Gần 30% trường tiểu học cả nước tham gia mô hình trường học mới

Ngày 27/5/2016, tại thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang, Bộ GD&ĐT, Dự án Mô hình trường học mới Việt Nam đã tổ chức Hội nghị tổng kết Dự án. Tham dự có Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển, đại diện các Bộ, Ban ngành có liên quan, các Cục, Vụ, Viện của Bộ GD&ĐT, các đối tác quốc tế: UNESCO, Ngân hàng Thế giới (WB)… cùng hơn 300 các cán bộ Ban quản lý Dự án cấp Trung ương và địa phương, các tác giả viết tài liệu và giáo viên có thành tích triển khai thực hiện Mô hình trường học mới.

Mô hình Trường học mới được triển khai ở Việt Nam (VNEN) theo quan điểm: lựa chọn nội dung phù hợp, những cách làm hay của các nước trên cơ sở đảm bảo những nguyên lý, quy luật nhận thức và những thành tựu khoa học giáo dục tiên tiến trên thế giới; đồng thời, kế thừa những thành tựu, kinh nghiệm tốt của giáo dục Việt Nam, vận dụng mô hình phù hợp với điều kiện thực tiễn của đất nước.

Thời gian triển khai dự án là 41 tháng (từ 1/2013 đến hết tháng 5/2016). Sau thời gian thí điểm vào năm học 2011-2012, tại 6 tỉnh (Lào Cai, Hòa Bình, Hà Giang, Kon Tum, Đăk Lăk và Khánh Hòa), cho 12 huyện, 24 trường và 48 lớp 2, Dự án Mô hình Trường học mới chính thức được triển khai vào năm học 2012-2013, cho tất cả 63 tỉnh, TP trong toàn quốc, với 1.447 trường

Hàng loạt hoạt động đổi mới khi thực hiện mô hình

Tại hội nghị tổng kết, TS Phạm Ngọc Định - Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học, Giám đốc Dự án VNEN nhấn mạnh: Dựa trên quan điểm Giáo dục định hướng phát triển năng lực người học, trong đó coi trọng giáo dục lấy học sinh (HS) làm trung tâm, qua 4 năm triển khai, VNEN đã tập trung đổi mới đồng bộ ở nhiều mặt của giáo dục.

Cụ thể, đổi mới phương pháp dạy - học. Giáo viên chuyển đổi từ lối dạy giảng giải, truyền thụ kiến thức cho cả lớp sang tổ chức, hướng dẫn HS hoạt động học tập thông qua các hình thức học cá nhân, học theo nhóm; chú ý quan tâm đến từng HS.

HS chủ động thực hiện các hoạt động học dựa theo Tài liệu hướng dẫn học (sách giáo khoa). HS được tự học thông qua tương tác với SGK (học cá nhân, đọc và suy ngẫm), thảo luận cặp đôi và thảo luận trong nhóm, trong lớp và thảo luận với giáo viên để tự lĩnh hội kiến thức mới, rèn luyện kĩ năng, phát triển phẩm chất và năng lực.

Đổi mới về tổ chức và không gian lớp học. Lớp học có Hội đồng tự quản HS do tập thể lớp bầu ra (của HS), tự quản và dân chủ hoạt động (do HS), qua đó HS phát huy tính tự tin, tự giác hòa nhập với tập thể và phát huy tốt nhất năng lực cá nhân và giá trị đích thực của mỗi em (vì HS). Không gian lớp học có chỗ dành cho HS trưng bày các sản phẩm học tập, tủ sách lớp học, đồ dùng học tập…

Đổi mới về đánh giá học sinh. VNEN thí điểm đổi mới đánh giá HS tiểu học từ năm học 2012 – 2013 theo nguyên tắc đánh giá vì sự tiến bộ của HS, chú trọng đánh giá ngay trong quá trình học, chấp nhận sự khác biệt của từng HS, không dùng điểm số trong đánh giá thường xuyên, không so sánh các HS với nhau, HS được tự đánh giá và đánh giá bạn. Kết quả này là cơ sở thực tiễn quan trọng cho việc xây dựng và ban hành Thông tư 30/2014 về đổi mới đánh giá HS tiểu học của Bộ GD-ĐT .

Đổi mới về cách thức huy động sự tham gia của cha mẹ, cộng đồng trong quá trình giáo dục. Mỗi bài học đều có phần yêu cầu HS vận dụng hoặc tìm hiểu kiến thức vào/từ thực tế địa phương, gia đình. Các em mạnh dạn tìm hiểu, học hỏi từ người khác thì mới đạt kết quả tốt. Nhà trường chủ động đề xuất những nội dung cụ thể để cộng đồng, phụ huynh tham gia hỗ trợ nhà trường, hỗ trợ HS; được mời cùng dự và tham gia các hoạt động giáo dục của nhà trường.

Đổi mới sinh hoạt chuyên môn (SHCM): SHCM thông qua nghiên cứu bài học, chú trọng hoạt động dự giờ minh họa để trao đổi, chia sẻ, học hỏi chuyên môn trong tổ, trường, cụm trường, được xem điểm đổi mới mấu chốt trong Mô hình trường học mới, nhằm khắc phục những hạn chế của tình trạng sinh hoạt chuyên môn nặng về hành chính, phê phán trước đây, nâng cao năng lực quản lí, năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm cho cán bộ, giáo viên. Dự án xây dựng trang mạng riêng để giáo viên cả nước trao đổi với nhau các kinh nghiệm, sản phẩm giáo dục; trang mạng này hiện nay đã được kết nối với trang mạng “trường học kết nối”.

Đổi mới các hoạt động quản lý nhà trường. Mô hình trường học mới đã thực hiện đổi mới quản lý nhà trường theo hướng dân chủ hóa, xã hội hóa, giao quyền và tạo cơ chế tự chủ cho giáo viên và tự quản của HS.

Những đổi mới này đã và đang tác động trực tiếp tới ba chủ thể chính của giáo dục là giáo viên, HS, cha mẹ học sinh, với những mức độ khác nhau ở các trường, các địa phương, đã tạo ra những thay đổi tích cực.

Mô hình đã tạo bước chuyển quan trọng về nhận thức

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển khẳng định: Dự án VNEN triển khai trong một thời gian ngắn, nhưng đã đạt được kết quả rất tốt, tạo bước chuyển quan trọng về nhận thức và cách thức thực hiện mục tiêu giáo dục là nhằm phát triển phẩm chất và năng lực HS.

Cũng theo Thứ trưởng Hiển, điều quan trọng nhất là thực hiện dân chủ hóa trong giáo dục để phát huy tiềm năng và sự sáng tạo của HS; dân chủ giữa HS với giáo viên, giữa HS với nhau và giữa nhà trường với cha mẹ HS, cộng đồng. Về phương pháp dạy học, mô hình trường học mới đã thiết kế một quy trình ổn định, mang tính chung nhất của mọi phương pháp dạy học tích cực, theo đúng logic biện chứng của hoạt động nhận thức khoa học, trong đó HS được chủ động tự học trong sự tương tác với bạn, dưới sự theo dõi, chỉ đạo và hỗ trợ của giáo viên. Khi giáo viên bình đẳng với hiệu trưởng, HS bình đẳng với giáo viên, nhà trường gắn kết và biết phát huy vai trò của gia đình, xã hội, thì cả giáo viên, HS và cộng đồng xã hội cùng phát triển.

“Nhận thức được tính ưu việt và mục tiêu của mô hình trường học mới, nhiều nhà trường dù không được dự án hỗ trợ kinh phí, vẫn tự nguyện áp dụng mô hình này. Số trường tiểu học tự nguyện đã gấp 2 lần số trường trong dự án. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả và sức sống của mô hình trường học mới” - Thứ trưởng Hiển nói.

Cũng tại Hội nghị này, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cũng bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến việc mở rộng mô hình lên bậc THCS. Giống như ở bậc tiểu học, mặc dù bước đầu thực hiện khó khăn nhưng với sự sáng tạo và đổi mới không ngừng của giáo viên thì chắc chắn việc triển khai ở THCS cũng sẽ thành công.

Nguyễn Hùng