"Nghiêm cấm vừa chạy quy hoạch vừa điều chỉnh mục đích sử dụng đất"

Sáng 25/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Nội dung còn nhiều băn khoăn là quy định thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (Điều 79).

Dự thảo mới nhất liệt kê cụ thể hàng trăm dự án thuộc ba trường hợp: Xây dựng công trình công cộng, công trình sử dụng cho mục đích sản xuất công nghiệp và công trình cơ sở, tiện ích hạ tầng kỹ thuật; Dự án xây dựng trụ sở cơ quan Nhà nước, công trình sự nghiệp; Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng khác.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, nếu liệt kê như vậy có ưu điểm bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng.

Tuy nhiên, việc liệt kê quá cụ thể, chi tiết các dự án, công trình thu hồi đất có nhược điểm khó bảo đảm bao quát, đầy đủ.

Do đây là nội dung cụ thể hóa Nghị quyết số 18 của Trung ương, Thường trực Ủy ban Kinh tế xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến chỉ đạo.

Đồng ý với cách quy định chi tiết ở Điều 79, song Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng cần lường hết các trường hợp cần thu hồi để đảm bảo minh bạch trong quá trình thực hiện.

Nhấn mạnh đây là vấn đề khó nhất ở các lần sửa đổi Luật Đất đai, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng "chủ yếu do cách tiếp cận".

Chủ tịch Quốc hội phân tích nếu theo cách "chọn cho", tức là cứ liệt kê hết các trường hợp cần thu hồi, sẽ không thể liệt kê hết, và có khi càng liệt kê càng thiếu. Vì thế, có thể quy định theo hướng "chọn bỏ", tức là trừ những trường hợp áp dụng phương pháp thỏa thuận, còn lại là Nhà nước thu hồi.

"Thực tế, chỉ có hai cách thu hồi và thỏa thuận, có thể nêu thêm nguyên tắc là chỉ được thu hồi trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt", ông Huệ nói.

Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần nghiêm cấm việc vừa "chạy" quy hoạch, vừa điều chỉnh mục đích sử dụng đất, vừa ra quyết định thu hồi đất.

"Phải ngăn chặn chuyện đó. Trong công tác cán bộ cũng phải quy hoạch một thời gian mới xem xét bổ nhiệm, đất đai cũng phải thu hồi trong quy hoạch", theo lời Chủ tịch Quốc hội.

Liên quan đến thu hồi đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết có hai loại ý kiến.

Loại ý kiến thứ nhất, quy định tiêu chí phân định theo quy mô về diện tích dự án, dự án có quy mô từ 10ha trở lên tại khu vực nông thôn và 5ha trở lên tại khu vực đô thị là trường hợp đấu thầu. Dưới mức này là trường hợp đấu giá, trừ trường hợp nhà đầu tư đang có quyền sử dụng đất.

Loại ý kiến thứ hai, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị tiếp thu ý kiến đại biểu theo hướng giao HĐND quyết định dự án thực hiện đấu thầu dựa trên các nguyên tắc: bảo đảm hiệu quả sử dụng đất; khả năng bố trí nguồn vốn ngân sách địa phương để thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; quỹ đất hiện có tại địa phương; nhằm tạo điều kiện cho địa phương tự quyết định phù hợp với đặc điểm từng địa phương. Trường hợp còn lại thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất.

Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi dự kiến được Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 6 vào tháng 10 tới, song ngoài những nội dung trên, còn rất nhiều vấn đề khác vẫn chưa thống nhất được phương án.