Ô tô Trung Quốc bị triệu hồi tại quê nhà nhưng vì sao "vô nhiễm" ở châu Âu?

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang nhanh chóng thâm nhập thị trường châu Âu, mang tới các mẫu xe điện có trang bị phong phú, phạm vi di chuyển dài và giá hấp dẫn. Mặc dù không ít sản phẩm đã gặp phải các vấn đề kỹ thuật hoặc lỗi thiết kế rõ ràng, nhưng hiếm thấy các đợt triệu hồi chính thức. Vì sao?

Theo Quy định 2018/858 của Liên minh châu Âu (EU), bất kỳ nhà sản xuất nào phát hiện ra một lỗi có thể đe dọa đến an toàn, sức khỏe hoặc môi trường đều phải lập tức thông báo cho cơ quan chức năng liên quan và tiến hành biện pháp khắc phục, thường là dưới hình thức triệu hồi an toàn.

Tuy nhiên, trên thực tế, quy trình này thường phụ thuộc vào việc nhà sản xuất có phát hiện và thừa nhận vấn đề hay không. Điều này cũng đã từng xảy ra với các thương hiệu không phải của Trung Quốc. Các cơ quan chức năng châu Âu hiện thiếu một hệ thống thống nhất và chủ động để giám sát các mẫu xe mới, đặc biệt là với những thương hiệu nhỏ hoặc mới thành lập.

Các chiến dịch bảo dưỡng thay vì triệu hồi

Các hãng xe Trung Quốc thường áp dụng cách tiếp cận khác: họ khắc phục lỗi trong quá trình bảo dưỡng định kỳ mà không công bố rộng rãi. Đôi khi các hãng xe châu Âu cũng làm tương tự. Việc này là hợp pháp, miễn là lỗi đó không gây ra rủi ro rõ ràng. Tuy nhiên, ranh giới giữa các tính năng tiện nghi và an toàn thường khó xác định. Nếu một chiếc xe không thể vận hành an toàn vào mùa đông, liệu có thể coi là không an toàn?

Có gì khác nhau giữa triệu hồi xe và chiến dịch bảo dưỡng?

Triệu hồi là một chiến dịch bắt buộc để sửa chữa, thay thế hoặc khắc phục lỗi trên xe vì lý do an toàn hoặc vi phạm tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường, như lỗi túi khí có thể nổ bất ngờ hoặc lỗi mất phanh, hệ thống lái trục trặc... Việc này luôn được thông báo công khai từ cả nhà sản xuất và cơ quan quản lý.

Trong khi đó, chiến dịch bảo dưỡng là một hoạt động tự nguyện của nhà sản xuất nhằm sửa chữa hoặc nâng cấp xe, thường được thực hiện trong các lần khách mang xe tới bảo dưỡng định kỳ. Việc này đôi khi được thực hiện "âm thầm", hãng chỉ thông tin riêng tới đại lý, chủ yếu để xử lý các lỗi nhỏ chưa ảnh hưởng rõ rệt đến độ an toàn của người sử dụng xe cũng như những người tham gia giao thông khác, hoặc nhằm cải thiện trải nghiệm, sự thoải mái trong quá trình sử dụng xe, ví dụ như cập nhật phần mềm hệ thống giải trí, sửa tiếng ồn nhỏ, điều chỉnh cảm biến cửa…

Trên lý thuyết, nếu lỗi có nguy cơ an toàn, nhà sản xuất phải triệu hồi xe. Tuy nhiên trên thực tế, có những lỗi nửa an toàn, nửa tiện nghi khiến nhà sản xuất và cơ quan quản lý khó thống nhất, như xe không khởi động được khi trời lạnh thì ảnh hưởng vận hành an toàn, nhưng trong một số trường hợp có thể được xác định chỉ là vấn đề tiện nghi.

Chính sự mơ hồ này tạo khoảng trống cho một số hãng xe, cả Trung Quốc và châu Âu, chọn thực hiện chiến dịch bảo dưỡng, thay vì triệu hồi xe, để tránh tốn kém và ảnh hưởng hình ảnh thương hiệu.

Giám sát lỏng lẻo và thị phần thấp

Một yếu tố dẫn tới việc ít có các đợt triệu hồi xe Trung Quốc tại châu Âu là thị phần của họ còn tương đối nhỏ. Nếu doanh số chỉ ở mức vài chục, vài trăm hoặc vài nghìn xe thì sẽ không đủ dữ liệu thống kê để giám sát hiệu quả. Thêm vào đó, nhiều mẫu xe Trung Quốc được cấp chứng nhận ở những quốc gia EU nhỏ hơn, nơi quy trình giám sát có thể ít nghiêm ngặt hơn.

Hệ thống Chứng nhận kiểu loại toàn bộ xe châu Âu (WVTA) cho phép nhà sản xuất nhận phê duyệt ban đầu ở một quốc gia thành viên EU, sau đó mẫu xe đó có thể được đăng ký ở tất cả các quốc gia EU khác mà không cần trải qua thêm kiểm tra kỹ thuật hay thử nghiệm.

Dù tất cả các quốc gia đều phải tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn nghiêm ngặt như nhau, một số quốc gia được coi là “thân thiện” hơn với các nhà sản xuất mới, đặc biệt là nhà sản xuất nước ngoài, về mặt thủ tục và hành chính.

Vì lý do này, việc xin chứng nhận ban đầu thường diễn ra ở các nước như Hà Lan, Hungary, Lithuania hoặc CH Síp, để xe có thể được bán không hạn chế trên toàn EU. Tuy nhiên, quy trình này không phải là “lách luật”; nó hoàn toàn tuân thủ luật pháp châu Âu và cũng được một số hãng ngoài châu Âu, ví dụ như Hàn Quốc, áp dụng.

Ngược lại, tại Mỹ, tất cả các nhà sản xuất phải báo cáo lỗi an toàn trong vòng 5 ngày làm việc; nếu không sẽ đối mặt với nguy cơ bị phạt rất nặng. Do đó, tại Mỹ, các hoạt động triệu hồi thường minh bạch hơn nhiều.

Xe Trung Quốc vẫn bị triệu hồi tại Trung Quốc

Sẽ là không đúng khi nói rằng các hãng xe Trung Quốc không bao giờ thực hiện triệu hồi. Chẳng hạn, gần đây BYD đã triệu hồi gần 97.000 xe điện (các mẫu Dolphin, Yuan Plus/Atto 3) do lỗi hệ thống lái trợ lực điện có thể gây đoản mạch và làm tăng nguy cơ cháy. Các xe bị ảnh hưởng được sản xuất từ tháng 2 đến tháng 12/2023, nhưng đợt triệu hồi này chủ yếu nhắm vào thị trường Trung Quốc, không phải châu Âu.

Năm 2022, Geely đã triệu hồi hơn 120.000 xe (Emgrand GS/GL, Boyue) do sự cố ở đèn báo chốt nắp ca-pô, một vấn đề có thể ảnh hưởng tới an toàn đường bộ.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang nhanh chóng mở rộng thị phần tại châu Âu, nhưng về vấn đề triệu hồi an toàn và giám sát lỗi, họ vẫn còn nhiều việc phải làm.

Về mặt pháp lý, họ chịu cùng nghĩa vụ như các nhà sản xuất khác, nhưng trên thực tế, họ thường không chịu nhiều áp lực, không bị công bố rộng rãi hoặc giám sát chặt chẽ. Điều này khiến người tiêu dùng chủ yếu phải dựa vào thông tin từ báo chí, các đơn vị thử nghiệm và kinh nghiệm cá nhân.