Nhiều lựa chọn cho viên chức khi sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập

Từ ngày 1/7, khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) có hiệu lực, hàng nghìn đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL) đã, đang và sẽ được sáp nhập, giải thể hoặc chuyển giao.

Viên chức các đơn vị sự nghiệp công lập sẽ có những lựa chọn nào trong cuộc "đại phẫu" này?

Ba lựa chọn nếu ở lại hệ thống

- Điều động nguyên trạng

Khi đơn vị sự nghiệp công lập bị sáp nhập hoặc chuyển giao, theo Nghị định 283/2025/NĐ-CP, việc chuyển giao phải thực hiện trên nguyên tắc "chuyển giao nguyên trạng".

Cơ quan chủ quản phải lập Đề án chuyển giao nêu rõ phương án tổ chức bộ máy, nhân sự, tài chính, tài sản và bảo đảm quyền lợi hợp pháp của viên chức theo quy định hiện hành. Quy trình này giúp giảm tối đa xáo trộn đối với đội ngũ viên chức khi đơn vị được tiếp nhận.

- Chuyển công tác sang ĐVSNCL khác

Khi đơn vị tiếp nhận đã hết chỉ tiêu biên chế hoặc vị trí chuyên môn không phù hợp, viên chức có thể nộp đơn xin chuyển công tác. Theo Điều 13 Nghị định 115/2020/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung), cơ quan "đi" và "đến" phải thống nhất bằng văn bản; sau đó người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền quản lý viên chức (bộ, cơ quan ngang bộ, hoặc chủ tịch UBND cấp tỉnh/Sở Nội vụ theo phân cấp) ban hành quyết định tiếp nhận.

Quyết định tiếp nhận không làm gián đoạn quyền lợi: hệ số lương, các khoản phụ cấp, thời gian xét nâng bậc và quá trình đóng BHXH của viên chức được bảo lưu, tính liên tục theo khoản 5 Điều 13 cùng nghị định. 

- Thi/xét chuyển sang công chức

Trường hợp xét tuyển hoặc tiếp nhận (miễn thi), Khoản 3 Điều 13 Nghị định 170/2025/NĐ-CP yêu cầu viên chức có ít nhất 5 năm công tác liên tục (có đóng BHXH), đang thực hiện nhiệm vụ chuyên môn phù hợp, không bị kỷ luật, đồng thời đơn vị tuyển dụng phải còn chỉ tiêu biên chế.

Người dự tuyển được miễn phần thi ngoại ngữ nếu có bằng chuyên ngành ngoại ngữ, tốt nghiệp ở nước ngoài bằng ngoại ngữ hoặc thuộc diện dân tộc thiểu số theo quy định tại Nghị định 116/2024/NĐ-CP.

Ba phương án khi rời biên chế

- Nghỉ hưu trước tuổi

Nếu viên chức còn từ đủ 2 năm đến tối đa 5 năm mới tới tuổi nghỉ hưu tiêu chuẩn và đã đóng BHXH đủ điều kiện hưởng lương hưu, họ có thể chọn nghỉ hưu trước tuổi theo Điều 6 Nghị định 154/2025/NĐ-CP.

Phương án này không bị trừ tỷ lệ lương hưu do về sớm và còn được nhận trợ cấp 5 tháng tiền lương hiện hưởng cho mỗi năm nghỉ sớm so với tuổi nghỉ hưu quy định, kèm khoản trợ cấp theo thời gian công tác đã đóng BHXH bắt buộc.

- Thôi việc ngay

Với những viên chức chưa đủ điều kiện về hưu nhưng mong muốn rời hệ thống để tìm cơ hội mới, Nghị định 154/2025 cho phép nhận 3 tháng lương làm "cầu nối" cùng khoản 1,5 tháng lương cho mỗi năm tham gia BHXH. 

- Thôi việc để sang khu vực tư

Trường hợp viên chức đã có doanh nghiệp hoặc đơn vị ngoài công lập cam kết tiếp nhận, họ được hưởng trợ cấp thôi việc một lần theo Khoản 2 Điều 4 Nghị quyết 07/2025/NQ-CP; mức trợ cấp do địa phương quyết định nhưng không vượt quá 24 tháng tiền lương hiện hưởng. Thời gian đã đóng BHXH được bảo lưu để cộng nối khi nghỉ hưu hoặc quay lại khu vực công sau này.

Ngoài ra, theo Nghị định 154/2025/NĐ-CP, viên chức dưới 45 tuổi, sức khỏe và kỷ luật bảo đảm, nếu công việc hiện tại không còn phù hợp và tự nguyện xin thôi việc, được cơ quan tạo điều kiện đi học nghề trước khi rời hệ thống. Trong thời gian học (tối đa sáu tháng) vẫn hưởng nguyên lương, phụ cấp và được đơn vị đóng đủ BHXH, BHYT, BHTN; chi phí khóa học do đơn vị chi trả, nhưng không vượt quá sáu tháng mức lương hiện hưởng để nộp cho cơ sở đào tạo.

Kết thúc khóa học, viên chức nhận thêm ba tháng lương để tìm việc mới cùng khoản trợ cấp bằng 0,5 tháng lương cho mỗi năm công tác có đóng BHXH, đồng thời được bảo lưu toàn bộ thời gian BHXH đã đóng để cộng nối sau này

Ít nhất 30 ngày trước khi sáp nhập hoặc giải thể, đơn vị phải công khai danh sách vị trí dôi dư theo Điều 12 Nghị định 154/2025/NĐ-CP. Viên chức cần kiểm tra xem mình thuộc nhóm nào để kịp thời nộp đơn nguyện vọng.