Bài 8: Truy trách nhiệm TAND - VKSND TP Việt Trì trong vụ cưỡng chế chấn động

Mặc dù đã có Quyết định kháng giám đốc thẩm và đã có quyết định tạm dừng thi hành án Quyết định số 16/2012/QĐST-KDTM ngày 23/7/2012 của TAND thành phố Việt Trì (sau đây xin gọi tắt là Quyết định số 16/2012), thế nhưng Chấp hành viên Đặng Xuân Quang thuộc Chi cục Thi hành án dân sự TP Việt Trì vẫn cương quyết cưỡng chế đến cùng Quyết định trái pháp luật nói trên. Đây là một hành vi cố ý làm trái cần phải được xem xét, làm rõ một cách nghiêm túc. Tuy nhiên, có một điều đáng nói ở đây là để xảy ra những sai phạm này thì trách nhiệm của các cơ quan liên quan như TAND TP Việt Trì và VKSND TP Việt Trì sẽ được xem xét như thế nào?

Có thể nói, tiền đề dẫn đến hành vi cố ý làm trái gây thiệt hại nhiều tỷ đồng cho công ty Việt Hưng chính là việc ban hành Quyết định trái pháp luật số 16/2012 của TAND TP Việt Trì. Cụ thể, trong quá trình giải quyết vụ án, TAND TP Việt Trì đã không hề triệu tập ông Nguyễn Ngọc Hoàn - hiện là người đại diện theo pháp luật của công ty Việt Hưng (theo giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp thay đổi lần 4 ngày 25/5/2012 do Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Phú Thọ cấp) tham gia buổi hòa giải, do đó ông Hòan đã không được trình bày ý kiến cũng như không có tên trong Quyết định số 16/2012 với tư cách là người đại diện hợp pháp của công ty Việt Hưng.

Trong khi đó ông Nguyễn Minh Sơn chỉ là một cổ đông của công ty thì lại được Tòa án mời đến, được quyền nêu ý kiến và tự quyết định vấn đề của công ty, mặc dù không hề được ủy quyền hợp pháp của ông Nguyễn Ngọc Hoàn. Thậm chí, Quyết định số 16/2012 còn ghi nhận tư cách tham gia tố tụng của ông Nguyễn Minh Sơn là chủ tịch HĐQT kiêm giám đốc - người đại diện theo pháp luật của công ty Việt Hưng dù trên thực tế không phải như vậy.

Việc làm này đã vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng về tư cách người đại diện hợp pháp của bị đơn, vi phạm quy định tại Khoản 3 Điều 184 Bộ luật Tố tụng dân sự về Thành phần phiên hoà giải cũng như vi phạm toàn bộ quá trình tố tụng của vụ án tại TAND TP Việt Trì.

Ngoài ra, trong quá trình giải quyết vụ án, TAND TP Việt Trì cũng không làm rõ được nhiều vi phạm trong các hợp đồng tín dụng, Hợp đồng thế chấp tài sản ký kết giữa phía Ngân hàng và công ty Việt Hưng đã dẫn đến các hợp đồng này vô hiệu. Từ sự cẩu thả, tắc trách của Thẩm phán trực tiếp giải quyết vụ án đã dẫn đến sự vi phạm nghiêm trọng tố tụng, gây thiệt hại vô cùng lớn cho Người có tài sản đảm bảo trong vụ án này. Vậy trách nhiệm của TAND TP Việt Trì nói chung và của Thẩm phán trực tiếp giải quyết vụ án này nói riêng sẽ được xem xét như thế nào?

Xét thấy Quyết định số 16/2012 có dấu hiệu vi phạm pháp luật, ngày 20/12/2013, TAND tỉnh Phú Thọ có Công văn số 602/2013/CVTDTHA/TA gửi Chi cục Thi hành án dân sự TP Việt Trì, trong đó có nêu rõ “để có thời gian nghiên cứu vụ án trên theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm theo quy định của pháp luật” ... “TAND tỉnh Phú Thọ yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự thành phố Việt Trì tạm dừng Thi hành án quyết định Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 16/2012/QĐST-KDTM ngày 23/7/2012 của TAND thành phố Việt Trì để chờ kết quả xét xử vụ án trên theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm”

Bất chấp dấu hiệu cảnh báo của TAND tỉnh Phú Thọ về một sự vi phạm pháp luật trong Quyết định số 16/2012, không những không tạm dừng việc thi hành án, Chấp hành viên Đặng Xuân Quang đã tiếp tục ra Thông báo số 186/TB-THA về việc cưỡng chế thi hành án. Và mặc dù ngày 09/01/2014, Chánh án TAND tỉnh Phú Thọ thực hiện đúng nhiệm vụ, quyền hạn của mình được quy định tại Khoản 1 Điều 40, Khoản 2 Điều 285, Điều 286  Bộ luật Tố tụng dân sự: ra Kháng nghị Giám đốc thẩm số 01/QDKN-GDT-KDTM đối với Quyết định số 16/2012, trong đó nêu rõ: “Tạm đình chỉ thi hành án Quyết định Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 16/2012/QĐST-KDTM ngày 23/7/2012 của TAND thành phố Việt Trì để chờ kết quả xét xử giám đốc thẩm”.

Thế nhưng vào ngày 14/01/2014, Chấp hành viên Đặng Xuân Quang vẫn tổ chức cưỡng chế giao tài sản cho người mua trúng tài sản đấu giá, mặc dù theo quy định của pháp luật thì vị Chấp hành viên này buộc phải tuân thủ theo các quy định về việc Tạm đình chỉ thi hành án được quy định cụ thể tại Khoản 1 Điều 49 Luật thi hành án dân sự như sau: “1. Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự thông báo về việc tạm đình chỉ thi hành án khi nhận được quyết định tạm đình chỉ thi hành án của người có thẩm quyền kháng nghị bản án, quyết định theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm.”

Một cơ quan chức năng có vai trò rất quan trọng xuyên suốt quá trình giải quyết vụ án, từ giai đoạn giải quyết tại Tòa án đến giai đoạn thi hành Quyết định trái pháp luật nói trên chính là VKSND TP Việt Trì - cơ quan giám sát việc tuân thủ pháp luật của các cơ quan thực thi pháp luật, cũng đã có những sai phạm góp phần dẫn đến việc Chấp hành viên Đặng Xuân Quang cố ý thực hiện được việc THA trái pháp luật Quyết định số 16/2012.

Theo quy định tại Điều 21 Bộ luật Tố tụng dân sự về công tác Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự thì “Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự, thực hiện các quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định của pháp luật nhằm bảo đảm việc giải quyết vụ việc dân sự kịp thời, đúng pháp luật”. Cũng theo quy định tại Khoản 2, Điều 12 Luật Thi hành án dân sự năm 2008: “Viện kiểm sát các cấp trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình kiểm sát việc tuân theo pháp luật về thi hành án của cơ quan thi hành án dân sự, Chấp hành viên, cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan đến việc thi hành án nhằm bảo đảm việc thi hành án kịp thời, đầy đủ, đúng pháp luật”.

Tuy nhiên, trong suốt quá trình giải quyết vụ án, kiểm sát viên cũng đã không thực hiện đầy đủ nhiệm vụ của mình trong việc kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự, vi phạm các quy định nêu trên cũng như các quy định tại Điều 379 Bộ luật Tố tụng dân sự.

Theo quy định của pháp luật thì Viện kiểm sát có nhiệm vụ kiểm sát việc xác minh điều kiện thi hành án cũng như kiểm sát việc tuân theo pháp luật của cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan đến việc thi hành án dân sự. Trong vụ án này, rõ ràng VKSND TP Việt Trì đã không sát sao trong việc kiểm sát việc xác minh điều kiện thi hành án, nên mãi đến khi tiến hành Kê biên tài sản mới phát hiện thấy số liệu diện tích thực tế của tài sản bị kê biên với số liệu diện tích theo hồ sơ vụ án có sự khác nhau.

Ở giai đoạn này, Kiểm sát viên đã chấp hành đúng quy định pháp luật khi không đồng ý việc tiếp tục kê biên tài sản và đã có ý kiến chỉ đạo: “Do diện tích xây dựng mặt sàn mỗi tầng của ngôi nhà trung tâm thương mại dịch vụ - Nhà hàng Phù Đổng lớn hơn diện tích sử dụng của Công ty Việt Hưng được cấp giấy chứng nhận, do đó Viện kiểm sát yêu cầu tạm dừng việc kê biên đối với ngôi nhà trung tâm thương mại và dịch vụ - Nhà hàng Phù Đổng”.

Tuy nhiên sau đó, Chấp hành viên Đặng Xuân Quang không chấp hành theo ý kiến chỉ đạo của người có chức năng kiểm sát các hoạt động thi hành án theo quy định pháp luật, mà vẫn tiếp tục tiến hành hoàn thiện hồ sơ bán đấu giá trái pháp luật dù biết rõ tài sản không đủ điều kiện kê biên. Việc bán đấu giá được tổ chức không có sự phản đối của đại diện Viện kiểm sát, thậm chí quá trình tổ chức Thi hành án trái pháp luật nói trên, đại diện Viện kiểm sát cũng hoàn toàn không có ý kiến phản đối, mặc dù theo quy định Tại điều 24 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân thì: “Khi thực hiện công tác kiểm sát thi hành án, Viện kiểm sát nhân dân có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:

1.Yêu cầu Toà án nhân dân, cơ quan thi hành án cùng cấp và cấp dưới, Chấp
hành viên, các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có liên quan đến việc thi hành án:

a)  Ra quyết định thi hành án đúng quy định của pháp luật;

b)  Tự kiểm tra việc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật và những bản án, quyết định được thi hành ngay theo quy định của pháp luật và thông báo kết quả kiểm tra cho Viện kiểm sát nhân dân;

.....

Như vậy, trong quá trình thực hiện công việc, Viện kiểm sát nhân dân TP Việt Trì đã thực hiện chưa đúng và chưa đầy đủ chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của cơ quan thi hành án, mặc dù đã phát hiện thấy có dấu hiệu bất thường trong vụ án này và có ý kiến chỉ đạo không đồng ý tiếp tục kê biên đối với khối tài sản nêu trên nhưng lại không kiên quyết ngăn chặn hành vi trái pháp luật này.

Sau đó trong quá trình bán đấu giá trái pháp luật cũng như quá trình thi hành án trái pháp luật, Viện kiểm sát cũng không có văn bản chỉ đạo dừng việc làm trái pháp luật này lại, từ đó đã khiến cho Viện trưởng VKSND tỉnh Phú Thọ không có kháng nghị giám đốc thẩm Quyết định số 16/2012 của TAND TP Việt Trì, cũng như không ban hành Quyết định tạm dừng THA đối với hành vi THA trái pháp luật của Chi cục THA dân sự TP Việt Trì theo đúng thẩm quyền được quy định tại Điều 285, Điều 286 Bộ luật Tố tụng dân sự.

Do vậy, cần phải xem xét, làm rõ trách nhiệm của VKSND TP Việt Trì nói chung và của Kiểm sát viên trực tiếp thụ lý vụ án này nói riêng để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Trong buổi làm việc với PV Dân trí,  ông Phùng Văn Quang - Phó chánh án TAND tỉnh Phú Thọ cho biết đã yêu cầu các cán bộ, tập thể TAND TP Việt Trì liên quan đến sự việc phải làm giải trình, báo cáo sự việc.

Tuy nhiên, về việc xử lý trách nhiệm của TAND TP Việt Trì liên quan đến việc ra một Quyết định vi phạm tố tụng nghiêm trọng, ông Quang cho rằng: Khi nhận đơn khởi kiện và thụ lý vụ án kinh doanh thương mại, TAND TP Việt Trì đã tiến hành đúng theo quy định pháp luật về xác định thẩm quyền giải quyết vụ án cũng như xác định người đại diện tham gia tố tụng trong vụ án là ông Nguyễn Minh Sơn - Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT - là người đại diện theo pháp luật của công ty Việt Hưng.

Trong quá trình giải quyết vụ án, công ty Việt Hưng đã tiến hành thay đổi đăng ký kinh doanh, theo đó ông Nguyễn Ngọc Hoàn được cử làm Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT là người đại diện theo pháp luật của công ty.

"Pháp luật chưa có quy định nào buộc Sở kế hoạch đầu tư phải thông báo cho Tòa án biết sự thay đổi của Doanh nghiệp, cũng như không có quy định nào buộc đương sự phải cung cấp thông tin này, do vậy Tòa án không thể biết được đã có sự thay đổi người đại diện theo pháp luật của công ty. Đây chính là một thiếu sót trong các quy định của pháp luật gây khó khăn cho công tác xét xử.

Chỉ sau khi ông Nguyễn Ngọc Hoàn có đơn khiếu nại, chúng tôi yêu cầu thẩm phán đã xét xử vụ án này lên giải trình và lúc đó thẩm phán này mới biết được có sự thay đổi nêu trên. Đây là một lỗi hoàn toàn khách quan nên hoàn toàn không thể khiển trách hay kiểm điểm trách nhiệm được", ông Quang nói.

Được biết vị thẩm phán ban hành Quyết định vi phạm tố tụng nghiêm trọng dẫn đến hành vi cưỡng chế thi hành án trái pháp luật của Chi cục THA TP Việt Trì hiện đang giữ cương vị Phó Chánh án TAND huyện Lâm Thao (Phú Thọ).

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc đến bạn đọc.

Anh Thế