Vội vã bán sổ bảo hiểm xã hội, người lao động mất oan 70% "của để dành"

Mất ngay gần 15 triệu đồng

Mạng xã hội Facebook nhan nhản những hội, nhóm "mua bán BHXH trước hạn", "hỗ trợ rút tiền BHXH một lần"... Tại đây, "cò" công khai gom, thu mua sổ BHXH.

"Xin chào, em hỗ trợ lãnh BHXH trước hạn. Khu vực miền Nam, người lao động nghỉ trước tháng 11/2022. Khu vực miền Bắc, miền Trung, lao động nghỉ trước tháng 10/2022. Nhận sổ có thời gian đóng BHXH từ 3-5 năm, có căn cước công dân gắn chíp", đó là lời chào mời của một đối tượng.

Bên cạnh đó, không ít người lao động cũng hỏi quy trình thanh lý sổ BHXH và thủ tục. Cũng từ những nhóm này, lúc khó khăn, chị N.T.L. (ở Long An) đã nghĩ đến việc bán "lúa non".

Từng làm việc tại một công ty ở quận 1 (TPHCM), chị N.T.L. đã đóng BHXH 3 năm 3 tháng. Theo tính toán của chị, nếu lãnh BHXH một lần, ít nhất sẽ được khoảng 30 triệu đồng. Tuy nhiên, đối tượng gom sổ lại báo mức phí khoảng 50% số tiền chị có thể thực nhận.

"Mình lên mạng hỏi bán sổ BHXH sẽ được bao nhiêu tiền, đa số các đầu mối đều báo giá khoảng 13-14 triệu đồng", chị N.T.L. cho biết.

Vì đang cần tiền trang trải cuộc sống, buộc lòng chị L. phải đắn đo có nên bán hay không? Nếu không bán sổ BHXH, chị cũng không còn bất cứ nguồn tiền nào để chi trả các chi phí cho gia đình.

Một trường hợp khác ở Hưng Yên, do chị gái muốn rút BHXH một lần sớm hơn quy định, nên chị N.T.G. tìm kiếm các hội nhóm liên quan để hỏi han. Người chị này có 6 năm 11 tháng tham gia BHXH. Sau khi nghỉ việc, cơ quan BHXH đã chốt sổ cho chị từ tháng 2. Vì chị gái chuyển sang công việc tự do nên N.T.G. tính toán đến việc "thanh lý" sổ BHXH.

Sau khi liên hệ với người có tên Như Lý, họ hướng dẫn bán sổ BHXH bằng hình thức làm giấy ủy quyền người mua nhận BHXH một lần. Trước đó, phải cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân, địa chỉ đơn vị, quá trình làm việc, ảnh hai mặt căn cước công dân và hình ảnh chụp sổ BHXH và thông tin quá trình tham gia.

Tuy nhiên, số tiền người lao động nhận được chỉ khoảng 50% số tiền thực lĩnh BHXH một lần. Vì không gặp trực tiếp, chị N.T.G. lo sợ rơi vào bẫy lừa đảo nên đã bỏ ý định này.

Theo BHXH Việt Nam, sổ BHXH là giấy tờ ghi nhận quá trình tham gia bảo hiểm của người lao động làm cơ sở để giải quyết các chế độ. Đây không phải là tài sản nên theo Bộ luật Hình sự không được phép mua bán, cầm cố sổ BHXH.

Tuy nhiên, quy định ủy quyền nhận lương hưu, trợ cấp BHXH hiện nay khiến nhiều đối tượng lợi dụng lôi kéo lao động mua bán sổ BHXH kèm giấy ủy quyền nhận trợ cấp để rút khoản một lần, hưởng chênh lệch.

Tình trạng mua bán sổ BHXH gặp nhiều ở địa phương có khu công nghiệp lớn, tập trung đông lao động. Nhiều trường hợp nhận được số tiền chỉ bằng 20-30% so với số tiền BHXH một lần được cơ quan BHXH đã giải quyết, chi trả.

Thời gian qua BHXH Việt Nam đã chỉ đạo BHXH các tỉnh thành phố trong tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, xem xét kỹ khi gặp các hồ sơ được ủy quyền đề nghị giải quyết cho từ người thứ 2 trở đi.

Trước đó, BHXH Việt Nam cũng đã có Công văn gửi Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) đề nghị vào cuộc, hỗ trợ xử lý nghiêm các hoạt động nói trên, đồng thời có biện pháp xử lý nghiêm các hành vi mua gom sổ BHXH của các hội, nhóm.

5 thiệt thòi khi rút BHXH một lần

Theo BHXH Việt Nam, việc người lao động rút BHXH một lần không chỉ gây thiệt thòi lớn về quyền lợi của chính họ, mà còn tạo hệ lụy cho an sinh xã hội quốc gia khi dân số nước ta đang bắt đầu già hóa. Các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều so với hưởng lương hưu.

Thứ nhất, người lao động không còn trong hệ thống BHXH được Nhà nước bảo hộ, mất cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng - nguồn thu nhập ổn định, hữu ích khi về già.

Người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu sẽ được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế. 

Thứ hai, người lao động mất đi cơ hội được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già.

Thứ ba, thân nhân của người lao động không được hưởng chế độ tử tuất khi không may người lao động qua đời. Bởi nếu người đang hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng sẽ được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu qua đời và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hằng tháng hoặc một lần.

Thứ tư, số tiền người lao động nhận BHXH một lần thiệt hơn so với số tiền đã đóng vào Quỹ BHXH. Theo quy định hiện hành, tổng mức đóng bảo hiểm xã hội vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của người lao động. Trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, tổng mức đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội hằng năm bằng 2,64 tháng lương.

Nếu người lao động hưởng BHXH một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng cho những năm đóng trước năm 2014, và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng bảo hiểm trước năm 2014, và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm tham gia bảo hiểm sau năm 2014.

Thứ năm, khi không rút BHXH một lần, khoản tiền đóng vào Quỹ BHXH là "của để dành" quý giá của người lao động, nó không mất đi mà ngược lại vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng.