Mốc ông Trump áp thuế cận kề, bàn cờ thương mại gặp cơ hội hay nguy cơ?

Chỉ còn chưa đầy một tuần nữa, chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ công bố bước đi được cho là lớn nhất trong chính sách thương mại từ trước đến nay của ông: chính sách thuế đối ứng.

Với việc ông Trump gọi ngày 2/4 là "Ngày giải phóng", cả thế giới đang nín thở chờ đợi động thái từ Nhà Trắng. Tuy nhiên, những tuyên bố "nửa úp nửa mở" của ông Trump càng làm cho bức tranh thêm phần khó đoán.

"Ngày giải phóng" và những ẩn số thuế quan

Tuần trước, ông Trump tuyên bố 2/4 là "Ngày giải phóng" của thương mại Mỹ. Trước đó, từ tháng 2, ông đã bóng gió về việc áp thuế "có qua có lại" và yêu cầu các bộ ngành liên quan hoàn tất nghiên cứu trước ngày 1/4. Tuy nhiên, ông đã lùi ngày công bố sang 2/4, tránh trùng với ngày Cá tháng 4, để tránh bị hiểu nhầm.

Trong buổi họp báo cuối tuần trước, ông Trump tiếp tục "tung hỏa mù" khi nói rằng sẽ có "sự linh động" về mức thuế. Tờ Wall Street Journal còn đưa tin rằng một số ngành "nhạy cảm" như ô tô và chip máy tính sẽ không bị áp thuế ngay, dù trước đó đã được nhắc tên.

Dù ông Trump liên tục khẳng định muốn thay đổi luật chơi thương mại toàn cầu và áp thuế tương xứng với mức thuế mà các nước khác đang áp lên hàng hóa Mỹ, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent lại "bật mí" rằng, điểm nhấn chính vào ngày 2/4 có thể chỉ là việc Nhà Trắng công bố con số mà họ cho là phản ánh mức thuế hiện tại của các đối tác.

Kế hoạch "2 bước" và những kịch bản có thể xảy ra

Theo tờ Financial Times, việc ông Trump lưỡng lự và để ngỏ khả năng linh hoạt có thể là một phần của chiến lược "2 bước". Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer được cho là ủng hộ việc mở các cuộc điều tra chính thức trước khi áp dụng thuế đối ứng, một quá trình có thể kéo dài đến 6 tháng.

Nhiều nguồn tin khác cho biết, dù có khả năng ông Trump sẽ công bố thuế đối với ô tô nhập khẩu vào ngày 2/4, nhưng phần lớn các hành động cụ thể có thể bị hoãn lại hoặc chỉ mang tính hình thức. Thậm chí, một quan chức Nhà Trắng còn khuyên không nên quá hy vọng vào việc được miễn trừ, vì Tổng thống vẫn quyết tâm ra tay mạnh mẽ.

Con số 2,5 triệu chính là số loại thuế riêng biệt cần thiết nếu Mỹ thực hiện chính sách đối ứng chi tiết theo từng mặt hàng và từng quốc gia. Con số này cho thấy quy mô khổng lồ và sự phức tạp đến mức bất khả thi trong ngắn hạn.

Thị trường "nín thở" và những diễn biến bất ngờ

Các nhà đầu tư Phố Wall dường như tin rằng mức thuế sẽ không quá khắc nghiệt. Minh chứng là phiên giao dịch ngày thứ hai vừa qua, chỉ số S&P 500 tăng gần 2%, đạt đỉnh cao nhất kể từ đầu tháng 3. Dẫn đầu đà tăng là những cổ phiếu từng bị lo ngại "dính đòn" nặng nề bởi thuế, như Tesla tăng 13% và Nvidia cũng tăng mạnh.

Tesla, với CEO Elon Musk có tiếng nói "có trọng lượng" trong chính quyền Trump, cũng là một trong những công ty chạy đôn chạy đáo để tránh các mức thuế mới. Tuy nhiên, dù tăng mạnh phiên đầu tuần, cổ phiếu Tesla vẫn đang giảm 31% từ đầu năm đến nay.

Đồng USD phục hồi 4 phiên liên tiếp khi giới đầu tư tin rằng chính sách thuế của ông Trump sẽ không quá cứng rắn và kỳ vọng vào sự ổn định từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Chủ tịch Fed Jerome Powell cũng cho rằng áp lực lạm phát từ thuế quan chỉ là tạm thời.

Trong khi đó, chứng khoán châu Âu và đồng euro lại lao dốc do lo ngại bị ảnh hưởng từ các đòn trả đũa thuế quan của ông Trump. Liên minh châu Âu (EU) đã tuyên bố có thể áp thuế trị giá 26 tỷ euro đối với hàng hóa Mỹ vào tháng 4, làm dấy lên nguy cơ chiến tranh thương mại leo thang.

Tác động kinh tế và khả năng leo thang căng thẳng

Tác động rõ nhất của các mức thuế mới là lạm phát. Hầu hết chuyên gia kinh tế đều đồng ý rằng chi phí thuế sẽ được "đẩy" sang người tiêu dùng thông qua giá hàng hóa cao hơn, ít nhất là trong ngắn hạn.

Ông Trump không chỉ nhắm vào các mặt hàng tiêu dùng. Ông tuyên bố sẽ sớm áp thuế đối với ô tô, chip máy tính, gỗ và dược phẩm, vốn là những mặt hàng "xương sống" trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này sẽ tác động dây chuyền lên giá cả, chuỗi sản xuất và tình hình thương mại quốc tế.

Ngoài ra, ông còn áp thuế 25% đối với các quốc gia mua dầu và khí đốt từ Venezuela, khiến giá dầu tăng vọt. Đây được xem là một mặt trận thương mại mới mà Mỹ đang mở ra trong bối cảnh cuộc chiến thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp.

Trong một động thái liên quan, ông Trump cũng thông báo rằng hãng xe Hyundai Motor sẽ đầu tư 21 tỷ USD vào Mỹ, bao gồm xây dựng một nhà máy thép trị giá 5,8 tỷ USD tại Louisiana. Đây là bằng chứng cho thấy chính sách thuế quan của Trump không chỉ nhằm bảo vệ thương mại mà còn để kéo đầu tư trực tiếp vào Mỹ.

Ngày 2/4 sắp tới có thể trở thành một cột mốc quan trọng trong lịch sử chính sách thương mại Mỹ, hoặc chỉ là phát súng mở đầu cho một quá trình điều chỉnh dài hơi. Những phát biểu mập mờ và chiến lược linh hoạt từ Trump cho thấy ông đang cố gắng "cân não" giữa việc thể hiện sự cứng rắn với các nước và giảm thiểu tác động xấu đến kinh tế trong nước.

Các nhà đầu tư và đối tác thương mại toàn cầu đang hồi hộp chờ đợi tuần tới. Dù kết cục ra sao, "Ngày giải phóng" mà ông Trump tuyên bố chắc chắn sẽ tạo dấu ấn lớn lên bức tranh thương mại thế giới trong thời gian tới và có thể cả trong nhiệm kỳ tiếp theo nếu ông tiếp tục tại vị.