Từ người bán vé số dạo nơi thị thành đến "vua" bưởi da xanh

Thăng trầm mưu sinh

Cây bưởi da xanh được trồng ở vùng đất trung du huyện Hoài Ân (Bình Định) cách đây vài chục năm, nhưng chỉ trồng ăn chơi của hộ gia đình. Còn người trồng đại trà phát triển thành mô hình đầu tiên phải kể đến lão nông Võ Đông Sơ (60 tuổi, ở khu phố Thanh Tú, thị trấn Tăng Bạt Hổ, huyện Hoài Ân).

Hiện, ngoài 50 gốc bưởi trong vườn nhà cho thu nhập 100 triệu đồng mỗi năm, ông còn liên kết với các hộ dân trồng gần 3 ha bưởi da xanh. Người dân bỏ công chăm sóc, còn ông bỏ giống và lo đầu ra sản phẩm.

Theo chia sẻ của ông Sơ, năm 1994, sau khi bị tai nạn gãy tay, cộng với tuổi tác không làm được công việc nặng nên ông lặn lội vào TPHCM mưu sinh bằng nghề bán vé số dạo. Thời gian này, ông quen một "đồng nghiệp" cùng bán vé số dạo ở Sài Gòn tên Dũng (quê Bến Tre).

Nghe ông Sơ kể ở quê có ruộng vườn rộng đang trồng bưởi giống thường của địa phương, nên ông Dũng khuyên trồng giống bưởi da xanh. Một lần, ông Dũng mời ông Sơ về thăm nhà ở Bến Tre rồi tặng 4 cây bưởi da xanh con về "làm quà".

Ông Sơ đem 4 cây bưởi về trồng tại vườn nhà ở huyện Hoài Ân, rồi vào lại TP HCM bán vé số. Tuy nhiên, chỉ có 2 cây còn sống, khoảng 4 năm sau thì bưởi cho quả. Vụ bưởi năm đó, một thương lái đến vườn nhà ông Sơ mua bưởi giống bình thường với giá bình quân 2.000 đồng/10 quả. Khi nhìn thấy 2 cây bưởi da xanh, người thương lái nói sẽ mua hết với giá 5.000 đồng/kg.

"Lúc đó, vợ tôi nghe tưởng họ nói nhầm nên cố hỏi lại thì mới tin đó là sự thật. Thú thật lúc đó vợ chồng quá trời mừng, mừng muốn chết luôn…", ông Sơ vui vẻ nói.

Biết đây là cơ hội để gia đình thoát nghèo, ông Sơ tiếp tục vào TPHCM bán vé số, đồng thời để nhờ ông Dũng dẫn về Bến Tre để học hỏi cách chiết, ghép giống bưởi rồi mua bưởi da xanh về quê trồng.

Theo ông Sơ, thời điểm này, một số gia đình ở huyện Hoài Ân cũng trồng lẻ vài cây bưởi da xanh để ăn, không ai nghĩ sẽ trồng cả vườn như gia đình ông.

Đổi đời nhờ "bén duyên" với bưởi

Theo ông Sơ kể, 5 năm đầu tiên trồng bưởi da xanh ông cũng "lên bờ, xuống ruộng" vì khí hậu trong Bến Tre khác với ngoài Bình Định. Ở Bến Tre tạo tán cho bưởi thì cắt trụi lá nhưng khi áp dụng ở huyện Hoài Ân thì cây bưởi chết khô.

"Tôi lập tức chạy vào TPHCM hỏi thì anh Dũng nói rằng là do thời tiết ở Hoài Ân nắng nhiều hơn nên chừa lại ít lá. Tôi về làm theo, chỉ cắt tạo tán để 50% lá thì cây phát triển bình thường. Thời tiết ở Hoài Ân nếu chỉ cắt đến 70% lá thì cây chắc chắn sẽ chết khô", ông Sơ chia sẻ.

Đến năm 2000, vườn bưởi da xanh của ông Sơ bắt đầu cho quả nhiều, đem lại thu nhập ổn định. Năm 2003, ông nghỉ bán vé số, ở nhà chuyên tâm trồng bưởi.

Sau nhiều năm mày mò "thuần hóa" bưởi da xanh Bến Tre phát triển tốt ở Hoài Ân, ông Sơ nghiệm ra rằng: Khí hậu và thổ nhưỡng ở huyện Hoài Ân phù hợp với cây bưởi da xanh nhưng muốn trồng thành công thì phải có tính chuyên cần, "ăn nằm" với nó, phải xem trồng bưởi là nghề chính của mình. Hàng ngày vợ chồng ông phải có mặt ở vườn bưởi để chăm sóc, kiểm tra rễ, thân cây, sâu bệnh… nếu bưởi có dấu hiệu đốm trắng, hồng trên thân cây là xử lý ngay.

"Giống bưởi hay sinh nấm, nhất là vào mùa mưa. Mỗi lần như vậy là vợ chồng tôi mua miếng cọ nồi về rồi chồng xịt nước, vợ chồng cọ sạch cả vườn bưởi. Vườn bưởi của gia đình tôi đặc biệt không dùng thuốc bảo vệ thực vật hay sun phát đồng để bơm chưa chắc đã hết nấm. Chăm cây bưởi cũng như chăm con dại chứ không có chuyện làm chơi ăn thiệt đâu", ông Sơ chia sẻ.

Ông Sơ cũng chia sẻ thêm, muốn tuổi thọ cây bưởi lâu chỉ nên cho bưởi ra hoa chính vụ và không nên tham để nhiều trái thì cây sẽ bị lao lực vì cây cần nhiều dinh dưỡng để nuôi quả.

Ngoài gia đình ông Sơ, huyện Hoài Ân còn nhiều vườn bưởi da xanh nổi tiếng như của ông Huỳnh Công Chính (ở thị trấn Tăng Bạt Hổ) có hơn 100 gốc bưởi cho lãi hơn 100 triệu đồng/năm, của ông Nguyễn Tiến Trung (ở xã Ân Tường Tây) thu về 150 - 170 triệu đồng/năm, ông Tăng Doãn Ích (ở xã Ân Thạnh) trồng khu đồi bưởi da xanh cho thu hoạch mỗi năm thu nhập trên 200 triệu đồng…

Ông Võ Duy Tín, Phó trưởng phòng Nông nghiệp huyện Hoài Ân chia sẻ: "Hiện, cây bưởi da xanh là cây trồng chủ lực, tiềm năng trên đất Hoài Ân và đang là nguồn thu nhập đáng kể cho các hộ trồng. Trong khi đó, đầu ra của bưởi da xanh hiện ổn định trong tỉnh, thậm chí bưởi da xanh Hoài Ân còn không đủ cung ứng thị trường.

Xây dựng thương hiệu "Bưởi da xanh Hoài Ân"

Theo UBND huyện Hoài Ân, toàn huyện có khoảng hơn 300 ha bưởi da xanh, trong đó có 160 ha đã cho quả. Năm 2016, huyện Hoài Ân phối hợp Viện Khoa học nông nghiệp duyên hải Nam Trung bộ quy hoạch các vùng chuyên canh cây ăn quả với diện tích khoảng 1.594 ha/10 xã trên địa bàn, trong đó diện tích trồng bưởi da xanh gần 900 ha.

UBND huyện Hoài Ân đang ưu tiên phát triển diện tích, hỗ trợ kỹ thuật, vốn... đối với nông dân trồng bưởi da xanh để tạo tiền đề xây dựng thương hiệu "Bưởi da xanh Hoài Ân".

"Qua khảo sát từ người tiêu dùng, bưởi da xanh Hoài Ân chất lượng tốt nên được thị trường đón nhận tích cực. Đặc biệt, bưởi da xanh Hoài Ân cho quả trái mùa với bưởi trồng ở miền Nam, vì vậy đến vụ thu hoạch chính (từ tháng 5 đến tháng 8 hằng năm) đầu ra rộng lớn, từ thị trường trong tỉnh đến thị trường miền Nam.

Một tín hiệu vui cho bà con nông dân trồng bưởi da xanh trên địa bàn huyện, hiện một doanh nghiệp ở tỉnh Bến Tre và UBND huyện Hoài Ân đang xúc tiến xây dựng chuỗi sản xuất, tiêu thụ bưởi da xanh cho thị trường trong và nước ngoài. Sau khi thiết lập được chuỗi liên kết, công ty sẽ bao tiêu toàn bộ sản phẩm bưởi da xanh ở huyện Hoài Ân", Chủ tịch UBND huyện Hoài Ân Nguyễn Hữu Khúc chia sẻ.