Kinh tế năm 2017: "Càng khó khăn, càng tạo sức ép tăng trưởng"

Phát biểu tại toạ đàm về chủ đề Kinh tế 2017 và sinh khí mới từ Chính phủ kiến tạo do Thời báo Kinh tế Việt Nam phối hợp với Viện nghiên cứu phát triển Việt Nam chiều 12/1, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc nêu 8 từ khoá quan trọng của 2016: Chính phủ kiến tạo, quốc gia khởi nghiệp.

"Cộng đồng doanh nghiệp đã "bỏ phiếu" cho Chính phủ bằng việc hăng hái thành lập doanh nghiệp mới, lần đầu tiên số doanh nghiệp mới vượt 100 nghìn, đó là tín hiệu cho mùa khởi nghiệp mới của nền kinh tế Việt Nam, ông Lộc nói.

Thông điệp tầm nhìn dài hạn từ Chính phủ mới

Đánh giá về những dấu ấn của Chính phủ mới trong năm vừa qua, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Trần Đình Thiên nhận xét, dù chưa được một năm nhưng nhiều thông điệp được Thủ tướng đưa ra đặc biệt ấn tượng, tạo niềm tin khá mạnh mẽ cho cộng đồng doanh nghiệp và xã hội.

"Nhìn cả quá trình từ khi Chính phủ được kiện toàn, điểm ấn tượng là những tuyên ngôn của Chính phủ cho thấy cái nhìn tổng thể trong giải quyết từng việc cụ thể và nhìn thấu chuyện dài hạn trong xử lý việc ngắn hạn. Đây là điểm rất khác, lâu nay tôi có cảm tưởng điều hành luôn chạy theo ngắn hạn, đến nay kết quả của ấn tượng trên cũng chưa rõ ràng nhưng dự cảm là khá rõ ràng”, ông Thiên nói.

Ông Thiên cũng dẫn hai ví dụ minh chứng nhận định nêu trên. Đó là thái độ của Chính phủ với doanh nghiệp là thái độ chiến lược được phản ánh qua nghị quyết 35. Tại đó, tầm nhìn chiến lược trải dài từ việc giải quyết vụ quán cà phê Xin Chào cho đến quy hoạch, khuyến khích đầu tư.

“Từng chuyện cụ thể, thậm chí rất cụ thể cho đến chương trình phát triển 50-60 nghìn tỷ đồng, xác định vai trò của khu vực doanh nghiệp tư nhân đều thể hiện tầm nhìn dài hạn”, ông nhấn mạnh.

Ví dụ thứ hai được ông Thiên nêu là cuối năm 2016 trước kỳ họp Quốc hội dù dự báo mục tiêu tăng trưởng gần như chắc chắn không đạt nhưng Thủ tướng vẫn cho rằng không cần điều chỉnh. Trong khi theo thông lệ các kỳ trước là chỉ tiêu nào khó cứ đề nghị điều chỉnh cho phù hợp với thực tế, và vẫn sẽ hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc không có vấn đề gì.

"Tôi đánh giá cao thông điệp Thủ tướng đưa ra không việc gì phải điều chỉnh, vì nếu điều chỉnh thì hoàn thành nhiệm vụ về mặt ngắn hạn nhưng không có cơ hội kiểm điểm những vấn đề dài hạn có vấn đề gì về cơ cấu hay không. Việc này phản ánh cách nhìn không chạy theo chủ nghĩa thành tích", ông Thiên nói.

Ở góc nhìn khác, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại Trương Đình Tuyển cho rằng: “Tôi hoàn toàn ủng hộ việc Chính phủ không điều chỉnh chỉ tiêu. Tuy nhiên, theo tôi vấn đề không phải là chỉ tiêu mà việc không điều chỉnh không phải do tầm nhìn dài hạn mà vì vẫn muốn phấn đấu đạt chỉ tiêu đó”.

Càng khó khăn càng tạo sức ép

Nhìn nhận về triển vọng kinh tế năm 2017, ông Tuyển cho rằng vừa có động lực nhưng vẫn có những lực cản, tiềm ẩn nguy cơ bất ổn kinh tế vĩ mô.

“Nợ công tăng, nợ xấu chưa giải quyết được cơ bản, nền kinh tế tăng trưởng vẫn dựa chủ yếu vào đầu tư chứ không phải là sản xuất công nghệ cao. Trong khi đó, đồng USD tăng giá, FED tăng lãi suất, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, TPP có khả năng bị huỷ bỏ… cũng là những lực cản cần tính đến cho nền kinh tế năm 2017”, ông phân tích.

Còn theo TS Võ Trí Thành, trong bối cảnh thế giới hiện nay thì kịch bản khó khăn, thách thức lớn hơn với nền kinh tế Việt Nam. Điều duy nhất có thể làm là đẩy mạnh cải cách môi trường kinh doanh, tận dụng dư địa đẩy mạnh thương mại dịch vụ.

Tuy nhiên, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) Nguyễn Đình Cung lại thẳng thắn cho rằng: “Tôi nghĩ năm nào chả có khó khăn nhưng càng khó khăn bao nhiêu thì càng tạo sức ép, huy động nội lực, động lực để tăng trưởng. Điều tôi lo là bản thân chúng ta có muốn thay đổi hay không. Phải thay đổi nền tảng để thị trường thì thị trường hơn, Nhà nước kiến tạo, thông minh hơn”.

Ông Cung cũng khẳng định không quan tâm đến tăng trưởng sáu phẩy mấy phần trăm, vì thể nào cuối năm cũng đạt mục tiêu, nếu không đạt thì cũng lý giải tại nó thế này thế kia chứ không nhìn thẳng vào cốt lõi là tăng trưởng đã tới hạn rồi. Điều quan trọng, theo ông là sự thay đổi chứ không phải chỉ là nhìn thấy thành tích qua con số.

"Hôm qua tôi có nói với Thủ tướng là thông điệp Chính phủ kiến tạo, liêm chính được Thủ tướng nói liên tục, ở nhiều nơi. Nhưng điều quan trọng là từ tuyên bố chính trị này có ông bộ trưởng nào, chủ tịch tỉnh nào thảo luận xem là thực hiện thế nào. Quan trọng là từ thông điệp chính trị đến thực tiễn hành động như thế nào, nói Chính phủ kiến tạo nhưng mới là Thủ tướng thôi chứ chưa phải Chính phủ nói chung, phải phân định xem ai chưa làm trọn điều đó", ông Cung phát biểu.

Đồng quan điểm, giáo sư Nguyễn Quang Thái, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Việt Nam cũng cho rằng: "Phải thay đổi tư duy phát triển, nếu không thay đổi tư duy mà cứ làm kiểu cũ thì khái niệm Chính phủ kiến tạo không có nhiều ý nghĩa. Chính phủ kiến tạo không chỉ cải thiện môi trường đầu tư mà cần cải cách thể chế, đổi mới tư duy phát triển, quyết tâm vượt khó đưa dân tộc vượt qua thách thức là quan trọng nhất".

Phương Dung