Năm 2020: 50 % lao động tham gia BHXH, thách thức không nhỏ?

Thứ tư, 29/03/2017 - 19:19

(Dân trí) - Việt Nam đặt mục tiêu vào năm 2020 sẽ có 50 % lực lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, hiện chỉ có khoảng 24% lực lượng lao động, tương đương trên 13 triệu lao động tham gia. Do đó, bài toán làm sao để mở rộng độ bao phủ và củng cố hệ thống bảo hiểm xã hội cần lời giải đồng bộ.

Đây là thông tin tại Hội thảo “Mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội - Kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam” do Bộ LĐ-TB&XH và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tổ chức tại Hà Nội sáng 29/3.

Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm xã hội ở mức thấp là một trong những vấn đề chính của hệ thống an sinh xã hội Việt Nam. Đặc biệt, tính bền vững của hệ thống bảo hiểm xã hội ngày nay đang bị thách thức bởi quá trình già hóa dân số nhanh chóng.

Tuổi thọ trung bình hiện tại của Việt Nam là 76, so với tuổi 70 vào năm 1990. Đặc biệt, tuổi thọ trung bình của người đã qua mức 60 tuổi là 81. Con số này tương đương với các nước phát triển hơn Việt Nam như Brazil, Thái Lan và chỉ thấp hơn 3-4 năm so với các quốc gia Tây Âu.

Những thách thức trên đang được Chính phủ và nhiều ban, ngành nỗ lực tìm lời giải.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Thủ tưởng Chính phủ Vũ Đức Đam khẳng định, dù khó khăn, nhưng Việt Nam chắc chắn sẽ có những thay đổi quan trọng trong lĩnh vực BHXH trong thời gian tới.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhắc lại bài học kinh nghiệm khi phát triển bảo hiểm y tế (BHYT) với tỷ lệ bao phủ lên 82% ở thời điểm hiện tại. “Cho dù 3-4 năm trước, ít người nghĩ rằng tỷ lệ người dân tham BHYT có thể đạt 80% vào năm 2020 như mục tiêu Quốc hội đề ra”.

Theo Liên minh Toàn cầu về Sàn An sinh Xã hội, Việt Nam sẽ chỉ cần phân bổ thêm khoảng 1,8% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là có thể san bằng khoảng trống về an sinh xã hội và đưa mọi người dân lên trên mức chuẩn nghèo quốc tế (1,9 USD/ngày).

Liên hệ với việc phát triển đối tượng bảo hiểm xã hội tự nguyện, Phó Thủ tướng cho rằng, quan trọng nhất là phải nhìn nhận người tham gia bảo hiểm xã hội là khách hàng, từ đó có cơ chế phát triển mạnh mẽ các hình thức để các doanh nghiệp, đại lý cùng tham gia. Cùng với đó, việc giao chỉ tiêu cụ thể về phát triển BHXH gắn với trách nhiệm địa phương là cần thiết.

“Giao chỉ tiêu phát triển BHXH tự nguyện thì khó hơn BHYT nhưng cần có hình thức giao trách nhiệm cho các chính quyền địa phương. Vì cơ quan quản lý lao động và các cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn là sát nhất với doanh nghiệp” - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói.

Đồng thời, hệ thống bảo hiểm xã hội của Việt Nam dù có đặc thù riêng cũng cần phải phù hợp với xu hướng và quy luật chung của thế giới.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung nhận định, chính sách bảo hiểm xã hội Việt Nam đã từng bước được hoàn thiện, cho đến nay đã đạt được những kết quả nhất định, đối tượng tham gia và thụ hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội ngày càng gia tăng.

Ông Michael Cichon, nguyên Giám đốc Ban an sinh xã hội của ILO, nhận định: “Mặc dù khoảng trống này ở Việt Nam còn lớn hơn một số nước như Thái Lan, Việt Nam ở mức khá hơn so với một số nước ngang bằng hoặc thậm chí nhỉnh hơn về trình độ phát triển như Malaysia”.

Vị chuyên gia trên khẳng định: “Đây là một tín hiệu tốt, cho thấy việc san bằng khoảng trống về an sinh xã hội của Việt Nam là tương đối khả thi”.

"Chúng ta cần tăng độ bao phủ của bảo hiểm xã hội, để Nhà nước có thể tập trung vào những đối tượng chưa được bảo vệ, với mục đích đảm bảo rằng mọi người đều nhận được hỗ trợ khi cần" - ông Michael Cichon lưu ý.

Theo Giám đốc ILO Việt Nam Chang-Hee Lee, những người đã tham gia là các đối tượng dễ tiếp cận nhất: "Việt Nam cần thêm nhiều chính sách thực hiện và thu hút hiệu quả hơn, bao gồm tăng cường thanh tra trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội, nhằm mở rộng diện bao phủ của bảo hiểm xã hội. Doanh nghiệp nhỏ và vừa, lao động với hợp đồng ngắn hạn, và các doanh nghiệp gia đình phần lớn vẫn đang nằm ngoài hệ thống bảo hiểm xã hội”.

Đồng thời, chương trình hiện tại chưa được điểu chỉnh để bao gồm nhóm lao động tự làm và các hình thức lao động phi kết cấu.

Nhận định rằng bảo hiểm tự nguyện cũng hiếm khi có được những thành tựu thuyết phục tại các nước khác, đại diện của ILO khuyến khích Việt Nam "tìm tòi các giải pháp sáng tạo để chạm tới “nhóm người bị bỏ sót” này”.

"Khi xã hội và kinh tế phát triển, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu và mức đóng góp là một phần của bất kỳ hệ thống an sinh xã hội nào. Hàng chục năm kinh nghiệm tại các quốc gia khác đã khẳng định rằng cải cách không phải là dấu hiệu hệ thống thất bại, mà là một phần tất yếu của quá trình phát triển" - Giám đốc ILO Việt Nam cho biết.

Tại hội thảo, ILO cũng thời kiến nghị Chính phủ nên tăng mức chi tiêu công vào các dịch vụ xã hội và hỗ trợ tài chính, đảm bảo rằng kể cả nhóm dễ bị tổn thương nhất và những người sống tại các vùng sâu vùng xa cũng nhận được hỗ trợ.

Hoàng Mạnh

Tin liên quan:

Bị ngắt quãng thời gian có được hưởng trợ cấp thất nghiệp không?

Bạn Lê Tiến Chức (Hoài Đức, Hà Nội) hỏi: Hiện công ty gặp khó khăn nên thông báo cho tôi nghỉ việc từ ngày 1/10/2017 nhưng đến ngày 5/5/2018 tôi mới đủ tuổi nghỉ hưu. Như vậy, trong khoảng thời gian từ ngày 1/10/2017 đến 30/4/2017 tôi có được nhận trợ cấp thất nghiệp hay không và nếu có thì tôi được nhận mấy tháng trợ cấp thất nghiệp?

Trả lời:

- Theo quy định tại Điều 49 Luật việc làm thì người lao động quy định tại khoản 1 Điều 43 của Luật việc làm đang đóng bảo hiểm thất nghiệp được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi có đủ các điều kiện sau đây:

+ Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc, trừ các trường hợp sau đây: Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc trái pháp luật; hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng;

+ Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc đối với trường hợp quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 43 của Luật này; đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động đối với trường hợp quy định tại điểm c khoản 1 Điều 43 của Luật này;

+ Đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm theoquy định;

+ Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày, kể từ ngày nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp, trừ các trường hợp sau đây: Thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an; đi học tập có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên; chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng,cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc;bị tạm giam; chấp hành hình phạt tù; ra nước ngoài định cư; đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng; chết.

- Theo quy định tại Khoản 2 Điều 50 Luật việc làm thì thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính theo số tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp, cứ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 03 tháng trợ cấp thất nghiệp, sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 01 tháng trợ cấp thất nghiệp nhưng tối đa không quá 12 tháng.

- Theo quy định tại Điều 17 Nghị định số 28/2015/NĐ-CP ngày 12/3/2015 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật việc làm về bảo hiểm thất nghiệp thì trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc, người lao động chưa có việc làm mà có nhu cầu hưởng trợ cấp thất nghiệp phải trực tiếp nộp 01 bộ hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp theo đúng quy định cho trung tâm dịch vụ việc làm tại địa phương nơi người lao động muốn nhận trợ cấp thất nghiệp.

- Theo quy định tại điểm d Khoản 1 Điều 21 Nghị định số 28/2015/NĐ-CP nêu trên thì người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp bị chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp khi hưởng lương hưu hằng tháng. Ngày mà người lao động được xác định nghỉ hưu là ngày đầu tiên tính hưởng lương hưu được ghi trong quyết định hưởng lương hưu hằng tháng của cơ quan có thẩm quyền.

Như vậy, người lao động sẽ được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi đáp ứng đủ các điều kiện; người lao động sẽ bị chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp khi hưởng lương hưu hằng tháng và thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính theo các quy định nêu trên.

N.A.T

Có được đi nộp thay hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp?

Bạn Đức Khuê (Hiệp Hoà, Bắc Giang) hỏi: Bố tôi vừa chấm dứt hợp đồng lao động, nhưng hiện tại đang ốm phải nằm viện, tôi có thể thay bố tôi nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp được không? Và nếu bố tôi phải nằm viện nhiều ngày, tôi có thể đi nhận trợ cấp thất nghiệp thay được không?

Trả lời:

Theo quy định tại điểm a, Khoản 2 Điều 17 Nghị định số 28/2015/NĐ-CP ngày 12/3/2015 của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật việc làm về bảo hiểm thất nghiệp thì người lao động được ủy quyền cho người khác nộp hồ sơ nếu thuộc trường hợp ốm đau có xác nhận của cơ sở y tế có thẩm quyền;

Theo quy định tại điểm a, Khoản 4 Điều 18 Nghị định số 28/2015/NĐ-CP ngày 12/3/2015 của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật việc làm về bảo hiểm thất nghiệp, trong thời hạn 02 ngày làm việc kể từ ngày hết hạn nhận quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động vẫn được ủy quyền cho người khác nhận quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp nếu thuộc trường hợp ốm đau có xác nhận của cơ sở y tế có thẩm quyền;

Như vậy, nếu người lao động đáp ứng đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp nhưng ốm đau không thể trực tiếp đến Trung tâm dịch vụ việc làm, có thể ủy quyền cho người khác mang đầy đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp, giấy xác nhận của cơ sở y tế có thẩm quyền về trường hợp ốm đau, giấy ủy quyền đến Trung tâm dịch vụ việc làm để làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp.

P.C