Kiểm toán Nhà nước: Hàng loạt "ông lớn" doanh nghiệp Nhà nước có "trọng bệnh"

Báo cáo kiểm toán chuyên đề khu vực doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) năm 2014 vừa được Kiểm toán Nhà nước công bố.

Cụ thể, tại buổi họp báo Báo cáo kết quả kiểm toán quyết toán ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2014, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) đã khui ra rất nhiều vấn đề cân đối ngân sách, tài chính và quản lý vốn tại các DN có vốn của các Tập đoàn, TCT của Nhà nước.

KTNN khẳng định, nhiều Tập đoàn (TĐ), Tổng Công ty (TCT) quản lý nợ chưa chặt chẽ, dẫn đến nợ phải thu quá hạn, nợ khó đòi lớn, một số đơn vị xóa nợ khi chưa đủ điều kiện, trích lập dự phòng nợ phải trả chưa thu hồi được vốn cho Nhà nước.

Đặc biệt, số TĐ, TCT quản lý và sử dụng tài sản sau đầu tư không hiệu quả, gây lãng phí vốn, thua lỗ; mua sắm thanh lý tài sản không đúng quy định. Nhiều đơn vị đầu tư tài chính không hiệu quả vẫn kéo dài.... Hầu hết các TĐ, TCT có hoạt động đầu tư bất động sản còn dự án chậm tiến độ, số dự án phải tạm dừng triển khai, gây lãng phí lớn.

Theo KTNN, tỷ suất lợi nhuận sau thuế/vốn chủ sở hữu năm 2014 của nhiều doanh nghiệp giảm mạnh, trong đó có Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) giảm 10,45%, Vinaconex giảm 3,3%, Tổng công ty Lâm nghiệp giảm 3,5%, Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước TPHCM giảm 2,64%... Trong đó, đáng chú ý là các công ty thua lỗ như Vinalines 3.478 tỷ đồng, Tổng CT 15 lỗ 471 tỷ đồng, Mía đường II lỗ 15,18 tỷ đồng...

Đặc biệt, KTNN cảnh báo các DNNN có tình trạng vốn góp vào các DN thành viên đang ở trong tình trạng tài chính xấu. Trong đó, vốn âm chủ sở hữu của PVN tại công ty TNHH MTV Công nghiệp Tàu thủy Dung Quất là 1.108 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Đầu tư Tài chính Công đoàn Dầu khí 7,18 tỷ đồng; Vốn âm Công ty mẹ - Vinalines: Công ty TNHH MTV Vận tải Viễn Dương Vinashin 8.481 tỷ đồng, Công ty Vận tải Biển Đông 3.403 tỷ đồng, Công ty Vận tải Miền Bắc âm hơn 2.000 tỷ đồng...

Đáng chú ý, bên cạnh một số sai phạm về công tác tài chính, thu chi, thực hiện nghĩa vụ thuế…KTNN phát hiện nhiều tồn tại về quản lý nợ, quản lý tài sản của các tập đoàn, tổng công ty.

Cụ thể, nhiều TĐ, TCT quản lý nợ chưa chặt chẽ dẫn đến nợ phải thu quá hạn, nợ khó đòi lớn.

trong đó có MobiFone có 312,8 tỷ đồng (chiếm hơn 30,4% nợ phải thu); Công ty VNPT-Global 14,39 tỷ đồng, Hapro 376 tỷ đồng, Tổng Công ty Hóa chất dầu khí 110 tỷ đồng; Tổng Công ty thuốc lá Việt Nam (Vinataba) 86 tỷ đồng...

Cụ thể, ở MobiFone, KTNN phát hiện chưa thực hiện đúng doanh thu, chi phí như, chưa thực hiện đầy đủ các quy định về khuyến mại, về xác định và báo cáo giá thành, giá cước dịch vụ viễn thông. Tổng công ty Dầu thuộc PVN cũng bị phát hiện kinh doanh xăng dầu không đúng quy định, áp dụng một số quy chuẩn định mức đã lạc hậu, không phù hợp…

Quá trình kiểm tra, KTNN chỉ mặt một số DN sử dụng tài sản sau đầu tư không hiệu quả, gây lãng phí vốn hoặc thua lỗ; Nhiều DN mua sắm, thanh lý tài sản không đúng quy định; Góp vốn đầu tư vào các đơn vị có tình trạng tài chính xấu, thua lỗ, giải thể. Trong đó đặc biệt là, Vinalines có 51/63 đơn vị có vốn đầu tư của Công ty mẹ thua lỗ hoặc hiệu quả, cổ tức thu được năm 2014 bằng 0,46% năm trước.

Đặc biệt, theo KTNN, năm 2014 phát hiện hầu hết các TĐ, TCT đầu tư, kinh doanh BĐS nhưng còn để nhiều dự án chậm tiến độ, trong đó nhấn mạnh đến các dự án đầu tư ngoài ngành của Vinalines, Habeco, HUD, ACV, IDICO, Tổng công ty Bến Thành…. Một số dự án phải dừng triển khai, gây lãng phí vốn, trong đó Tập đoàn Than Khoáng sản (TKV) có 3 dự án, Petro Vietnam 4 dự án, Vinalines 1 dự án…

Trước thực tế trên, KTNN kiến nghị các đơn vị DNNN phải tăng thu 8.565,6 tỷ đồng, trong đó tăng thu NSNN hơn 8.200 tỷ đồng; nợ đọng phát hiện tăng thêm hơn 2.200 tỷ đồng; các khoản phải nộp, hoàn trả và quản lý qua ngân sách 3.300 tỷ đồng...

Nguyễn Tuyền