Bộ GD-ĐT chịu trách nhiệm lớn nhất về chất lượng hệ tại chức

Trao đổi với Dân trí ngày 14/12, GS.VS Phạm Minh Hạc cho biết: “Việc giao chỉ tiêu, cấp bằng là do Bộ GD-ĐT, cho nên chất lượng yếu kém đào tạo đại học tại chức hiện nay mà bị nhiều đơn vị sử dụng lao động từ chối, lỗi này thuộc về Bộ GD-ĐT sau đó đến hiệu trưởng các trường.

Giáo sư có giải pháp nào để nâng cao chất lượng giáo dục tại chức hiện nay?

Nói thật ra không có nước nào trên thế giới đào tạo nhiều tại chức như ở Việt Nam hiện nay. Trường đại học nào cũng đào tạo tại chức, cả nước có gần 2 triệu sinh viên thì trong đó đã có gần 1 triệu sinh viên hệ tại chức. Tại sao nhiều như vậy, như mọi người đã nói vì hệ tại chức là nguồn thu lớn của các trường. Chính đào tạo nhiều tại chức như vậy nên các thầy cô giáo giỏi đổ xô đi dạy tại chức, không có thời gian nghiên cứu khoa học, không có nhiều thời gian để đầu tư dạy chính qui, điều đó kéo theo chất lượng giáo dục đại học của Việt Nam ngày càng kém chất lượng như hiện nay. Đó là sự buông lỏng của các nhà quản lý giáo dục.

Giải pháp quan trọng nhất hiện nay là Bộ GD-ĐT cần có cơ chế kiểm soát tốt việc thực hiện tuyển đầu vào, đào tạo và cấp bằng, chế tài nghiêm khắc đối với cơ sở đào tạo.

Bên cạnh đó, phải quan tâm tới chất lượng đào tạo tại chức như đào tạo chính qui. Công khai việc thanh tra, kiểm tra hàng năm đối với với các cơ sở đào tạo yếu kém. Qui trách nhiệm cho hiệu trưởng, nếu hiệu trường làm sai qui định nên cách chức. Làm như vậy, mới hy vọng thay đổi được chất lượng giáo dục tại chức hiện nay. Đặc biệt nên thực hiện lại quy định trước đây là chỉ cho phép người đã có thâm niên làm việc một vài năm mới được học tại chức.

Trở lại vấn đề bằng cấp. Thưa GS, mặc dù luật giáo dục quy định bằng chính quy và tại chức có giá trị như nhau nhưng hiện nay tâm lý xã hội mình vẫn coi trọng đánh giá con người qua bằng cấp. Theo ông làm thế nào để xóa bỏ tâm lý này?

Tâm lý xã hội đánh giá như vậy nhưng chúng ta phải nhìn nhận về mặt luật pháp đã công nhận bằng cấp đó như thế nào. Bằng cấp chỉ là điều kiện, căn cứ để nhận hồ sơ. Nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất hiện nay đã bắt đầu nhìn khác lại với vấn đề bằng cấp và họ tuyển người làm việc thực tế chứ không tuyển bằng cấp. Chính các cơ quan nhà nước của mình hiện nay vẫn nhìn nhận, coi trọng vấn đề bằng cấp, chưa tạo điều kiện cho những người có năng lực phát huy khả năng của mình.

Từ cách nhìn nhận của các nhà quản lý như vậy đã nảy sinh ra vấn đề chạy theo bằng cấp. Để xóa bỏ được tâm lý này, việc đầu tiên là thay đổi quan niệm, nhận thức của người hoạch định chính sách, xây dựng cơ chế nhưng xem ra rất khó khăn và lâu dài.

Năm 2001 - 2005, Bộ GD-ĐT đã làm một cuộc “cách mạng” là thành lập đoàn kiểm tra bằng cấp từ phổ thông đến đại học. Bộ đã phát hiện trên 10.000 trường hợp cấp bằng sai quy định, trong đó có một số cán bộ cấp tỉnh, cấp TƯ.

Khi còn đảm nhận chức vụ Bộ trưởng Bộ giáo dục, GS đã phải xử lý trường hợp nào gian lận bằng cấp?

Hồi tôi làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục năm 1987, tôi nhớ nhất một sự việc. Khi tôi vừa lên Bộ trưởng, Vụ tổ chức cán bộ, Bộ GD-ĐT nhận10 người mới tốt nghiệp đại học là con em cán bộ trong Bộ về làm việc. Tôi đã quyết định, yêu cầu đưa 10 cán bộ trẻ này về các địa phương làm việc vì làm cán bộ quản lý phải có kinh nghiệm thực tế thì mới nắm bắt được vấn đề thực tế.

Xin cảm ơn GS!

Hồng Hạnh (thực hiện)