Bộ Giáo dục nói về lo ngại "giấy phép con" chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo

Một trong những nội dung đáng chú ý được Bộ Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) đưa vào dự kiến quy định tại Luật Nhà giáo là việc cấp giấy chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo (GCNNNNG).

Sau khi thông tin này được công bố, nhiều ý kiến lo ngại quy định cấp Giấy chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo có thể bị biến tướng, trở thành "giấy phép con" gây khó khăn, tốn kém cho giáo viên.

Trao đổi với phóng viên Dân trí, TS Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Bộ GD&ĐT khẳng định việc cấp GCNNNNG không làm phát sinh thủ tục hành chính.

Theo Cục trưởng, GCNNNNG được cấp miễn phí, thay thế Quyết định công nhận hết tập sự (hiện hành) cho người đã hoàn thành chế độ tập sự và được cơ sở giáo dục nhận xét, xác nhận đạt tiêu chuẩn từ mức đạt (mức thấp nhất) trở lên theo chuẩn nghề nghiệp nhà giáo của một cấp học hoặc trình độ đào tạo.

Ở các cơ sở giáo dục đại học, khi cơ sở có nhu cầu, những người đã có nhiều kinh nghiệm về hoạt động đào tạo, nếu đạt tiêu chuẩn có thể được xét bổ nhiệm chức danh lần đầu không phải là giảng viên mà là giảng viên chính hoặc giảng viên cao cấp và được cấp GCNNNNG mà không cần qua chế độ tập sự.

Ông Đức cho rằng việc đưa ra quy định về cấp GCNNNNG xuất phát từ những bất cập hiện nay khi nhà giáo của các cơ sở giáo dục công lập cần phải có quyết định công nhận hết tập sự, quyết định tuyển dụng.

TS Vũ Minh Đức phân tích, khi thuyên chuyển đến cơ sở giáo dục khác, các quyết định trên không có giá trị sử dụng, gây khó khăn cho nhà giáo. Mặt khác, trong quá trình phát triển chuyên môn nghiệp vụ, nhà giáo phải được đánh giá và cấp chứng chỉ bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, thủ tục này chưa thật sự hợp lý.

Với các cơ sở giáo dục ngoài công lập, nhà giáo làm việc ở đơn vị này không được đánh giá để công nhận hết tập sự và xác nhận thăng tiến về năng lực hoạt động giáo dục, chuyên môn, nghiệp vụ, làm căn cứ cho việc bảo đảm các chế độ chính sách.

Ông Đức cho biết điều này gây bất bình đẳng giữa nhà giáo công lập và nhà giáo ngoài công lập và có thể là giữa các nhà giáo trong cùng một cơ sở giáo dục ngoài công lập; đồng thời gây khó khăn cho việc trao đổi nhà giáo giữa hai loại hình này.

Cùng với đó, Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục chỉ ra rằng trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc trao đổi nhà giáo giữa Việt Nam và các nước khác ngày càng nhiều, vì luôn có khoảng cách nhất định giữa trình độ đầu ra của các trường đào tạo nhà giáo với các yêu cầu kỹ năng, năng lực thực tế đối với nhà giáo. 

Việc không có giấy xác nhận năng lực nghề nghiệp của các nhà giáo thường gây khó khăn cho việc bảo đảm chất lượng nhà giáo từ nước ngoài vào Việt Nam giảng dạy.

Đồng thời, nếu không có giấy chứng nhận nhà giáo sẽ cần đến nhiều thủ tục hành chính gây khó khăn cho các nhà giáo và cơ sở giáo dục khi có trao đổi nhà giáo với nước ngoài, kể cả nhà giáo là người Việt Nam ra nước ngoài và nhà giáo là người nước ngoài vào Việt Nam.

Từ những bất cập trên, TS Vũ Minh Đức nhấn mạnh rằng mục đích cấp GCNNNNG là văn bản do cơ quan quản lý giáo dục có thẩm quyền của Việt Nam cấp cho người đạt chuẩn nghề nghiệp nhà giáo để xác nhận họ đáp ứng đủ các yêu cầu hoạt động nghề nghiệp nhà giáo (giảng dạy, giáo dục), khắc phục được những bất cập nêu trên.

Quá trình đề xuất, các đơn vị cũng đánh giá tác động tích cực của việc cấp GCNNNNG đối với nhà giáo và cơ sở giáo dục.

TS Vũ Minh Đức nêu rằng GCNNNNG tạo thuận lợi cho nhà giáo nếu có những thay đổi nơi hoạt động nghề nghiệp. Giấy có giá trị sử dụng toàn quốc nên dù nhà giáo dạy học ở đâu cũng không cần phải thực hiện lại chế độ tập sự.

Việc này cũng giảm được thủ tục cho nhà giáo khi thuyên chuyển và ký hợp đồng làm việc không thời hạn, hợp đồng có thời hạn, thỉnh giảng hoặc dạy liên trường.

Nhà giáo cũng thuận lợi thuyên chuyển từ cơ sở giáo dục công lập sang cơ sở giáo dục ngoài công lập hoặc ngược lại; khi nhà giáo đã nghỉ hưu nhưng vẫn tham gia giảng dạy theo nhu cầu của cơ sở giáo dục.

Cũng theo ông Đức, GCNNNNG có giá trị đảm bảo đồng đều về chất lượng dạy học và giáo dục giữa các cơ sở giáo dục và bỏ được chứng chỉ bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp nhà giáo hiện nay. 

Lý do bởi GCNNNNG có giá trị sử dụng trong suốt thời gian nhà giáo hoạt động giảng dạy, giáo dục, trừ trường hợp bị thu hồi hoặc tạm đình chỉ hoạt động; đồng thời trong nội dung của GCNNNNG có ghi lại quá trình thăng hạng chức danh nhà giáo.

Cùng với đó, GCNNNNG bảo đảm nhiều yêu cầu của hội nhập quốc tế. Hiện nay, đa số các nước đòi hỏi người hoạt động giáo dục phải có giấy phép hoặc giấy xác nhận năng lực nghề nghiệp.

Việt Nam và các nước khác sẽ công nhận lẫn nhau các loại giấy phép này theo các điều ước chung và những quy định cụ thể khác; giúp việc trao đổi nhà giáo giữa các nước được thuận tiện, nhất là việc kiểm soát chất lượng của những người nước ngoài vào hoạt động giáo dục tại Việt Nam.

Về thủ tục, Cục trưởng Vũ Minh Đức cho hay sẽ có sự chuyển tiếp thuận tiện. Khi Luật Nhà giáo có hiệu lực thi hành, nhà giáo đã có quyết định tuyển dụng và đang giảng dạy tại các cơ sở giáo dục sẽ được cấp GCNNNNG mà không cần đánh giá sát hạch.

Nhà giáo đã nghỉ hưu nếu có nguyện vọng cũng được cấp GCNNNNG để ghi nhận sự cống hiến cho sự nghiệp giáo dục hoặc sử dụng để tiếp tục hoạt động nghề nghiệp.