳng định hội chứng đầu nhỏ sẽ hội chẩn với các chuyên gia xem tiếp tục hay dừng thai nghén. Vì thế các thai phụ hoàn toàn nên yên tâm với trình độ siêu âm hiện nay”, TS Cường nói.

Không đổ xô đi xét nghiệm

PGS.TS Trần Đắc Phu cho biết, hiện với các trường hợp cần lấy mẫu giám sát ngoài cộng đồng, ngành y tế đang thực hiện miễn phí. Còn người dân không có yếu tố dịch tễ, không có biểu hiện bệnh mà đi xét nghiệm sẽ được tư vấn. Riêng trong hệ thống bệnh viện, với bệnh nhân nghi ngờ, bác sĩ chỉ định xét nghiệm sẽ được bảo hiểm y tế thanh toán chi phí xét nghiệm này.

“Tôi xin nhấn mạnh, không phải trường hợp nào cũng xét nghiệm mà phải có chỉ định, có triệu chứng biểu hiện như sốt, phát ban, nổi mẩn đỏ, viêm kết mạc, ở trong vùng dịch tễ nguy cơ cao như vùng nhiều khách du lịch nước ngoài… Việc chỉ định lấy mẫu xét nghiệm do cơ quan y tế chỉ định và sẽ ưu tiên vùng lưu hành mật độ muỗi cao do loại muỗi truyền sốt xuất huyết cũng là loại muỗi truyền vi rút Zika.

Bộ Y tế khuyến cáo mạnh mẽ các địa phương, người dân triển khai tất cả các biện pháp phòng chống bệnh trong đó diệt muỗi, loăng quăng, bọ gậy là biện pháp hiệu quả nhất hiện nay. Khuyến cáo người dân không hoang mang lo lắng và thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh cho cá nhân, gia đình và cộng đồng, cũng như không ảnh hưởng tới các hoạt động du lịch.

WHO đánh giá đây là vấn đề y tế công cộng không phải do bản thân vi rút zika (vì diễn biến bệnh nhẹ, 80% tự khỏi, bệnh nhẹ hơn cả sốt xuất huyết) mà là do nguy cơ với phụ nữ mang thai. Vì thế, nhóm đối tượng này càng phải đặc biệt quan tâm hơn đến việc phòng tránh nguy cơ muỗi đốt”, GS Long khuyến cáo.

Hồng Hải