(Dân trí) - 2021 là năm nền kinh tế thế giới có nhiều biến động. Bên cạnh đại dịch Covid-19, nhiều "bóng đen" khác đe dọa nền kinh tế toàn cầu. Nhìn lại một năm, kinh tế thế giới đọng lại những con số nào?
Một năm trước, các chuyên gia đã dự đoán "Roaring 20s " - thập kỷ với một đại dịch được kiểm soát - sẽ mở ra một kỷ nguyên tăng trưởng toàn cầu mới. Nhưng thực tế kinh tế toàn cầu năm 2021 lại không giống vậy: chuỗi cung ứng bị phá vỡ, lạm phát tăng vọt trên toàn thế giới và tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) không đạt so với dự báo, và gần đây nhất Omicron, biến thể Covid-19 mới nhất, đã buộc các quốc gia áp dụng một loạt hạn chế mới.
Một năm sắp kết thúc, hãy cùng nhìn lại những con số để nắm bắt rõ nhất tình hình nền kinh tế toàn cầu vào năm 2021 cũng như những gì sẽ xảy ra vào năm 2022.
53,7% - 55,7%: Sụt giảm chỉ số thị trường chứng khoán của các công ty Trung Quốc
Đó là tỷ lệ phần trăm giảm từ tháng 2 đến giữa tháng 12 trong S&P/BNY Mellon China Select ADR Index và Nasdaq Golden China Index, hai chỉ số thị trường chứng khoán quan trọng đo lường hiệu quả hoạt động của các công ty Trung Quốc niêm yết trên Phố Wall.
Cả hai chỉ số đều đạt mức cao nhất mọi thời đại trong tháng 2 nhưng sau đó giảm mạnh khi căng thẳng Mỹ - Trung và cuộc đàn áp của Bắc Kinh đối với lĩnh vực công nghệ được gia tăng. Ở khía cạnh song phương, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đã có những hành động để hủy niêm yết các công ty Trung Quốc sớm nhất vào năm 2024 vì các nhà chức trách Trung Quốc từ chối cho phép họ mở sổ kế toán trước sự giám sát của các cơ quan quản lý Mỹ.
Trong khi đó, Trung Quốc đã yêu cầu "gã khổng lồ" gọi xe Didi Global hủy niêm yết chỉ vài tháng sau khi chào bán lần đầu ra công chúng 4,4 tỷ USD trên Sở giao dịch chứng khoán New York. Đơn đặt hàng đó chỉ là động thái bắt buộc mới nhất của Bắc Kinh nhằm kiềm chế những gã khổng lồ về thương mại điện tử và internet như Alibaba Group và Tencent Holdings, khiến giá cổ phiếu của những công ty này đã giảm mạnh. Tất cả những điều này làm tăng thêm thiệt hại lớn cho các nhà đầu tư Mỹ và dẫn đến mối quan hệ thị trường - tài chính từng có vẻ ràng buộc giữa khu vực doanh nghiệp của Mỹ và Trung Quốc.
Kinh tế toàn cầu năm 2021 có nhiều biến động (Ảnh: Reuters).
1.100 tỷ USD: Cổ phiếu và trái phiếu của Trung Quốc nắm giữ bởi các nhà đầu tư nước ngoài
Đó là giá trị của cổ phiếu và trái phiếu Trung Quốc do các nhà đầu tư không phải là người Trung Quốc nắm giữ vào năm 2021. Trong 5 năm qua, số tiền này đã tăng gấp 5 lần. Một số đang kêu gọi các nhà đầu tư phương Tây tăng thêm lượng cổ phiếu nắm giữ, trong khi những người khác lại cho rằng đầu tư vào Trung Quốc sẽ gây ra rủi ro an ninh quốc gia cho Mỹ và các đồng minh.
Thị trường vốn đang trở thành mặt trận tiếp theo trong cuộc cạnh tranh địa chính trị giữa các nền dân chủ và các chế độ chuyên quyền. Xu hướng này không chỉ ảnh hưởng đến chính sách an ninh quốc gia mà còn có khả năng tác động ngày càng lớn đến các nhà đầu tư quốc tế và sự ổn định tài chính.
589 tỷ USD: Kiều hối đổ về các quốc gia có thu nhập thấp, trung bình
Đây là tổng lượng kiều hối dự kiến đổ về các nước có thu nhập thấp và trung bình vào năm 2021, tăng hơn 7% so với năm 2020. Kiều hối hiện cao hơn 50% so với đầu tư trực tiếp nước ngoài và gấp hơn 3 lần hỗ trợ phát triển chính thức. Kiều hối khuyến khích phát triển kinh tế bằng cách nâng cao tiêu dùng và tổng cầu, và trong nhiều trường hợp, hỗ trợ trực tiếp cho giáo dục của các cá nhân hoặc cung cấp vốn cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.
Trong bối cảnh ảnh hưởng của dịch Covid-19 gây ra khó khăn cho những người dễ bị tổn thương nhất và làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng, kiều hối đóng vai trò quan trọng đối với an ninh kinh tế hộ gia đình, phục hồi toàn diện và tăng trưởng ở các nước đang phát triển.
70% +: Tỷ lệ bất động sản ròng của Trung Quốc
Năm 2021, những lo ngại kéo dài về sự ổn định tài chính của lĩnh vực phát triển bất động sản Trung Quốc không thể bỏ qua. Nhà phát triển lớn nhất, Evergrande, đã vỡ nợ vào đầu tháng 12 sau nhiều tháng chật vật. Nhiều công ty khác cũng lâm vào hoàn cảnh tương tự.
Các hộ gia đình ở thành thị là nhóm phải đối mặt với rủi ro lớn nhất. Bình quân người Mỹ có 22,6% giá trị ròng của họ trong lĩnh vực bất động sản. Do sự hoài nghi về đầu tư và xu hướng của chính phủ trước đây trong việc hỗ trợ tài sản, người Trung Quốc đầu tư hơn 70% số tiền tiết kiệm cả đời của họ vào bất động sản - loại tài sản có rủi ro cao nhất trong cả nước. Tính thanh khoản bị hạn chế, và nếu mọi người vội bán để giảm thiểu rủi ro tài chính, giá bất động sản sẽ giảm.
Đại dịch và những khủng hoảng ảnh hưởng đến nền kinh tế (Minh họa: ToonsMag).
2,4 triệu USD: Giá trị thương mại mỗi phút giữa Mỹ, Canada, Mexico
Mỹ, Canada và Mexico đã giao dịch trung bình hơn 2,4 triệu USD mỗi phút trong 10 tháng đầu năm.
2 nước láng giềng của Mỹ là hai đối tác thương mại hàng đầu của họ trong năm nay, tiếp theo là Trung Quốc. Hoạt động thương mại này hỗ trợ tới 12 triệu việc làm ở Mỹ và hàng triệu việc làm khác ở Mexico, Canada.
3 nước không chỉ bán hàng hóa cho nhau mà còn cùng sản xuất nhiều sản phẩm phục vụ cho thị trường Mỹ. Điều này cho thấy quan hệ đối tác kinh tế ở Bắc Mỹ rất quan trọng trong cuộc chiến kinh tế với Trung Quốc bên cạnh tác động trực tiếp đến sự thịnh vượng ở Mỹ, Mexico và Canada. Do đó, việc ba nước bắt tay để cải thiện khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng, cơ sở hạ tầng và quy trình xuyên biên giới, phát triển lực lượng lao động, điều phối an ninh mạng... rất được hoan nghênh, đặc biệt trong bối cảnh các cam kết trong Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Bắc Mỹ vào tháng 11, Đối thoại Kinh tế Cấp cao Mỹ - Mexico được hồi sinh, Lộ trình Đối tác Mỹ - Canada và việc thực hiện Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA).
Ngoài việc xây dựng hợp tác trong các nhiệm vụ quan trọng, các quan chức cũng phải giải quyết các vấn đề khó khăn có thể ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của Bắc Mỹ trong tương lai, chẳng hạn như đề xuất của Mexico về cải cách năng lượng và đề xuất của Mỹ về ưu đãi đối với xe điện do Mỹ sản xuất và giải thích các quy tắc xuất xứ của USMCA đối với phương tiện đi lại (ngành công nghiệp tổng hợp nhất ở Bắc Mỹ). Rất nhiều công việc đang được tiến hành để giải quyết các vấn đề và tận dụng tối đa các cơ hội kinh tế tuyệt vời cho Bắc Mỹ.
1.000 tỷ USD: Khoản hụt hàng năm trong doanh thu thuế toàn cầu do tham nhũng
Đây là số tiền mà Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ước tính bị mất trong doanh thu thuế toàn cầu vì tham nhũng mỗi năm. Liệu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen, Thứ trưởng Wally Adeyemo (người gần đây đã trích dẫn con số này trong một bài phát biểu về tham nhũng) và các nhân viên chủ chốt của họ có thể thực hiện những thay đổi cần thiết để lấp các lỗ hổng rõ ràng trong các quy định có thể khiến Mỹ trở thành một nơi tốt nhất để rửa tiền như Yellen đã nói gần đây?
Liệu Nhà Trắng và Kho bạc có thể giúp quốc tế hóa các nỗ lực làm trong sạch hệ thống tài chính toàn cầu? Đây không đơn giản chỉ là mất doanh thu thuế; minh bạch tài chính giúp cho thị trường hoạt động hiệu quả hơn, tạo ra tăng trưởng lớn hơn và công bằng hơn, đồng thời phục vụ các mục tiêu chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia thiết yếu của Mỹ bằng cách làm sáng tỏ nạn tham nhũng mà những kẻ chuyên quyền và những kẻ khác lợi dụng để duy trì quyền lực và đàn áp người dân.
Tiêm phòng vaccine Covid-19 ở Guinea (Ảnh: The United Nations).
600 tỷ USD: Doanh số dự kiến năm 2022 chất bán dẫn toàn cầu
Đây là giá trị ước tính của doanh số bán dẫn toàn cầu vào năm 2022, tăng từ mức 350 tỷ USD của 5 năm trước. Sau nhiều năm, các nền kinh tế lớn thuê ngoài sản xuất chất bán dẫn, thường là cho các xưởng đúc ở nước ngoài, giờ đây họ đang cố gắng hỗ trợ ngành công nghiệp trong nước, chủ yếu vì lý do địa kinh tế.
Một số ví dụ bao gồm: Sony đang xây dựng một nhà máy sản xuất chip nội địa tại Nhật Bản thông qua liên doanh với Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan. Mỹ đã phân bổ khoảng 52 tỷ USD để cung cấp các khoản tài trợ và khuyến khích cho ngành công nghiệp bán dẫn trong vòng 5 đến 10 năm tới, chủ yếu cho nghiên cứu, thông qua một biện pháp được gọi là Đạo luật CHIPS cho Mỹ.
Liên minh châu Âu đã công bố mục tiêu tăng gấp đôi sản xuất chất bán dẫn trong nước theo tỷ lệ thị phần toàn cầu (từ 10% lên 20%) với Đạo luật về chip châu Âu. Nhưng quan trọng nhất, vào cuối tháng 9/2021 đã chứng kiến cuộc họp đầu tiên của Hội đồng Công nghệ và Thương mại Âu - Mỹ, trong đó hai bên cam kết xây dựng quan hệ đối tác về tái cân bằng chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu nhằm cải thiện an ninh nguồn cung và khả năng thiết kế và sản xuất chất bán dẫn. Đó là nền tảng cho sự hợp tác xuyên Đại Tây Dương.
3,7%: Tỷ lệ lạm phát của Hàn Quốc
Đó là chỉ số lạm phát bán lẻ mới nhất ở Hàn Quốc.
Với tỷ lệ lạm phát 5% ở Mỹ trong năm, có thể dễ dàng xác định nguyên nhân là việc kích thích tài chính và tiền tệ chưa từng có (Mỹ đã chi 5.300 tỷ USD, gần bằng phần còn lại của thế giới để kích cầu vào năm 2020 và 2021).
Các nguyên nhân chính dẫn đến lạm phát toàn cầu là các chuỗi cung ứng lỗi thời đang đối mặt với nhu cầu chưa từng có. Đây là một năm mà bộ máy của nền kinh tế toàn cầu phải nhanh chóng điều chỉnh để thích nghi với một thực tế mới, và nó phải vật lộn trong quá trình này. Điều này thể hiện rõ nhất qua sự kiện tàu chở hàng Ever Given bị mắc kẹt trong kênh đào Suez trong 6 ngày.
Tuy vậy, lực lượng thị trường rất mạnh mẽ. Vào nửa cuối năm 2021, sự căng thẳng trong chuỗi cung ứng được nới lỏng khi các công ty và chính phủ đã hợp tác theo những cách chưa từng có để hiện đại hóa cách thức liên lạc giữa tàu biển, xe tải và xe lửa. Đó là tin tốt cho những người mong muốn lạm phát quay trở lại vào năm 2021.
Lạm phát là một trong những "từ khóa nóng" trong năm vừa qua (Ảnh: Korea Bizwire).
25.700 tỷ USD: Tổng GDP của các thành viên RCEP
Đó là tổng GDP (tính đến năm 2019) của các thành viên trong hiệp định thương mại Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), hiệp định đã thay thế USMCA trở thành hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới.
Được thông qua vào tháng trước, RCEP là hiệp định thương mại đa phương đầu tiên của Trung Quốc và là hiệp định đầu tiên trong thế hệ mà Mỹ không đứng đầu hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới. Mặc dù các nhà lãnh đạo Trung Quốc không chỉ rõ RCEP là cột mốc quan trọng cho sự vượt lên của Trung Quốc so với vai trò lãnh đạo kinh tế của Mỹ ở châu Á, nhưng thỏa thuận này là một ví dụ rõ ràng về việc Bắc Kinh củng cố vai trò là động lực thúc đẩy các dòng chảy thương mại của khu vực.
RCEP cũng sẽ là một bài kiểm tra cơ bản về việc liệu cuối cùng Trung Quốc có thể được đưa vào hiệp định thương mại tự do lớn khác của khu vực như Hiệp định Toàn diện và Tiến bộ cho Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) hay không.
Trung Quốc đã chính thức gửi yêu cầu tham gia CPTPP vào tháng 9 nhưng đã vấp phải sự hoài nghi mạnh mẽ về khả năng tuân thủ các yêu cầu quy định của hiệp định. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc cho thấy họ có thể tuân thủ RCEP mà không có vấn đề gì, các quốc gia chủ chốt của CPTPP đã gợi ý rằng vẫn có thể có một con đường để Trung Quốc gia nhập CPTPP. Có vẻ như thế giới hài lòng với việc tiếp tục thúc đẩy thương mại tự do - có hoặc không có Mỹ.
300%: Tăng giá gỗ từ giữa tháng 10/2020 đến tháng 5/2021
Đó là mức tăng giá gỗ xẻ từ tháng 10/2020 đến tháng 5/2021. "Đỉnh bong bóng gỗ xẻ" lịch sử này là 1.515 USD cho mỗi nghìn feet ván vào tháng 5, lớn hơn nhiều lần đối với phạm vi giao dịch truyền thống là 350-500 USD. Từ mức cao nhất của họ vào tháng 5, giá đã giảm mạnh vào tháng 8 khoảng 75% xuống dưới 400 USD. Vậy điều gì đằng sau sự thăng trầm lịch sử này, và điều gì ở phía trước?
Từ tháng 10/2020 đến tháng 5/2021, giá gỗ xẻ tăng do các nhà máy gỗ đóng cửa, thiếu hụt lao động do đại dịch gây ra, tăng thuế gỗ xẻ và sự gia tăng nhu cầu của các nhà thầu. Tuy nhiên, bắt đầu từ tháng 5, các xưởng cưa tăng cường sản xuất trong khi nhu cầu gỗ xẻ giảm, dẫn đến giá giảm.
Bây giờ người mua đang quay trở lại, khiến giá tăng trở lại. Trong khi đó, các nhà máy cưa lại hạn chế sản xuất do lượng tồn kho dư thừa vào mùa hè và cháy rừng ở Tây Bắc Thái Bình Dương và British Columbia. Quyết định gần đây của Tổng thống Biden về việc tăng gấp đôi thuế đối với gỗ mềm của Canada từ 8,99% lên 17,9% khiến nước xuất khẩu gỗ xẻ lớn nhất sang Mỹ phải chịu thêm 99 USD cho mỗi nghìn feet gỗ mềm. Điều này, cùng với lũ lụt ở British Columbia ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng vận chuyển gỗ xẻ, có thể dẫn đến giá đồ gỗ cao kỷ lục mới vào đầu năm 2022.
Nói đến 2021 thì không thể không nhắc đến cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng toàn cầu (Ảnh: New York Post).
590 triệu USD: Tiền chuộc của các công ty Mỹ trong nửa đầu năm 2021
Đây là số tiền mà các công ty Mỹ đã trả tiền chuộc trong nửa đầu năm 2021, vượt quá 42% tổng số tiền được trả vào năm 2020. Hoạt động kinh doanh mã độc ransomware đang bùng nổ và lỗ đen trong nền kinh tế Mỹ ngày càng mở rộng khi các công ty công nghệ, bảo hiểm và năng lượng của Mỹ lựa chọn thanh toán cho các nhóm tội phạm mạng.
Vấn đề chính là các khoản thanh toán ransomware khuyến khích tội phạm mạng thực hiện nhiều cuộc tấn công hơn. Chính phủ Mỹ đã áp dụng một số biện pháp để ngăn chặn các công ty Mỹ thanh toán tội phạm mạng, chẳng hạn như yêu cầu tiết lộ và xử phạt các nhóm tội phạm mạng. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, các công ty thích trả số tiền được yêu cầu hơn là đánh mất danh tiếng của họ. Không có giải pháp nào, khoản thanh toán ransomware có thể đạt mức cao nhất mọi thời đại vào năm 2022.
15%: Mức thuế tối thiểu toàn cầu mới có hiệu quả
Lần cuối cùng thế giới đồng ý với các quy định mới về đánh thuế xuyên biên giới là năm 1920. Vì vậy, vào tháng 10/2021, 136 quốc gia đã ký một thỏa thuận nhằm đảm bảo các công ty phải trả mức thuế tối thiểu là 15%, đánh dấu một sự thay đổi đáng chú ý trong động thái đánh thuế toàn cầu.
Những vấn đề cơ bản quy định rõ bao gồm: 15% là mức thuế doanh nghiệp tối thiểu có hiệu lực mới và sẽ có sự chia sẻ doanh thu giữa các khu vực pháp lý nơi các công ty hoạt động so với nơi họ đặt trụ sở chính. OECD ước tính mức thuế tối thiểu sẽ tạo ra 150 tỷ USD thu nhập từ thuế toàn cầu hàng năm.
Ngoài những con số, còn có một bài học lớn hơn là trong nhiều năm, mọi người cho biết nhóm G7 sẽ không bao giờ đồng ý với một thỏa thuận. Sau đó, họ nói rằng G20, bao gồm cả Trung Quốc, sẽ không tham gia. Sau đó, họ lại nói Ireland và Hungary sẽ không có bất kỳ động thái nào. Nhưng cuối cùng những quốc gia này đều ủng hộ thỏa thuận thuế của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Sự tiến bộ vẫn có thể xảy ra sau cả một thế kỷ chờ đợi.
