Dốc ngược trẻ vác lên vai chạy - sai lầm sơ cứu đuối nước nhiều người mắc

Sơ cứu đuối nước sai cách sẽ khiến trẻ mất cơ hội sống

Mùa hè là thời điểm nguy cơ khiến các vụ đuối nước tăng cao, do đây là kỳ nghỉ kéo dài của nhiều trẻ nhỏ. Các em thường tham gia các hoạt động vui chơi, du lịch, bơi lội… đôi khi vắng bóng sự có mặt của người lớn.

Trên mạng xã hội thường xuất hiện những hình ảnh, video ghi lại cảnh sơ cứu trẻ đuối nước.

Không ít trường hợp người tham gia sơ cứu sau khi đưa nạn nhân từ dưới nước lên lập tức dốc ngược nạn nhân, hoặc vừa dốc ngược vừa chạy. Nhiều người cho rằng, làm như vậy nước trong phổi chảy ra và kích thích nạn nhân tỉnh lại. Tuy nhiên, theo các bác sĩ đây là một quan niệm hoàn toàn sai lầm

Theo bác sĩ của Bệnh viện Nhi Trung ương, nhiều em mất cơ hội sống vì bị vác ngược khi sơ cứu sai cách. Vì vậy, người sơ cứu không được dốc ngược trẻ lên vai rồi chạy.

Hành động này sẽ làm cho các dịch ở dạ dày trào ngược hít vào đường thở và làm chậm trễ hồi sức tim phổi (ép tim/thổi ngạt), làm mất thời gian vàng để cấp cứu trẻ.

Từng có trường hợp bệnh nhi 7 tuổi (ở Hải Phòng) chuyển lên Bệnh viện Nhi Trung ương đầu mùa hè năm nay. Bệnh nhi bị ngã xuống ao, vài phút sau mới được vớt lên nhưng lại bị vác dốc ngược chạy trước khi đưa đến viện. Dù các bác sĩ đã nỗ lực nhưng không thể cứu sống.

Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, không nên cố tìm cách cho nước trong phổi nạn nhân chảy hết ra ngoài bằng cách xốc nước (vác nạn nhân chạy cho nước chảy ra) vì sẽ bỏ lỡ thời gian vàng hồi sức cấp cứu tim phổi, chỉ cần chậm trễ 4 phút sẽ dẫn đến nguy cơ chết não.

Trong quá trình hồi sức cấp cứu tim phổi, nước trong phổi sẽ tự động thoát ra ngoài.

 Năm nguyên tắc vàng sơ cứu đuối nước

Bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương gợi ý:

Bước 1: Gọi trợ giúp, cần nhanh chóng tìm sự trợ giúp của những người xung quanh khi thấy trẻ bị đuối nước bằng cách gọi to, gọi cấp cứu 115.

Bước 2. Nhanh chóng đưa trẻ ra khỏi nước bằng mọi cách. Có hai phương pháp là cứu đuối gián tiếp và cứu đuối trực tiếp.

- Cứu đuối gián tiếp: Sử dụng các dụng cụ sẵn có (phao, dây, gậy, quần áo, các vật có thể nổi trên nước…) để cứu người đuối nước khi còn đang tỉnh. Tùy theo tình hình mà chọn phương án phù hợp, an toàn và hiệu quả.

- Cứu đuối trực tiếp: Phương pháp này dành cho đối tượng cứu hộ chuyên nghiệp, được đào tạo có đủ sức khỏe và năng lực ở thời điểm thực hiện hoặc đối tượng không chuyên có kỹ năng bơi và cứu đuối. Người cứu xuống nước, bơi đến đưa nạn nhân lên bờ.

Bước 3: Kiểm tra xem trẻ có thở và tỉnh không

Khi trẻ được đưa lên bờ, ngay lập tức xem trẻ có thở không bằng cách nhìn xem lồng ngực của trẻ có di động không.

Đặt tai của mình lên gần miệng và mũi trẻ xem có cảm thấy không khí thở ra không (thở ngáp được xem là không thở). Trong khi kiểm tra hơi thở, người cứu cũng có thể lay gọi để xem đứa trẻ có phản ứng không.

Bước 4: Nếu trẻ không thở, hãy bắt đầu hồi sức tim, phổi (CPR) ngay:

- Đặt trẻ nằm ngửa trên nền cứng.

- Nếu nghi ngờ chấn thương cổ, hãy di chuyển trẻ trẻ bằng cách di chuyển toàn bộ cơ thể (đầu, cổ, cột sống và hông) với nhau, giữ cho tất cả chúng thẳng hàng; không ngửa đầu nâng cằm, chỉ cần ấn góc hàm.

- Nếu không nghi ngờ chấn thương cổ, giữ đầu trẻ ngửa ra sau và nâng cằm để thông đường thở (kỹ thuật ngửa đầu - nâng cằm).

- Tiến hành hồi sức tim, phổi (CPR) cho trẻ bằng cách:

Thổi ngạt: Với trẻ nhỏ, đặt miệng của bạn trên cả mũi và miệng của trẻ để thổi ngạt được kín. Với trẻ lớn hơn, một tay ép cánh mũi và đưa miệng của bạn thổi vào miệng của trẻ. Thổi chậm, đều trong 1- 2 giây và ngực của trẻ sẽ phồng lên, thổi ngạt 5 nhịp thở đầu tiên.

Ép tim ngoài lồng ngực: Ngay sau thổi ngạt 5 nhịp đầu tiên, tiến hành ép tim ngoài lồng ngực. Sử dụng một tay đặt vuông góc với lồng ngực, (trẻ lớn/người lớn có thể dùng hai tay).

Vị trí ép tim: 1/2 dưới xương ức, ấn xuống ngực sâu khoảng 1/3 -1/2 lồng ngực theo đường kính trước sau. Tốc độ ép tim 100-120 lần/phút. Những lần tiếp theo tiếp tục thực hiện theo chu kỳ 30 lần ép tim/2 lần thổi ngạt.

Tiếp tục ép tim và thổi ngạt liên tục (cả trong quá trình vận chuyển cấp cứu) cho tới khi trẻ tự thở lại được, hồng hào trở lại.

Bước 5: Sau khi nạn nhân tỉnh cần đặt nạn nhân ở tư thế an toàn: Nằm nghiêng, kê cao gối hai bên vai, nới rộng quần áo để phòng tránh trẻ bị ngạt thở trở lại. Lau khô người, thay quần áo và ủ ấm bé sau đó nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.

Các bác sĩ lưu ý, không được ngừng hồi sức tim phổi nếu trẻ chưa có nhịp thở. Khi ép tim ngoài lồng ngực, không ấn ngực quá mạnh sẽ gây gãy xương sườn, đụng dập phổi. Cần đưa trẻ bị đuối nước đến các cơ sở y tế để tiếp tục kiểm tra và theo dõi các biến chứng sau đuối nước.

 Cần dạy trẻ cách nhận biết sự cố

Theo anh Phạm Quốc Việt, Đội trưởng Đội Hỗ trợ sơ cứu FAS Angel, một trong những kỹ năng quan trọng cần đào tạo cho trẻ đó là kỹ năng nhận biết sự cố. Đây là bước đầu tiên và cốt lõi để xử lý bất kỳ tình huống nguy hiểm nào, từ đuối nước, tai nạn giao thông đến hỏa hoạn.

Theo anh Việt, trẻ cần được dạy để nhận diện được tình huống nguy hiểm để không rơi vào các tình huống đó và biết cách kêu cứu khi gặp sự cố.

Ví dụ, khi thấy bạn bè chới với, vùng vẫy dưới nước, trẻ cần hiểu rằng đó không phải là đang bơi mà là dấu hiệu của đuối nước. Việc nhận biết này giúp trẻ phản ứng kịp thời, chẳng hạn như kêu gọi sự trợ giúp của người khác bằng cách hét lớn, nhiều lần.

“Ngay cả người lớn đôi khi cũng không nhận ra sự cố. Nếu không nhận biết được sự cố, chúng ta không thể xử lý đúng cách”, anh Việt nhấn mạnh.

Theo Đội trưởng Đội Hỗ trợ sơ cứu FAS Angel, bước tiếp theo là xử lý sự cố một cách an toàn và hiệu quả.

Anh Việt chia sẻ ba khía cạnh quan trọng trong trường hợp sơ cứu người đuối nước:

Đầu tiên là sử dụng công cụ phù hợp: Khi gặp tình huống đuối nước, việc sử dụng công cụ như dây thừng hay cây sào là cách tiếp cận phổ biến, hiệu quả. Người cứu hộ cần biết cách chọn và sử dụng các công cụ này để hỗ trợ nạn nhân mà không gây nguy hiểm cho bản thân.

Hai là tiếp cận nạn nhân an toàn: Nếu không có công cụ hỗ trợ và buộc phải xuống nước, người cứu hộ cần biết bơi và học cách tiếp cận an toàn để tránh trở thành nạn nhân thứ hai.

Ba là áp dụng kỹ thuật sơ cấp cứu: Sau khi đưa nạn nhân lên bờ, việc thực hiện sơ cấp cứu (như hồi sức tim phổi) là rất quan trọng. Nhiều người chỉ biết một phần kỹ thuật, biết ép tim nhưng không biết thổi ngạt, hoặc ép tim không đúng vị trí. Do đó, mỗi cá nhân cần trang bị cho mình những kiến thức sơ cứu cơ bản này.   

Anh Phạm Quốc Việt cho rằng, các kỹ năng nói trên rất quan trọng nhưng đôi khi vẫn bị xem nhẹ. Anh Việt khuyến khích mọi người tham gia các buổi tập huấn từ các tổ chức uy tín, như lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy hoặc các trung tâm dạy bơi...

“Kỹ năng sinh tồn là vốn quý của mỗi người. Chúng ta có thể chi tiền mua vé xem ca nhạc, thuộc làu làu lời các bài hát thịnh hành, nhưng hiếm ai tự hỏi mình đã nắm được kỹ năng sinh tồn cơ bản, sơ cứu cần thiết chưa.

Nếu bố mẹ không có kỹ năng này, con cái cũng sẽ thiệt thòi hoặc rơi vào tình huống nguy hiểm mà phụ huynh lại bất lực”, anh Việt nói.