Từ vụ án gà lôi trắng: Dân chơi chim, thú cảnh làm gì để tránh phạm pháp?

Những ngày qua, vụ án gà lôi trắng đang được dư luận quan tâm, đưa ra nhiều ý kiến trái chiều. Trong đó, một số người có thú vui nuôi động vật cảnh bày tỏ lo ngại có thể vô tình vi phạm pháp luật khi họ nuôi, chăm chim, thú cảnh chỉ vì sở thích mà chưa từng tìm hiểu kỹ loại, giống mà mình đang nuôi nhốt là gì.

Về vấn đề này, Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho biết nỗi lo trên là có cơ sở.

"Người yêu chim, thú cảnh trước hết cần ý thức đây không chỉ là sở thích cá nhân mà còn gắn với trách nhiệm pháp lý và trách nhiệm xã hội. Không ít trường hợp vì thiếu hiểu biết đã vô tình vi phạm pháp luật dẫn đến bị xử phạt hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự", ông Hiếu nhấn mạnh.

Theo Thượng tá Hiếu, vụ việc gà lôi trắng liên quan bị cáo Thái Khắc Thành (quê Nghệ An) là một bài học nhãn tiền, chỉ vì không tìm hiểu kỹ mà người nuôi phải đối diện vòng lao lý.

Ông Hiếu khuyến cáo, trước khi mua, nuôi hay chăm sóc bất kỳ loài động vật nào, người dân hãy tìm hiểu kỹ về nguồn gốc, tình trạng bảo tồn cũng như điều kiện chăm sóc phù hợp để vừa bảo đảm phúc lợi động vật vừa tuân thủ pháp luật.

Thượng tá Đào Trung Hiếu chỉ ra 3 "kênh" người dân có thể kiểm tra để biết loại chim, thú cảnh của mình có nằm trong danh mục bảo tồn hay không.

Một là, danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm do Chính phủ ban hành tại Nghị định 06/2019/NĐ-CP (đã được thay thế bằng Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường có hiệu lực từ ngày 1/7) và các nghị định sửa đổi bổ sung.

Hai là, danh mục của Công ước CITES (Công ước quốc tế về buôn bán các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp), hiện công khai trên cổng thông tin của Cơ quan Quản lý CITES Việt Nam.

Ba là, trang web của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Lâm nghiệp và Cục Kiểm lâm, hoặc liên hệ trực tiếp với Chi cục Kiểm lâm địa phương.

Với các loài ngoại nhập, ông Hiếu cho rằng người mua cần đối chiếu cả quy định bảo tồn của quốc tế và của Việt Nam.

Nếu phát hiện bản thân vô tình đang nuôi chim, thú cảnh nằm trong danh mục bảo tồn, người dân cần làm gì?

Ông Hiếu cho rằng khi phát hiện đang nuôi loài động vật quý hiếm thuộc diện bảo tồn, người dân không nên tìm cách che giấu hay bán tháo vì hành vi này dễ dẫn tới tình tiết tăng nặng.

Theo Thượng tá Hiếu, lúc này người nuôi cần thông báo ngay cho kiểm lâm, công an hoặc chính quyền địa phương; sau đó bàn giao động vật cho cơ quan chức năng xử lý theo đúng quy định.

Đặc biệt, trong trường hợp này, Tiến sĩ Tội phạm học khuyến cáo người dân lưu giữ giấy tờ, hình ảnh chứng minh việc mua/bắt giữ ban đầu là vô ý, không có mục đích thương mại trái pháp luật, bởi đây là căn cứ để được xem xét giảm nhẹ hoặc miễn trách nhiệm hình sự.