Không phải Brexit, lạm phát mới là rủi ro đối với tỷ giá

Tại báo cáo chuyên đề mới phát hành, Công ty chứng khoán Bảo Việt (BVSC) đánh giá, sự kiện Anh rời EU (Brexit) vào ngày 24/6/2016 chưa gây quá nhiều áp lực đối với VND do chỉ làm tỷ giá hữu hiệu danh nghĩa tăng khoảng hơn 1% và vẫn nằm trong vùng an toàn.

Nhận định này cũng được hậu thuẫn bởi thực tế nhân dân tệ chỉ mất giá khoảng 1% so với USD trong hai ngày 24/6 và 27/6, trước khi tăng giá trở lại vào ngày 28/6. Hai đồng tiền trong khu vực là đô la Singapore và baht Thái có mối tương quan mạnh với VND cũng chỉ mất giá ở biên độ hẹp so với USD.

Đà giảm của đồng EUR cũng được trung hòa phần nào bởi diễn biến tăng mạnh của đồng JPY (đều nằm trong giỏ 8 đồng tiền tham chiếu của cơ chế tỷ giá trung tâm).

Báo cáo cho rằng, xu hướng "leo thang" trở lại của lạm phát mới là yếu tố rủi ro đáng lưu ý và gây áp lực lớn đến tỷ giá. Mặc dù tỷ giá hữu hiệu danh nghĩa vẫn nằm trong vùng an toàn, nhưng tỷ giá hữu hiệu thực đã lên xấp xỉ ngưỡng 106 (trong quá khứ, đây là vùng “đáng lưu ý” đối với khả năng điều chỉnh tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước). Nếu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) không hành động kịp thời, các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ chịu tác động tiêu cực và từ đó ảnh hưởng đến đà tăng trưởng của nền kinh tế.

Theo phân tích của BVSC, NHNN có 2 sự lựa chọn (có thể thực hiện tách biệt hoặc đồng thời), một là chủ động điều chỉnh giảm giá VND hai là giảm bớt cung tiền trong lưu thông để ổn định lạm phát trong 6 tháng cuối năm.

Cách 1 sẽ có tác động tức thời - nhóm phân tích cho rằng, nên áp dụng cách này nếu tỷ giá hữu hiệu thực tiếp tục tăng lên trên ngưỡng 106 trong thời gian tới. Còn cách 2 có thể khiến mặt bằng lãi suất tăng lên nhưng lại có hiệu quả lâu dài hơn khi có thể kiểm soát lạm phát, giúp thu hẹp khoảng cách giữa tỷ giá hữu hiệu thực và tỷ giá hữu hiệu danh nghĩa, giúp NHNN chủ động hơn trong điều chỉnh tỷ giá để hỗ trợ xuất khẩu – BVSC cho rằng NHNN nên bắt đầu áp dụng cách này với liều lượng phù hợp nếu khoảng cách REER (tỷ giá thực hiệu lực) và NEER (tỷ giá hối đoái hiệu quả danh nghĩa) tiếp tục nới rộng và vượt quá 3%.

Ngoài ra, BVSC cũng cho rằng, cần có những cam kết tôn trọng các lực lượng thị trường từ phía NHNN để cơ chế tỷ giá trung tâm phản ánh tốt hơn các dòng chu chuyển vốn và các hoạt động kinh tế giữa Việt Nam và các đối tác chủ chốt.

Thực tế diễn biến trong 6 tháng đầu năm cho thấy về cơ bản NHNN vẫn hoàn toàn neo vào USD trong xác định tỷ giá trung tâm. Thay đổi trong tỷ giá hàng ngày quá nhỏ, không phản ánh được nhiều những thay đổi trong kỳ vọng của thị trường, đặc biệt ở những thời điểm có các thay đổi lớn trên thị trường ngoại hối quốc tế, chẳng hạn việc Mỹ nâng lãi suất.

Theo BVSC, NHNN có thể bước đầu thử nghiệm dùng chính tỷ giá bình quân trên thị trường liên ngân hàng làm tỷ giá tham chiếu cho ngày hôm sau, trong khi vẫn có thể áp biên độ giao động của tỷ giá trong ngày giao dịch. Cơ chế này cũng đã được Trung Quốc áp dụng kể từ tháng 7/2005 - thể hiện nỗ lực từng bước thả nổi tỷ giá của quốc gia này.

Báo cáo cũng cho rằng, việc Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) nâng lãi suất trong thời gian tới sẽ là kiểm định quan trọng đối với cơ chế điều hành tỷ giá trung tâm của NHNN. Nếu thuần túy tiếp tục phụ thuộc quá nhiều vào USD trong ấn định tỷ giá trung tâm, VND sẽ rơi vào trạng thái lên giá danh nghĩa so với các đồng tiền khác. Điều này sẽ làm méo mó các hoạt động thương mại, đầu tư, và vay nợ của Việt Nam.

NHNN cần chủ động đánh giá trọng số giao dịch kinh tế với các quốc gia khác trong giỏ tiền tệ để có những điều chỉnh linh hoạt đối với tỷ giá trung tâm, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, theo báo cáo.

Bích Diệp