Làm sao để Việt Nam có được 50.000 kỹ sư bán dẫn đến năm 2030?

Đề án phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 đang được gấp rút nghiên cứu và sẽ sớm được trình Chính phủ trong quý I năm nay. 

Mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, kỹ sư Việt Nam có khả năng tham gia sâu vào quy trình thiết kế các vi mạch bán dẫn hiện đại (từ front-end đến back-end); tham gia sâu vào công đoạn đóng gói và kiểm thử vi mạch bán dẫn, làm chủ được một phần công nghệ đóng gói và kiểm thử; tham gia làm việc trong các nhà máy sản xuất bán dẫn, từng bước nắm bắt được công nghệ trong công đoạn sản xuất.

Đến năm 2030, Việt Nam đào tạo được 50.000 kỹ sư phục vụ ngành trong tất cả các công đoạn của chuỗi giá trị. Đồng thời, đến năm 2045, Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu với đội ngũ kỹ sư, chuyên gia đủ khả năng đáp ứng được yêu cầu phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam cả về chất lượng và số lượng.

Kêu gọi hợp tác với các tập đoàn thế giới

Hiện nay một trong các chính sách được xem là hiệu quả là sự kêu gọi hợp tác với các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đầu tư phát triển hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam.

Sáng 29/2, chia sẻ tại Hội nghị Phát triển nguồn nhân lực thiết kế vi mạch bán dẫn Việt Nam năm 2024, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông nhấn mạnh 4 lợi thế của Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn.

Thứ nhất, Việt Nam có hệ thống chính trị ổn định, vị trí địa lý thuận lợi. Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm việc đẩy mạnh hợp tác đầu tư, phát triển ngành công nghiệp bán dẫn ở Việt Nam.

Thứ hai, Việt Nam có lực lượng lao động dồi dào trong lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ phù hợp với ngành bán dẫn; có những đơn vị nghiên cứu, đào tạo uy tín trong lĩnh vực bán dẫn như Đại học Quốc gia Hà Nội và Hồ Chí Minh, Đại học Bách Khoa Hà Nội, các doanh nghiệp lớn có nguồn lực và sẵn sàng hợp tác phát triển ngành bán dẫn Viettel, VNPT, FPT.

Thứ ba, Việt Nam đã và đang thu hút ngày càng nhiều các tập đoàn lớn trong ngành bán dẫn của Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Châu Âu, Đài Loan... Đặc biệt, vào tháng 9/2023, Việt Nam và Hoa Kỳ đã nâng cấp mối quan hệ hai nước lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, theo đó xác định một trong các nội dung hợp tác chiến lược là về đổi mới sáng tạo bao gồm phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.

Thứ tư, Việt Nam đã thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) và 3 khu công nghệ cao tại TPHCM, Hòa Lạc (Hà Nội) và Đà Nẵng với đầy đủ các điều kiện về cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nguồn nhân lực, các cơ chế chính sách đầu tư cao nhất sẵn sàng chào đón các tập đoàn, doanh nghiệp ngành bán dẫn đầu tư tại đây.

Tại Hội nghị, Công ty Siemens EDA (Tập đoàn Siemens) và Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) đã ký kết thỏa thuận hợp tác nhằm phát triển hệ sinh thái bán dẫn tại Việt Nam.

Bà Nina Lin - Phó chủ tịch phụ trách khu vực ASEAN và Đài Loan, Siemens EDA - cho biết doanh nghiệp này sẽ tài trợ bộ phần mềm thiết kế chip và bo mạch tiên tiến nhất của Siemens cho Việt Nam và sẽ cung cấp các dịch vụ đào tạo và đồng hành cùng NIC trong việc thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực thiết kế vi mạch bán dẫn nói riêng và ngành công nghiệp điện tử bán dẫn nói chung.

Ngay tại sự kiện, đại diện NIC và Siemens EDA đã trao các phần mềm tài trợ cho các trường đại học tiêu biểu có nhiệm vụ đào tạo nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn mà Chính phủ đã giao.

Cần đào tạo đúng và trúng

Hiện nay, Việt Nam có khoảng 40 doanh nghiệp trong ngành công nghiệp bán dẫn, chủ yếu hoạt động trong mảng thiết kế vi mạch. Tổng số nhân sự làm việc trong ngành này vào khoảng 5.000 người.

Theo ông Nguyễn Đức Minh - Phó hiệu trưởng Trường Điện Điện tử - ĐH Bách Khoa Hà Nội - nguồn nhân lực ngành bán dẫn Việt Nam đã tiệm cận với thế giới tuy nhiên số lượng không nhiều. Ví dụ, Đại học Bách Khoa Hà Nội đang đào tạo 50 sinh viên ngành thiết kế vi mạch, khoảng 80-100 sinh viên công nghệ vi điện tử mỗi năm.

Tuy nhiên, sinh viên ngành điện tử viễn thông thuộc Đại học Bách Khoa và Đại học Bách Khoa TPHCM đã có thể tham gia vào khâu thiết kế tại các doanh nghiệp trên thế giới. Thu nhập của kỹ sư thiết kế vi mạch cũng không hề thua kém kỹ sư ngành hot như công nghệ thông tin.

Trường đã mở các khóa học chuyển đổi cho sinh viên tốt nghiệp ngành gần với 3.000 sinh viên mỗi năm. Những sinh viên này chỉ cần đào tạo 6-9 tháng đã có thể làm việc được tại các nhà máy.

Về dài hạn, ông Minh cho rằng để phát triển nhân lực chất lượng cao, Việt Nam cần đào tạo đúng và trúng. Đào tạo đúng kiến thức, kỹ năng và trúng với nhu cầu doanh nghiệp. Đại diện Đại học Bách Khoa Hà Nội đề xuất có khảo sát thực tế để biết được nhu cầu thực sự trên thị trường về số lượng cũng như kỹ năng. Từ đó những đơn vị đào tạo sẽ có chiến lược phù hợp để đáp ứng được nhu cầu.

Một trong những khó khăn về đào tạo nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn hiện nay là thiếu cơ sở vật chất, máy móc, phần công cụ mềm thiết kế đạt tiêu chuẩn công nghiệp và nguồn tài trợ thử nghiệm sản xuất chip bán dẫn.

Ông Minh chia sẻ ngành công nghiệp chip bán dẫn đòi hỏi kỹ năng, trình độ thực chiến cao. Vì vậy nếu sinh viện chỉ học lý thuyết nhưng không được chế tạo con chip ngay trong trường sẽ là bất lợi lớn.

Đại học Bách Khoa Hà Nội đang tận dụng mọi nguồn lực cũng như hợp tác với doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước như Toshiba, Samsung để đào tạo nhân lực công nghiệp bán dẫn. Trường cũng tiến hành cử sinh viên sang nghiên cứu tại đối tác Hàn Quốc, Đài Loan, Pháp để tận dụng nguồn lực chế tạo con chip.