Hé lộ "sức khỏe" của loạt ông lớn Nhà nước, có nơi bết bát, mất hết vốn

Chính phủ vừa có báo cáo gửi Quốc hội về hoạt động đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp trong phạm vi toàn quốc năm 2021. Tính đến ngày 31/12/2021, cả nước có 826 doanh nghiệp có vốn góp của Nhà nước, gồm 673 doanh nghiệp Nhà nước và 153 doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp của Nhà nước.

Nhà nước tăng đầu tư, nhiều doanh nghiệp lãi lớn

Theo báo cáo, tổng tài sản của 826 doanh nghiệp là 3,75 triệu tỷ đồng, tăng 2% so với năm 2020. Vốn chủ sở hữu là 1,79 triệu tỷ đồng, tăng 3% so với năm 2020. Tổng vốn Nhà nước đang đầu tư tại 826 doanh nghiệp là 1,67 triệu tỷ đồng, tăng 3% so với năm 2020 (doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ là 1,5 triệu tỷ đồng và các doanh nghiệp còn lại là 162.806 tỷ đồng).

Tổng doanh thu của các doanh nghiệp đạt 2,13 triệu tỷ đồng, tăng 8% so với năm 2020.

Lãi phát sinh trước thuế đạt 205.045 tỷ đồng, tăng 25% so với năm 2020. Tỷ suất lãi phát sinh trước thuế/vốn chủ sở hữu bình quân chung của các doanh nghiệp năm 2021 là 11% (năm 2020 là 9%); tỷ suất lãi phát sinh trước thuế/tổng tài sản bình quân chung là 5% (năm 2020 là 4%).

Tổng số phát sinh phải nộp ngân sách Nhà nước (NSNN) là 323.876 tỷ đồng, tăng 6% so với năm 2020, chủ yếu thu từ hoạt động kinh doanh nội địa (chiếm 75% tổng số phát sinh phải nộp NSNN).

Trong khi đó, tổng nợ phải trả là 1,93 triệu tỷ đồng, tương đương so với năm 2020. Tổng giá trị các khoản phải thu là 499.929 tỷ đồng, tăng 5% so với năm 2020. Trong đó, nợ phải thu khó đòi là 47.871 tỷ đồng, chiếm 10% tổng số các khoản phải thu và các doanh nghiệp đã trích lập dự phòng 34.289 tỷ đồng để dự phòng phần giá trị tổn thất của các khoản nợ phải thu khó đòi.

Liên quan đến tình hình kinh doanh của 673 doanh nghiệp Nhà nước, nhóm doanh nghiệp có tổng tài sản đạt 3,65 triệu tỷ đồng, tăng 1% so với năm 2020. Vốn chủ sở hữu là 1,75 triệu tỷ đồng, tăng 3%.

Tổng doanh thu của 673 doanh nghiệp Nhà nước đạt 2,04 triệu tỷ đồng, tăng 8% so với năm 2020. Lãi phát sinh trước thuế đạt 198.672 tỷ đồng, tăng 25%, tuy nhiên, có 58/673 doanh nghiệp (chiếm 9% tổng số doanh nghiệp Nhà nước) có lỗ phát sinh, với tổng số lỗ là 15.785 tỷ đồng và có 138/673 (chiếm 21% tổng số doanh nghiệp Nhà nước) còn lỗ lũy kế với tổng số lỗ lũy kế là 50.125 tỷ đồng.

Năm 2021, các doanh nghiệp này đóng góp vào ngân sách 316.778 tỷ đồng, tăng 6% so với năm 2020.

Loạt tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước thua lỗ

Đối với các tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước, công ty mẹ - công ty con, Chính phủ cho biết khối doanh nghiệp này nắm tổng tài sản 2,73 triệu tỷ đồng, tăng 1% so với năm 2020. Báo cáo hợp nhất của 75 doanh nghiệp tiết lộ tổng nợ phải trả đang là 1,37 triệu tỷ đồng, giảm 2% so với năm 2020, chiếm 50% tổng nguồn vốn của các tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ - con. 

Hệ số tổng nợ phải trả/vốn chủ sở hữu bình quân là 1,02 lần (công ty mẹ là 0,63 lần); có 13 công ty mẹ có tỷ lệ tổng nợ phải trả/vốn chủ sở hữu lớn hơn 3 lần, bao gồm Tổng công ty XNK Tổng hợp Vạn Xuân (24,14 lần); Tổng công ty Thái Sơn (7,08 lần); Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (7,04 lần); Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn (6,39 lần); Tổng công ty Kinh tế kỹ thuật công nghiệp quốc phòng (5,23 lần); Công ty TNHH MTV Ứng dụng kỹ thuật và sản xuất (4,06 lần); Tổng công ty Đông Bắc (4,05 lần); Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô (4,02 lần); Tổng công ty 319 (3,94 lần); Tổng công ty Thành An (3,78 lần); Tổng công ty Xăng dầu quân đội (3,75 lần); Tổng công ty 789 (3,58 lần) và Tổng công ty Giấy Việt Nam (3,02 lần).

Về vốn chủ sở hữu, báo cáo hợp nhất của các tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ - con là 1,35 triệu tỷ đồng, tăng 4% so với năm 2020. Vốn chủ sở hữu tăng chủ yếu từ nguồn quỹ đầu tư phát triển được trích lập từ lợi nhuận sau thuế, chênh lệch đánh giá lại tài sản.

Có 9/75 công ty mẹ được xác định là chưa bảo toàn được vốn chủ sở hữu (doanh nghiệp có kết quả kinh doanh lỗ, bao gồm cả trường hợp còn lỗ lũy kế sau khi trích lập các khoản dự phòng rủi ro theo quy định). Cụ thể, Công ty mẹ - Tập đoàn Hóa chất lỗ lũy kế là 2.613 tỷ đồng; Công ty mẹ - Tổng công ty Đường sắt lỗ lũy kế 1.822 tỷ đồng; Công ty mẹ - Tổng công ty Cà phê lỗ lũy kế 453 tỷ đồng; Công ty mẹ - Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TPHCM lỗ lũy kế 426 tỷ đồng; Công ty mẹ - Tổng công ty 15 lỗ lũy kế 156 tỷ đồng...

Theo báo cáo của Chính phủ, lỗ phát sinh theo báo cáo hợp nhất của 5 tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ - con là 1.830 tỷ đồng. Trong đó, Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TPHCM lỗ phát sinh 771 tỷ đồng; Tổng công ty Đường sắt lỗ phát sinh 518 tỷ đồng; Tổng công ty Du lịch Sài Gòn lỗ phát sinh 488 tỷ đồng; Công ty TNHH MTV 622-BQP lỗ phát sinh 50 tỷ đồng; Tổng công ty Đầu tư và XNK Cao Bằng lỗ phát sinh 2 tỷ đồng.

Lỗ phát sinh theo báo cáo của 5 công ty mẹ là 2.369 tỷ đồng. Công ty mẹ - Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TPHCM lỗ phát sinh là 1.592 tỷ đồng do trong năm 2021 đã trích lập dự phòng rủi ro cho vay dẫn đến chi phí tăng mạnh; Công ty mẹ - TCT Đường sắt Việt Nam lỗ phát sinh 565 tỷ đồng; Công ty mẹ - TCT Du lịch Sài Gòn lỗ phát sinh 179 tỷ đồng; Công ty mẹ - Công ty TNHH MTV 622 lỗ phát sinh 33 tỷ đồng.

Đối với lỗ lũy kế, báo cáo hợp nhất có 16 tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ - con còn lỗ lũy kế là 14.703 tỷ đồng. Cụ thể, Tập đoàn Hóa chất 3.038 tỷ đồng; Tổng công ty Đường sắt Việt Nam 1.976 tỷ đồng; Tổng công ty Cà phê 857 tỷ đồng; Tổng công ty 15 (548 tỷ đồng); Công ty TNHH MTV 622 - Bộ Quốc phòng 77 tỷ đồng; Tổng công ty Du lịch Hà Nội 69 tỷ đồng; Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn 61 tỷ đồng…

Còn 9 công ty mẹ còn lỗ lũy kế là 5.532 tỷ đồng. Cụ thể, Tập đoàn Hóa chất (2.612,7 tỷ đồng); Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (1.822 tỷ đồng); Tổng công ty Cà phê (453 tỷ đồng); Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TPHCM (426 tỷ đồng); Tổng công ty 15 (156 tỷ đồng); Công ty TNHH MTV 622 - Bộ Quốc phòng (54 tỷ đồng).

Năm 2021, tổng các khoản phát sinh phải nộp NSNN của nhóm các tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước, công ty mẹ - công ty con đạt 221.282 tỷ đồng, tăng 20% so với năm 2020.