Chi phí vận tải Việt Nam vẫn đắt đỏ, chiếm tới 30-40% giá thành sản phẩm

Phát biểu tại Diễn đàn Logistics 2020 diễn ra sáng 26/11, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhắc đến một số hiệp định thương mại tự do lớn đã chính thức được thực thi hay vừa được ký kết như EVFTA, RCEP.

Theo ông Tuấn Anh, ngay khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, trên 85% số dòng thuế sẽ được xóa bỏ cho hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU, đây là cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu.

Còn đối với RCEP, ông Tuấn Anh nhấn mạnh hiệp định này sẽ tạo ra một thị trường rộng lớn với khoảng 2,2 tỷ người tiêu dùng, chiếm khoảng 30% dân số thế giới và quy mô GDP tới gần 27.000 tỷ USD, trở thành khu thương mại tự do lớn nhất thế giới.

 Bộ trưởng Công Thương cho biết, các cam kết mở cửa thị trường lĩnh vực dịch vụ logistics trong các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP và EVFTA không quá xa so với các cam kết của Việt Nam trong WTO.

Theo đó, các hiệp định này có thể tác động tới triển vọng phát triển ngành logistics ở hai góc độ: Cam kết mở cửa thị trường trong lĩnh vực vận tải và phục vụ vận tải; cam kết trong các lĩnh vực ảnh hưởng đến dung lượng thị trường dịch vụ logistics trên các góc độ quy mô do tăng nguồn cầu dịch vụ, chất lượng dịch vụ, nhu cầu mở rộng công suất, đầu tư và thực hiện dịch vụ.

"Trong cả hai khía cạnh này, cơ hội và thách thức đều khá lớn trong bối cảnh doanh nghiệp logistics nội địa có sức cạnh tranh không cao", ông Tuấn Anh nói.

Người đứng đầu Bộ Công Thương kỳ vọng tại diễn đàn, các hiệp hội, doanh nghiệp dịch vụ logistics, các chuyên gia và các nhà nghiên cứu quốc tế và trong nước đối thoại với các bộ, ngành, địa phương để cùng đưa ra các biện pháp tháo gỡ "điểm nút" chi phí logistics lâu nay.

Góp ý về những điểm nghẽn trong vấn đề logistics ở Việt Nam, ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã dẫn nghiên cứu của Armstrong & Associates (Hoa Kỳ).

Cụ thể, nghiên cứu đã chỉ ra chi phí dịch vụ logistic tại Việt Nam tương đương 20,9% GDP, cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Trung Quốc, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Singapore.

Thậm chí chi phí này còn cao gấp gần hai lần so với các nước phát triển và cao hơn mức bình quân toàn cầu là 14%.

"Trong chi phí logistics tại Việt Nam, chi phí vận tải quá cao, tương đương 30-40% giá thành sản phẩm, trong khi tỷ lệ này chỉ khoảng 15% ở các quốc gia khác. Điều này làm giảm đáng kể khả năng cạnh tranh hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam", ông Lộc nhận định.

Theo ông Lộc, cần tập trung vào 3 vấn đề cơ bản khiến chi phí logistics còn thiếu tính cạnh tranh đó là cơ sở hạ tầng, thủ tục hành chính và sự kết nối của doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài.

Thứ nhất, cơ sở hạ tầng logistics của Việt Nam được cải thiện đáng kể trong vòng một thập kỷ qua nhưng theo ông Lộc vẫn tồn tại những điểm nghẽn. Theo niên giám thống kê vận tải và logistics Việt Nam 2019, tổng chiều dài đường bộ của Việt Nam là 630.564km nhưng tổng chiều dài các đường cao tốc đang vận hành lại chưa đến 2.000km.

"Với khoảng gần 80% lưu lượng hàng hóa của doanh nghiệp được vận chuyển bằng đường bộ, nhu cầu về những tuyến đường cao tốc hoàn thiện rất là cà cần thiết", ông Lộc nói.

Bên cạnh khó khăn từ vận tải đường bộ, ông Lộc cho rằng hệ thống đường sắt trong nước khá lạc hậu và thiếu kết nối vào các cảng hàng hóa. Hệ thống đường thủy nội địa chưa được chú trọng khai thác hiệu quả. Các hạ tầng kết nối đường bộ với cảng biển như cảng container nội địa (ICD) hay các trung tâm logistics đa phương tiện vẫn còn thiếu vắng.

Thêm nữa gánh nặng tuân thủ thủ tục hành chính đang từng bước được gỡ bỏ những dư địa để cải thiện vẫn còn rất nhiều. Theo khảo sát gần đây của VCCI, các hoạt động kiểm tra chuyên ngành còn khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian để tuân thủ. Quy trình thủ tục hành chính còn phức tạp, thiếu rõ ràng và chồng chép.

"Bên cạnh đó chi phí không chính thức trong việc thủ tục hành chính vẫn còn phổ biến góp phần khiến chi phí logistics nói chung tăng lên", ông Lộc cho biết.

Cuối cùng, đại diện VCCI nhấn mạnh đến sự kết nối của doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp nước ngoài còn khá lỏng lẻo. Thị phần dịch vụ logistics Việt Nam hiện nay chủ yếu vẫn do các doanh nghiệp lớn của nước ngoài nắm giữ. Doanh nghiệp trong nước chỉ có khoảng 25% thị phần. Dù doanh nghiệp trong nước am hiểu thị trường và thị hiếu của khách hàng, họ chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ và vừa với năng lực không đồng đều và đi sau các doanh nghiệp FDI về trình độ công nghệ.