Việt Nam lo thành vùng trũng tiêu thụ hàng hoá của ASEAN

Chủ trì Phiên họp đánh giá công tác hội nhập kinh tế diễn ra tại Bộ Công Thương chiều 26/8, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ , Trưởng Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế cho biết, trước phiên họp này ông đã "đặt hàng" Tổng cục Thống kê về số liệu thương mại, xuất nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN.

"Đây là một trong những cơ sở để đánh giá lại kết quả tham gia Cộng đồng AEC nói riêng và hội nhập kinh tế quốc tế nói chung của Việt Nam", Phó Thủ tướng nói.

Theo Phó Thủ tướng, số liệu thống kê về tình hình xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và khối ASEAN sau khi cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) bắt đầu được thực hiện từ đầu năm 2016 cho thấy, tính tới tháng 7/2016, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều giữa Việt Nam và các nước ASEAN là 22,8 tỷ USD, giảm 8,3% so với cùng kỳ năm trước.

Cụ thể, xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN là 9,582 tỷ USD, giảm 12,3%, nhập khẩu từ ASEAN sang Việt Nam là 13,215 tỷ USD, giảm 5,1%. Cân đối thương mại hai bên thì Việt Nam nhập 3,633 tỷ USD trong 7 tháng đầu năm nay từ các nước ASEAN còn lại, trong đó nhập siêu lớn nhất là từ Malaysia, Singapore và Thái Lan. Việt Nam chỉ thặng dự với Lào, Campuchia, Myanma khoảng vài chục triệu USD.

"Số liệu tôi nêu như thế là nhất thời hay xu hướng, cần đề xuất giải pháp thế nào để có kiến nghị về mặt chính sách? Mặc dù ASEAN là thị trường lớn với quy mô 600 triệu dân nhưng ta có rủi ro sẽ trở thành vùng trũng tiêu thụ hàng hoá của khu vực ASEAN. Rồi về lĩnh vực ô tô, Thái Lan đang soán ngôi Trung Quốc, Hàn Quốc về xuất khẩu ô tô sang Việt Nam,... Chúng ta vào AEC từ đầu năm đến nay, mặc dù nói đường xa mới biết ngựa hay nhưng rủi ro có tiếp tục không chúng ta cần phải chuẩn bị, từ Chính phủ đến doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, người dân", Phó Thủ tướng nói.

Đồng quan điểm, Thứ trưởng Bộ Lao động Thương Binh và Xã hội, bà Đào Hồng Lan cho hay, ở lĩnh vực lao động việc làm, khi vào AEC, dự kiến lao động trong 8 ngành nghề sẽ được dịch chuyển tự do. Tuy nhiên, với sự chuẩn bị như hiện nay, khả năng lao động của Việt Nam rất khó cạnh tranh.

"Mặc dù trình độ chuyên môn lao động của Việt Nam không thua kém gì các nước khác nhưng ngoại ngữ kém. Trong khi nhiều nước có sự chủ động, họ chuẩn bị rất tốt về lao động, từ ngoại ngữ, tính chuyên nghiệp đến kỷ luật, thì lao động Việt Nam vẫn quanh quẩn, chưa được đào tạo. Đó là thách thức của Việt Nam", bà Lan nói.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho hay, sau một thời gian triển khai nhiều FTA đem lại lợi ích kinh tế không rõ rệt, thể hiện ở điểm sử dụng ưu đãi từ phía doanh nghiệp Việt Nam.

Cũng tại Phiên họp này, đánh giá về khả năng tận dụng cơ hội các FTA mang lại, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho rằng, sau một thời gian triển khai cho thấy, nhiều FTA đem lại lợi ích kinh tế không rõ rệt, thể hiện ở điểm sử dụng ưu đãi từ phía doanh nghiệp Việt Nam.

Theo Thứ trưởng, nguyên nhân có phần ở việc các FTA trước ký kết hầu hết nằm trong khuôn khổ hợp tác giữa ASEAN và các nước, các đối tác cũng trung lập, cạnh tranh hơn là bổ sung.

Bên cạnh đó, khả năng nắm bắt cơ hội của doanh nghiệp Việt Nam còn chưa rõ ràng, tập quán làm ăn của doanh nghiệp Việt Nam cũng chưa tận dụng được hết các ưu đãi. Nhiều cơ chế dựa vào quan hệ nên có hợp đồng, trúng thầu công trình... khiến nhiều doanh nghiệp chưa thấy được khuyến khích phải thay đổi.

"Doanh nghiệp xuất khẩu của chúng ta quen bán tại cầu cảng, mua tại cầu cảng. Tức là mua thì người ta mang tới tận cửa, không có nhu cầu tìm kiếm tận nguồn hàng nên không quan tâm nhiều tới việc cắt giảm thuế. Bán thì ở Việt Nam thường bán hàng cho một thương nhân tới tận Việt Nam mua hàng nên câu chuyện nước ngoài giảm thuế cho mình ra sao cũng chưa quan tâm lắm", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Phương Dung