Vụ Thuận An: Cơ chế "xin - cho" và tiền lệ 3%

Sau hơn một ngày xét xử, phiên tòa sơ thẩm vụ án xảy ra tại Tập đoàn Thuận An và các tỉnh, TP kết thúc phần xét hỏi, chuyển sang phần tranh luận.

Hội đồng xét xử, đại diện Viện kiểm sát và các luật sư đã đặt ra hàng loạt câu hỏi tới Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch Tập đoàn Thuận An, cùng 28 bị cáo để làm rõ cách thức Thuận An "nhúng tay" trái pháp luật vào các dự án tại Bắc Giang (cũ), Tuyên Quang, Quảng Ninh, TP Hà Nội.

Cầm túi quà nặng nhưng không biết bên trong có gì?

Một trong những "chiêu" mà Hưng chỉ đạo cấp dưới thực hiện để luôn đảm bảo Thuận An trúng thầu và được thanh quyết toán các gói thầu đó là chi tiền "cơ chế", thường là 3% số tiền được chủ đầu tư (Ban Quản lý dự án tỉnh/TP) thanh toán trước thuế.

Tuy nhiên, trước tòa, ngoài Hưng thừa nhận việc đưa tiền, những bị cáo là lãnh đạo và cán bộ Tập đoàn Thuận An khai từng mang những “túi quà nặng” đi biếu, nhưng khẳng định không biết bên trong là tiền.

Bị cáo Nguyễn Khắc Mẫn, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Thuận An, cho biết làm theo chỉ đạo của Chủ tịch Nguyễn Văn Hưng, nhiều lần cùng nhân viên kế toán cầm túi quà nặng khoảng 1kg đi biếu.

Mẫn trình bày “chỉ nghĩ là món quà giá trị” và đến khi làm việc với cơ quan điều tra, được hỏi có nghĩ đó là tiền không, bị cáo mới thừa nhận “có”.

Bị cáo Hoàng Thị Lê Hạnh, Trưởng phòng kế hoạch kế toán, bị cáo buộc lập và theo dõi file chi tiền cho các cá nhân trong Ban quản lý dự án, trình Tổng giám đốc Thuận An Trần Anh Quang duyệt chi.

Sau đó, Hạnh hoặc nhân viên trực tiếp đưa tiền cho các quan chức. Tuy nhiên, tại tòa, Hạnh khai chỉ nhập tên, chức danh vào file excel “tự nhảy ra số tiền”, sau đó in ra nộp cho Quang, còn bản thân “không biết đó là tỷ lệ hay tiền gì”.

Hạnh cho rằng đôi khi được giao mang túi, tập tài liệu cho lãnh đạo Ban quản lý dự án nhưng “không biết bên trong có gì” và chỉ khi làm việc với cơ quan điều tra mới biết là tiền.

Chủ tọa Vũ Quang Huy chất vấn: “Thế là bị oan à? Cầm phong bì đến mà bảo không biết bên trong là gì, nhập số liệu ra số tiền mà không biết đó là tiền hoa hồng?”.

Ông nhấn mạnh các bị cáo đã làm việc này nhiều lần, coi là tiền lệ nên không thấy sai. Nghe phân tích, bị cáo Hạnh im lặng và được yêu cầu về chỗ.

Doanh nghiệp "giẫm đạp lên quy định"

Tại phiên tòa ngày 9/9, bị cáo Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch Tập đoàn Thuận An, cho rằng vụ án là “bài học lớn” và bộc bạch những bất cập trong cơ chế vận động đầu tư xây dựng cơ bản.

Hưng khai hầu hết các gói thầu ngân sách hiện nay đều được “chỉ định ngầm” nhà thầu trước.

Ông ta lấy ví dụ gói thầu cầu Đồng Việt (Bắc Giang cũ), khi mời gọi liên danh thì các đối tác đều hỏi đã có sự ủng hộ của tỉnh hay chủ đầu tư hay chưa. Theo bị cáo, cơ chế “xin - cho” tồn tại lâu nay khiến việc đấu thầu minh bạch, sòng phẳng là rất khó.

Chủ tịch Tập đoàn Thuận An bày tỏ mong muốn Nhà nước có chính sách thay đổi, tạo sân chơi bình đẳng để doanh nghiệp được tham gia đấu thầu công khai, tránh những hành vi vi phạm.

“Qua vụ án, tôi mong đây là lời cảnh tỉnh để các doanh nghiệp chủ động liên danh, đấu thầu sòng phẳng, minh bạch, đảm bảo an toàn pháp lý lâu dài”, Hưng nói.

Tuy nhiên, đại diện Viện kiểm sát đã ngắt lời, khẳng định pháp luật hiện hành có đầy đủ quy định công khai, minh bạch, nghiêm cấm các hành vi tiêu cực.

Song, chính các bị cáo trong vụ án đã “giẫm đạp lên quy định”, dẫn đến sai phạm. Viện kiểm sát nhấn mạnh doanh nghiệp phải tiên phong loại bỏ cơ chế “xin - cho”, thay vì vin vào đó để bao biện cho hành vi vi phạm.