Bánh thuẫn truyền thống xứ Quảng “đánh thức” hương vị Tết

Cùng với bánh tét, dưa món, thịt ngâm nước mắm… bánh thuẫn là món bánh được dùng để đãi khách trong những ngày Tết của người dân miền Trung nói chung và Quảng Nam nói riêng.

Vị bánh xốp mềm, ngọt bùi, thơm ngon nức mũi, gợi lên hương vị quê nhà đầm ấm, xoa dịu trái tim thổn thức của bao người con đi xa có dịp về quê ăn Tết.

Trước Tết khoảng 6-10 ngày, người dân nhiều vùng ở Quảng Nam bắt đầu rộn ràng với việc đỗ bánh thuẫn. Nguyên liệu chính của món bánh này rất đơn giản với bột, trứng, đường và một chiếc khuông làm bằng gan hoặc đồng. Một khuôn bánh thường có từ 6 chiếc bánh nhỏ bên trong.

Nghe qua có vẻ đơn giản nhưng để có được những mẻ bánh vàng ươm, nở bung ra như cánh hoa mai thì không phải dễ. Công đoạn khó nhất là việc pha và đánh bột. Bột dùng để làm bánh là bột năng, bột huỳnh tinh (hay còn gọi là bình tinh) được pha với nhau theo tỷ lệ nhất định.

Trứng làm bánh là trứng gà, trứng vịt hoặc sử dụng cả hai tùy theo sở thích của mỗi nhà. Trứng cho vào với đường và đánh tan. Cho tiếp bột đã rây mịn vào và đánh cho đến khi hỗn hợp đó hòa quyện lại và dậy lên là được. Sau khi đánh xong, cho vào một ít vani để có hương thơm.

Hộ ông Ngô Văn Phương (thôn Nông Sơn, xã Điện Phước, thị xã Điện Bàn) làm nghề đã hơn 30 năm. Ông cho biết, khoảng 20 tháng Chạp, gia đình lại nhận gia công bánh cho khách. Mỗi đợt tết gia đình ông cung ứng khoảng 100 ký bánh. Tiền công được tính theo sản phẩm, thường thì 70 ngàn/2,5 ký bánh.

“Dù nghề này khá vất vả nhưng mình làm quen rồi không bỏ được. Cứ đến Tết người dân lại ghé nhờ đỗ bánh thuê, dù hiện nay rất nhiều loại bánh với đủ chủng loại ra đời nhưng người dân quê cứ đến dịp Tết lại không thể nào quên được vị bánh thuẫn truyền thống. Vì vậy, chúng tôi cũng không bỏ nghề, cứ đến 20 tháng Chạp lại đỏ lửa phục vụ người dân”, ông Phương chia sẻ.

Sau khi chuẩn bị nguyên liệu xong thì đến khâu nướng bánh. Khi lò than đã đỏ lửa, bắc trên lò một trã rang có vung đậy. Trong lòng đã đổ cát mịn chừng một nửa, rồi đặt các khuôn bánh thuẫn được thợ thiếc gò có hình thuẫn (bầu dục), nên người ta gọi là bánh thuẫn.

Tất cả khuôn đều được thoa dầu phụng bên trong. Khi nồi cát nóng làm cho các khuôn nóng, thợ làm bánh bắt đầu dùng muôi (vá) rót bột vào khuôn cho vừa đủ và đều khắp, xong đậy nắp vung lại.

Trên nắp bỏ nhiều than lửa, chờ 5-7 phút sau, tháo nắp vung ra, thấy bánh nở cao gấp đôi khuôn và ngả vàng là bánh đã chín, lấy cây dài xâu vào bánh lấy ra là được. Sau khi lấy bánh ra, một khâu quan trọng nhất nữa là sấy bánh.

Mục đích sấy bánh là làm cho bánh cứng, để được lâu, có thể ăn hết tháng Giêng. Bánh sau khi lấy từ trong lò ra, sắp lên một cái nia có nhiều lỗ nhỏ, bên dưới là bếp than được quây lại bằng những tấm cót. Sấy trong nửa ngày cho đến khi bánh cứng và sắp vào bao hay thẩu thủy tinh.

Chị Trần Thị Mùi (Hội An) làm bánh được hơn 5 năm, cứ đến gần Tết chị lại bày lò đỗ bánh phục vụ người dân. Theo chị, chịu khó làm mấy ngày tết để trang trải thêm tiền sắm sửa quần áo, mua thêm ít bánh mức, đồ dùng trong gia đình. Công việc này cũng dễ, chỉ vất vả ở chỗ mình phải ngồi cả ngày bên bếp lò nóng hừng hực.

Trong những ngày giáp Tết, đi bất cứ con đường quê nào ở xứ Quảng, bạn đều sẽ được ngửi thấy hương thơm phức của bánh thuẫn. Nhiều người dân lớn tuổi quê xứ Quảng không ai không biết loại bánh này. Và cứ đến Tết, nhiều vùng quê đi đâu cũng nghe dậy mùi bánh thuẫn truyền thống.

Ngoài món bánh để cúng ông bà trong ngày Tết, bánh thuẫn được yêu thích vì có mùi thơm dịu, lại không quá ngọt như các loại bánh mức khác. Với nhiều người, mùi bánh thuẫn đã “đánh thức” ký ức về những cái Tết xưa nghèo khó và ấm cúng.

C.Bính-N.Linh