TPHCM cần thêm thời gian để "lên đời" 5 huyện

Khoảng 6 năm trước, vấn đề chuyển một số huyện tại TPHCM lên quận hoặc thành phố được nhắc tới. Tuy nhiên, những cơ sở pháp lý đầu tiên mới được đề cập trong tờ trình của Sở Nội vụ gửi UBND thành phố năm 2021 về việc chuẩn bị xây dựng đề án thực hiện giai đoạn 2021-2030.

Thời điểm ấy, Lãnh đạo UBND TPHCM lên tiếng cảnh báo thông tin có thể gây xáo động thị trường bất động sản, trong bối cảnh để hiện thực hóa đề án, cần thời gian dài chuẩn bị. Sau một năm, bước tiếp theo của quá trình "lên đời" 5 quận nội thành được Sở Quy hoạch Kiến trúc (QHKT) TPHCM đề cập trong dự thảo đề cương đề án hạ tầng đô thị - một đề án nhánh của việc đầu tư, xây dựng các huyện thành quận (hoặc thành phố trực thuộc TPHCM).

Vì sao không giữ nguyên 5 huyện?

"Việc định hướng để phát triển 5 huyện ngoại thành (Củ Chi, Cần Giờ, Nhà Bè, Bình Chánh, Hóc Môn) lên quận và thành phố là chủ trương đúng", Sở QHKT khẳng định trong bản đề án. Cụ thể, những địa phương nói trên có tốc độ đô thị hóa nhanh, trình độ dân trí, lối sống được hình thành rõ nét và không khác biệt nhiều so với nội thành.

Việc chuyển mình lên quận hoặc thành phố sẽ giúp các địa phương vùng ven được hưởng các cơ chế, chính sách tương đương các quận, nhất là được tăng cường đầu tư hạ tầng, kỹ thuật, chính sách an sinh xã hội. Mặt khác, trong bối cảnh đất nông nghiệp lớn nhưng kinh tế nông nghiệp, nông thôn có thể không tạo ra phát triển kinh tế - xã hội tương xứng, việc lên quận (thành phố) có thể giúp chuyển cơ cấu sang đất dịch vụ, đất ở, đất thương mại…

Về mặt quản lý hành chính, việc thành lập chính quyền đô thị tại 5 huyện sẽ giải quyết được khó khăn, bất cập trong cơ cấu tổ chức bộ máy, tăng cường quản lý Nhà nước. Đồng thời, thế mạnh sẵn có từng nơi sẽ được khai thác hiệu quả, vị trí địa lý thuận lợi sẽ giúp kêu gọi đầu tư phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ…

Các huyện của TPHCM hầu hết có vị trí cửa ngõ, thuận lợi kết nối khu vực miền Đông và Tây Nam Bộ. Những năm vừa qua, ngoài tốc độ đô thị hóa nhanh, nhiều khu đô thị, hạ tầng, tuyến cao tốc đã và đang hình thành. Mật độ dân số các huyện (trừ huyện Cần Giờ) khá lớn. 

Tham vọng lớn có khả thi?

Trao đổi với phóng viên, ông Trần Văn Khuyên, Bí thư Huyện ủy Hóc Môn, từng thẳng thắn nhìn nhận, việc chuyển từ huyện thành quận là điều mong mỏi của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Hóc Môn. Tuy nhiên, nếu không nhận được sự hỗ trợ lớn, địa phương khó lên quận vào năm 2025 như lộ trình.

Cụ thể, theo quy định khung điểm phân loại đơn vị hành chính, huyện đã đạt điểm tối đa ở một số tiêu chí, không thể tăng thêm. Huyện cũng không thể đạt được tiêu chí về các yếu tố đặc thù như dân tộc thiểu số, xã trực thuộc có đường biên giới quốc gia trên biển....

Việc không đạt một số tiêu chí lên quận cũng là điểm chung của hầu hết huyện ngoại thành còn lại của TPHCM. Qua đánh giá sơ bộ, huyện Nhà Bè còn 6 tiêu chuẩn chưa đạt lên quận theo tiêu chí của Ủy ban Thường vụ Quốc hội gồm: thu nhập bình quân đầu người, cơ sở y tế, công trình thể dục thể thao cấp đô thị, nhóm về tiêu chuẩn hạ tầng đô thị.

Góp ý cho bản dự thảo đề án, huyện Bình Chánh, nơi có hạ tầng giao thông được đánh giá khá thuận lợi, cũng cho rằng, địa phương khó đạt tiêu chuẩn quận đến năm 2030. Lý do huyện còn một số xã có diện tích đất nông nghiệp lớn, trong khi để thành lập quận, 100% xã, thị trấn phải là phường.

Đánh giá những khó khăn, Sở QHKT cho rằng dù là bước đi cần thiết, tuy nhiên, việc chuyển 5 huyện thành quận đòi hỏi nguồn lực rất lớn, trong bối cảnh ngân sách đang khó khăn. Để đề án khả thi, các mô hình mang tính thực tế, việc chuyển đổi đòi hỏi thêm thời gian tập trung nghiên cứu, tìm tòi các giải pháp.

Mặt khác, việc xây dựng đề án của từng huyện diễn ra cùng lúc với thời điểm Trung ương đang tiến hành sửa đổi, bổ sung Nghị quyết về phân loại đô thị và tiêu chuẩn đơn vị hành chính, phân loại đơn vị hành chính. Do vậy, đề án đầu tư, xây dựng 5 huyện cần thời gian rà soát theo các tiêu chí mới.