Vụ ô tô đâm tử vong người đi bộ trên cao tốc: Người lái xe có bị khởi tố?

Trao đổi về vụ va chạm nghiêm trọng giữa xe ô tô và người phụ nữ đi bộ trên cao tốc Nội Bài - Lào Cai, Ts. Ls. Đặng Văn Cường, trưởng văn phòng luật Chính Pháp cho biết, theo quy định của pháp luật thì đường cao tốc là đường dành riêng cho xe cơ giới chạy ở tốc độ cao, nghiêm cấm các phương tiện thô sơ và người đi bộ đi vào đường cao tốc (dù là đi đúng chiều).

Hành vi đi bộ, chạy băng cắt qua đường cao tốc là hành vi nguy hiểm. Những tình huống như thế này hoàn toàn có thể gây ra một vụ tai nạn. Rất khó để người điều khiển phương tiện giao thông trên đường cao tốc có thể xử lý được tình huống bất ngờ này.

Dẫn luật giao thông đường bộ, luật sư Cường cho biết, Khoản 4, Điều 26, luật giao thông đường bộ còn quy định "Người đi bộ, xe thô sơ, xe gắn máy, xe mô tô và máy kéo; xe máy chuyên dùng có tốc độ thiết kế nhỏ hơn 70 km/h không được đi vào đường cao tốc, trừ người, phương tiện, thiết bị phục vụ việc quản lý, bảo trì đường cao tốc".

Như vậy, trường hợp người đi bộ đi vào đường cao tốc là vi phạm điều cấm của pháp luật. Nếu gây tai nạn giao thông mà người đi bộ còn sống thì người này sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý, trong đó không loại trừ trường hợp sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu vụ tai nạn giao thông gây hậu quả nghiêm trọng. Còn trường hợp người đi bộ đi vào đường cao tốc gây tai nạn đã tử vong thì trách nhiệm hình sự với người đi bộ sẽ không được đặt ra.

Cơ quan chức năng sẽ làm rõ người điều khiển xe cơ giới có lỗi hay không để xử lý theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp có căn cứ cho thấy có lỗi hỗn hợp và người điều khiển xe cơ giới cũng có một phần lỗi dẫn đến vụ tai nạn xảy ra thì có thể truy cứu trách nhiệm hình sự với người điều khiển xe cơ giới. Trường hợp người điều khiển xe cơ giới không có lỗi, tình huống được xác định là sự kiện bất ngờ thì trách nhiệm hình sự sẽ không được đặt ra đối với người điều khiển xe cơ giới và thậm chí họ còn có thể không phải bồi thường thiệt hại.

Xác định lỗi của hai bên

Để xác định người điều khiển xe cơ giới (ô tô) có lỗi hay không theo luật sư Cường, cơ quan chức năng sẽ làm rõ khả năng quan sát và khả năng làm chủ tốc độ của người điều khiển xe cơ giới; Làm rõ tốc độ di chuyển của chiếc xe này và thời điểm người lái xe quan sát thấy người đi bộ thì khoảng cách giữa chiếc xe và người đi bộ là bao xa; Khi quan sát thấy người đi bộ thì người lái xe đã thực hiện thao tác nào để đảm bảo an toàn, tránh vụ tai nạn xảy ra?

Trong trường hợp tình huống là người đi bộ chạy băng qua mặt đường cao tốc, trong khi đó người điều khiển xe ô tô đi đúng tốc độ, đúng phần đường, đúng chiều đường xe chạy. Khi phát hiện thì người này đã giảm tốc độ đến mức tối thiểu nhưng do khoảng cách quá gần, sự việc quá bất ngờ nên không thể xử lý được tình huống nên trong tình huống này người lái xe sẽ không có lỗi, không phải chịu trách nhiệm hình sự và cũng không phải bồi thường thiệt hại dân sự.

Tình huống này được xác định là "sự kiện bất ngờ", là trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự và cũng là trường hợp xác định lỗi hoàn toàn thuộc về nạn nhân nên người điều khiển xe cơ giới không phải bồi thường thiệt hại.

Trong trường hợp với đoạn đường có vụ tai nạn xảy ra là đường thẳng, thời tiết tốt, khả năng quan sát tốt nhưng người lái xe ô tô lại chạy quá tốc độ, không làm chủ tốc độ hoặc thiếu chú ý quan sát dẫn đến không kịp thời phát hiện người đi bộ hoặc khi phát hiện người đi bộ băng qua đường thì cũng chủ quan không xử lý tình huống bằng cách giảm tốc độ và có thể chuyển hướng để tránh vụ tai nạn thì cũng có thể xác định lỗi của người điều khiển xe ô tô.

Trong tình huống này thì cơ quan chức năng sẽ làm rõ điều kiện thời tiết, khả năng quan sát, khả năng trình xử lý tình huống của người điều khiển phương tiện này để xác định trong điều kiện bình thường thì người lái xe ô tô có thể tránh được tình huống này hay không? Nếu trong điều kiện bình thường, khả năng quan sát tốt, phản ứng kịp thời hoàn toàn có thể tránh được vụ tai nạn nhưng người lái xe đã chủ quan thiếu chú ý quan sát, không làm chủ tốc độ hoặc chạy quá tốc độ thì vẫn có thể xem xét xử lý người lái xe ô tô.

Bên cạnh đó, luật sư Cường khẳng định, trong tình huống người đi xe ô tô va chạm với người đi bộ băng qua đường chứ không phải là khoảng cách giữa hai xe cùng chiều nên không áp dụng quy định trên để xác định khoảng cách an toàn.