Pin xe điện có giống như "bom nổ chậm" trong các tòa nhà, chung cư?

Số liệu thống kê ở nhiều nước cho thấy số vụ cháy xe động cơ đốt trong vẫn luôn cao hơn cháy xe điện. Đôi khi một tia lửa, một tàn thuốc tiếp xúc với hơi xăng, hoặc vật liệu dễ cháy (giấy rác, rơm rạ...) tiếp xúc với ống xả đang nóng cũng có thể dẫn tới một vụ cháy xe chạy xăng.

Trong khi đó, pin xe điện được bảo vệ bằng nhiều lớp nên khó bị tấn công hơn. Việc cháy/nổ pin lithium-ion chỉ xảy ra do sự va đập (rơi pin, thủng pin...), chai pin, hay hiện tượng quá tải điện và quá nhiệt. 

Tuy nhiên, thực tế là khó kiểm soát sự cố cháy xe điện hơn cháy xe xăng, vì phần lớn xe điện sử dụng pin lithium-ion. Đây là loại pin cháy không cần oxy, mà là do phản ứng hóa học bên trong cụm pin. Không thể dập lửa bằng cách hạ nhiệt và chặn nguồn cung oxy như với các đám cháy thông thường.

Cách duy nhất để xử lý một vụ cháy xe điện sử dụng pin lithium-ion là cách ly chỗ cháy, ngăn tình trạng cháy lan, chờ kết thúc phản ứng hóa học.

Dù vậy, việc tuyệt đối cấm để xe điện hoặc sạc xe điện trong hầm, bãi để xe của chung cư là cực đoan, thiếu cơ sở khoa học. 

Từ năm 2015, Việt Nam đã có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN91:15/BGTVT cho ắc-quy sử dụng cho mô-tô, xe gắn máy điện, sau đó được thay thế bằng quy chuẩn QCVN 91:2019/BGTVT vào năm 2019.

PGS.TS. Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc Chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô (Đại học Bách khoa Hà Nội), cho biết: "Quy chuẩn này quy định các bài thử nghiệm đặc tính an toàn bắt buộc đối với xe điện trước khi ra thị trường, như nạp điện quá mức, phóng điện quá mức, khả năng chịu ngắn mạch, khả năng chịu rung động.

Đây đều là các thử nghiệm khắc nghiệt hơn nhiều so với điều kiện vận hành thực tế của xe. Đó là chưa kể, một số nhà sản xuất xe điện còn trang bị thêm cho xe tính năng tự ngắt điện khi phát hiện nhiệt độ tăng cao…".

Do đó, nếu đáp ứng đầy đủ quy chuẩn này, cùng với việc người sử dụng nghiêm túc tuân thủ các nguyên tắc an toàn theo hướng dẫn của nhà sản xuất, thì xe máy điện ít có nguy cơ cháy nổ. 

Thay vì cấm xe điện và sạc xe điện trong hầm, việc ban quản lý các chung cư cần làm là rà soát các biện pháp phòng cháy, chữa cháy nói chung.

Để phòng tránh nguy cơ cháy nổ riêng với xe điện, trước tiên, người tiêu dùng nên lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có kiểm định chất lượng và độ an toàn, sản phẩm của các thương hiệu uy tín ở trong nước và quốc tế.

Đối với cụm pin, ngoài Quy chuẩn quốc gia QCVN 91:2019/BGTVT và chứng nhận đăng kiểm, người mua xe điện nên tham khảo một số tiêu chuẩn quốc tế phổ biến như tiêu chuẩn về vật liệu chống cháy UL 94, về vận tải UN 38.3… 

Bên cạnh đó, người dùng xe điện cần tuân thủ các nguyên tắc an toàn khi sạc pin xe điện, như sử dụng nguồn điện và điện áp phù hợp; không cắm sạc liên tục quá 8 giờ và phải có sự giám sát trong suốt quá trình sạc điện cho xe; không vừa cắm sạc vừa nổ máy; không tự ý thay đổi kết cấu, đặc biệt là với hệ thống pin/ắc-quy và hệ thống sạc.

Về phía ban quản lý các chung cư, cần bố trí khu vực dành riêng cho việc sạc pin xe điện ở nơi khô ráo, thoáng gió, cách xa nguồn lửa, nguồn nhiệt và các vật dễ cháy, mạng lưới dây điện chằng chịt hoặc nhiều thiết bị điện tử khác; đồng thời không bố trí các ổ sạc quá dày...