Đề xuất bổ sung các loại phụ cấp, tránh việc "chẻ" phúc lợi né đóng BHXH

Góp ý về Dự thảo nghị định và thông tư quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với các đối tượng quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội và được Dự thảo quy định chi tiết là tiền lương tháng, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.

Trong đó, mức lương theo công việc hoặc theo chức danh tính theo thời gian (theo tháng) của công việc hoặc chức danh theo thang lương, bảng lương do người sử dụng lao động xây dựng theo quy định của Bộ luật Lao động được quy định trong hợp đồng lao động.

Các khoản phụ cấp lương để bù đắp yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà mức lương nêu ở trên chưa được tính đến hoặc chưa tính đầy đủ.

Các khoản phụ cấp trên không bao gồm các khoản phụ cấp lương phụ thuộc hoặc biến động theo năng suất lao động, quá trình làm việc và chất lượng thực hiện công việc của người lao động.

Các khoản bổ sung khác xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương được thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương, không bao gồm các khoản bổ sung khác phụ thuộc hoặc biến động theo năng suất lao động, quá trình làm việc và chất lượng thực hiện công việc của người lao động.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam phân tích, trong thực tiễn đơn vị, doanh nghiệp có rất nhiều khoản phụ cấp, khoản bổ sung để trả cho người lao động với các tên gọi đa dạng, phong phú hoặc gọi theo vùng miền dẫn đến khó xác định.

Vì vậy, cơ quan này đề xuất bổ sung những khoản tiền không phải đóng bảo hiểm xã hội sẽ thuận lợi hơn trong tổ chức thực hiện.

Cụ thể, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc không gồm các chế độ và phúc lợi khác như: Thưởng theo quy định tại Bộ luật Lao động, tiền thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca, hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ; hỗ trợ khi người lao động có thân nhân tử vong, có người thân kết hôn, sinh nhật, trợ cấp cho người lao động có hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác ghi thành mục riêng trong hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật lao động…

Trước đó, cơ quan này nêu thực tế, tỷ lệ đóng cao và tỷ lệ hưởng cao, nhưng lương hưu của người lao động lại thấp. 

Thực trạng này được cơ quan Bảo hiểm xã hội chỉ ra do tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội rất thấp. Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành đã quy định, song nhiều doanh nghiệp thực thi không đầy đủ, tách thu nhập của người lao động thành nhiều khoản phụ cấp, trợ cấp để không phải tính đóng.

Thống kê của BHXH năm 2022, tiền lương làm căn cứ tính đóng bảo hiểm xã hội của người lao động chỉ đạt 5,7 triệu đồng/tháng. Nhiều doanh nghiệp tồn tại ba loại thu nhập như loại làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội, loại để quyết toán và thu nhập thực tế.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam nêu rõ, có doanh nghiệp chia ra hơn 100 loại phụ cấp lẫn phúc lợi và cơ quan Bảo hiểm xã hội không đủ cơ sở pháp lý để yêu cầu doanh nghiệp tính đóng.