"Xe điên" tông liên hoàn ở Hà Nội: Mức bồi thường cho nạn nhân ra sao?

Liên quan vụ "xe điên" tông liên hoàn xảy ra tối 16/7 tại phường Dương Nội (Hà Nội), Công an TP Hà Nội đã khởi tố bị can, bắt tạm giam tài xế là Lê Minh Giáp (41 tuổi, ở phường Yên Nghĩa, Hà Nội) về tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. 

Ngoài trách nhiệm hình sự, một vấn đề khác được nhiều độc giả quan tâm là pháp luật quy định về trách nhiệm bồi thường cho các nạn nhân của tài xế này ra sao? 

Luật sư Trần Hoàng Linh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhìn nhận đây là vụ việc có mức độ thiệt hại rất nghiêm trọng về con người và tài sản. Do đó, ngoài trách nhiệm hình sự, tài xế Giáp còn có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho các nạn nhân do hành vi của mình gây nên, bao gồm thiệt hại do tài sản, sức khỏe và tính mạng bị xâm phạm. 

Việc xác định mức bồi thường căn cứ quy định tại các Điều 589, 590 và 591 Bộ luật Dân sự 2015. Cụ thể như sau: 

Đối với thiệt hại về tài sản, Điều 589 Bộ luật này quy định thiệt hại về tài sản bao gồm: (i) Tài sản bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng; (ii) Lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác tài sản bị mất, bị giảm sút; (iii) Chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế và khắc phục thiệt hại và (iv) Thiệt hại khác do luật quy định.

Trong đó, đối với tài sản là vật bị hư hỏng, thiệt hại là chi phí để sửa chữa, khôi phục lại tình trạng tài sản trước khi bị hư hỏng theo giá thị trường. Nếu tài sản không thể sửa chữa, khôi phục thì thiệt hại được xác định căn cứ vào giá thị trường của tài sản cùng loại hoặc tài sản cùng tính năng, tiêu chuẩn kỹ thuật, tác dụng và mức độ hao mòn của tài sản bị mất, bị hủy hoại tại thời điểm giải quyết bồi thường.

Lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác tài sản bị mất, bị giảm sút là hoa lợi, lợi tức mà người bị thiệt hại đang hoặc sẽ thu được nếu tài sản không bị mất, bị hư hỏng. Hoa lợi, lợi tức được tính theo giá thực tế đang thu, nếu chưa thu thì theo giá thị trường cùng loại hoặc mức giá thuê trung bình 1 tháng của tài sản cùng loại hoặc tài sản có cùng tiêu chuẩn kỹ thuật, tính năng, tác dụng và chất lượng tại thời điểm Tòa án cấp sơ thẩm xác định thiệt hại.

Đối với những tài sản trên thị trường không có cho thuê, hoa lợi, lợi tức được xác định trên cơ sở thu nhập trung bình của 3 tháng liền kề do tài sản bị thiệt hại mang lại trong điều kiện bình thường trước thời điểm thiệt hại xảy ra.

Chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế và khắc phục thiệt hại là những chi phí thực tế, cần thiết cho việc áp dụng các biện pháp cần thiết làm cho thiệt hại không phát sinh thêm; sửa chữa, khôi phục lại tình trạng ban đầu của tài sản bị xâm phạm.

Đối với thiệt hại về sức khỏe, theo Điều 590 Bộ luật này, mức bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm: (i) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, giảm sút của người bị thiệt hại; (ii) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại. Nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại; (iii) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị. Nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại và (iv) Thiệt hại khác do luật quy định.

Còn theo hướng dẫn tại Nghị quyết số 02/2022/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao, cách tính thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm xác định như sau:

Thứ nhất, chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, khám chữa bệnh cho người bị thiệt hại sẽ bao gồm các khoản sau: Chi phí khám chữa bệnh theo quy định của pháp luật; Chi phí thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại di chuyển giữa nơi ở và nơi khám chữa bệnh; Chi phí bồi dưỡng sức khỏe cho người bị thiệt hại tương đương 1 ngày lương tối thiểu vùng/ ngày khám chữa bệnh theo hồ sơ bệnh án và Chi phí phục hồi sức khỏe, phục hồi chức năng bị mất, giảm sút (nếu có). 

Thứ hai, thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm sút được tính như sau: 

Trường hợp người bị thiệt hại có thu nhập ổn định từ tiền lương, tiền công thì được xác định theo mức tiền lương, tiền công bị giảm sút trong khoảng thời gian không thể đi làm.

Trường hợp người bị thiệt hại có thu nhập không ổn định thì xác định căn cứ vào mức tiền lương, tiền công trung bình của 3 tháng liền kề trước thời điểm thiệt hại xảy ra. Trường hợp không xác định được 3 tháng lương liền kề trước thời điểm thiệt hại xảy ra thì căn cứ vào thu nhập trung bình của lao động cùng loại tại địa phương trong khoảng thời gian thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút.

Nếu không xác định được thu nhập trung bình của lao động cùng loại tại địa phương thì mức bồi thường là 1 ngày lương tối thiểu vùng tại nơi người bị thiệt hại cư trú cho 1 ngày bị thiệt hại. Ngày lương tối thiểu vùng được xác định là 1 tháng lương tối thiểu vùng do Nhà nước quy định chia cho 26 ngày.

Thứ ba, chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại bao gồm: Chi phí tàu, xe đi lại, tiền thuê địa điểm lưu trú để ở lại chăm sóc người bị hại (nếu có); Thu nhập thực tế bị mất trong thời gian điều trị. Trường hợp người bị thiệt hại mất khả năng lao động và phải có người thường xuyên chăm sóc thì chi phí hợp lý cho việc chăm sóc được xác định là 1 ngày lương tối thiểu vùng tại nơi người bị thiệt hại cư trú cho 1 ngày chăm sóc.

Ngoài ra, người có hành vi xâm phạm sức khỏe của người khác phải bồi thường một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà nạn nhân gánh chịu. Mức bồi thường do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định, tức cao nhất ở mức 117 triệu đồng. 

Đối với thiệt hại về tính mạng, Điều 591 Bộ luật này quy định thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm bao gồm: (i) Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm; (ii) Chi phí hợp lý cho việc mai táng; (iii) Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng và (iv) Thiệt hại khác do luật quy định.

Trong đó, chi phí hợp lý cho việc mai táng gồm các khoản: mua quan tài; hỏa táng, chôn cất; các vật dụng cần thiết cho việc khâm liệm, khăn tang, hương, nến, hoa, thuê xe tang và các khoản chi khác phục vụ cho việc chôn cất hoặc hỏa táng nạn nhân theo phong tục, tập quán địa phương. Các chi phí như cúng tế, lễ bái, ăn uống, xây mộ, bốc mộ sẽ không được chấp nhận. 

Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng hoặc nuôi dưỡng được xác định như sau: Mức cấp dưỡng căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng, nhưng không thấp hơn 1 tháng lương tối thiểu vùng tại nơi người được cấp dưỡng đang cư trú cho mỗi tháng.

Thời điểm cấp dưỡng được tính từ thời điểm người bị thiệt hại bị xâm phạm về sức khỏe. Đối tượng được bồi thường tiền cấp dưỡng là những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình.

Ngoài ra, người có hành vi xâm phạm tính mạng của người khác phải bồi thường một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà nạn nhân gánh chịu. Mức bồi thường do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa không quá 100 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định, tức cao nhất ở mức 234 triệu đồng.