Doanh nghiệp bị kiểm tra 4 lần/năm vì công nhân mới vào làm đã sinh con

Theo phản ánh của công ty TNHH may thêu Thuận Phương (quận 6, TPHCM), từ tháng 11/2021 đến tháng 2/2023, công ty có 4 công nhân mới làm việc được 6-7 tháng là đến thời điểm sinh con, xin nghỉ thai sản để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH). Cứ mỗi lần như vậy là BHXH quận 6 đến công ty kiểm tra.

Đại diện công ty Thuận Phương cho biết, cơ quan bảo hiểm căn cứ vào công văn số 1862/BHXH-CĐ ngày 1/8/2020 của BHXH TPHCM để kiếm tra. Theo đó, doanh nghiệp phát sinh trường hợp người lao động (NLĐ) nghỉ hưởng chế độ thai sản sau khi đóng vừa đủ 6 tháng BHXH là kiểm tra để hạn chế tình trạng trục lợi quỹ BHXH.

BHXH TPHCM đã có văn bản trả lời thắc mắc của công ty Thuận Phương. Theo BHXH TPHCM, việc kiểm tra này là căn cứ vào Quyết định 166/QĐ-BHXH ngày 31/1/2019 của BHXH Việt Nam ban hành quy trình giải quyết hưởng các chế độ BHXH.

Theo quy trình trên, cơ quan có trách nhiệm chi trả các chế độ BHXH phải rà soát, kiểm tra để xác định các trường hợp có biểu hiện lạm dụng quỹ BHXH. Hoạt động thanh tra, kiểm tra là hoạt động thường kỳ của cơ quan BHXH nhằm đảm bảo việc thực hiện chế độ, chính sách cho NLĐ theo đúng quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, ông Vũ Trọng Hiền, Giám đốc nhân sự công ty Thuận Phương, không hài lòng với cách trả lời trên. Ông bức xúc vì những doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động phổ thông rất khó tránh phát sinh việc tuyển dụng lao động có thai. Có thể là vô tình, cũng có người canh vừa mang thai là xin vào công ty làm việc, đóng đủ 6 tháng BHXH để được hưởng chế độ thai sản khi sinh con.

Tuy nhiên, đó là việc cá nhân của từng NLĐ, còn công ty đóng BHXH cho NLĐ là căn cứ vào thời điểm ký hợp đồng lao động chứ không thể tự ý điều chỉnh thời điểm ký hợp đồng, cũng không thể yêu cầu NLĐ thay đổi thời điểm nghỉ sinh. Vì vậy, nếu có trường hợp này phát sinh thì đó không phải là hành vi của doanh nghiệp để bị thanh tra, kiểm tra liên tục như thời gian qua gây nhiều phiền hà cho doanh nghiệp.

Do đó, theo ông Hiền, việc BHXH quận 6 lấy lý do có nhân viên mới vào làm, vừa đóng BHXH đủ 6 tháng rồi nghỉ thai sản là có dấu hiệu trục lợi quỹ BHXH để kiểm tra công ty là rất vô lý.

Ngoài ra, nếu việc này có căn cứ pháp lý từ hướng dẫn của cơ quan cấp trên thì căn cứ này cũng là bất hợp pháp.

Ông Vũ Trọng Hiền nói: "Với lý do thanh tra của BHXH, chúng tôi hiểu rằng nếu công ty nhận NLĐ đang có thai từ khoảng 3 tháng trở xuống thì công ty sẽ bị thanh tra về lao động. Đây là hành vi "phân biệt đối xử" theo tình trạng mang thai của NLĐ, là hành vi bị cấm theo Khoản 8 Điều 3 và Khoản 1 Điều 8 của Bộ luật Lao động 2019".

"Nếu việc này không được giải quyết, chắc chắn sắp tới công ty chúng tôi còn bị kiểm tra nữa vì đang có 2 NLĐ cũng rơi vào trường hợp tương tự", ông Hiền cho biết thêm.

Trao đổi về câu chuyện của công ty Thuận Phương, Phó giám đốc BHXH TPHCM Nguyễn Quốc Thanh cho biết: "Nguyên tắc là có trường hợp NLĐ đóng BHXH 6 tháng hưởng chế độ thai sản là chúng tôi phải kiểm tra. Việc kiểm tra có thể là chúng tôi đến doanh nghiệp hoặc các anh chị cung cấp hồ sơ liên quan cho chúng tôi kiểm tra. Chúng tôi phải kiểm tra trường hợp này xem có đúng hay không để tránh lạm dụng quỹ BHXH".

Về việc Thuận Phương cho quy định này là "phân biệt đối xử", ông Nguyễn Quốc Thanh cho rằng: "Các anh bảo "phân biệt đối xử" là không phải. Việc kiểm tra định kỳ thường xuyên là để chúng ta phối hợp với nhau để tránh lạm dụng quỹ thôi. Nếu NLĐ đúng là có làm việc thì vẫn chi bình thường, không ai từ chối".

Ông Thanh giải thích, hiện tất cả việc khai báo BHXH là doanh nghiệp tự khai, tự chịu trách nhiệm trên hệ thống giao dịch điện tử. Do đó, công tác kiểm tra đối chiếu giữa cơ quan BHXH và doanh nghiệp phải được thực hiện thường xuyên vì đôi khi các doanh nghiệp để quên, sót trong quá trình khai báo hồ sơ…

Phó giám đốc BHXH TPHCM trao đổi thêm: "Chúng ta xác định việc kiểm tra chỉ là để kiểm soát, nếu đúng thì BHXH vẫn chi trả. Nhưng như Thuận Phương nêu là kiểm tra 4 lần trong 1 năm thì không được, nguyên tắc là kiểm tra 1 lần cho tất cả các trường hợp. Chúng tôi sẽ có buổi làm việc trực tiếp với Thuận Phương để xem lại hồ sơ kiểm tra như thế nào, vướng mắc như thế nào để giải quyết thỏa đáng cho doanh nghiệp".