Kinh hoàng những mẻ ruốc siêu bẩn dồn về Hà Nội

Thôn Phú Thị (Mễ Sở, Văn Giang, Hưng Yên) vốn nổi tiếng với nghề làm ruốc thịt từ lâu. Theo người dân trong làng, ngày xưa, cả làng nô nức làm ruốc nhưng dần dần, nguồn nguyên liệu khan hiếm và tăng giá đến chóng mặt, nhiều gia đình rời bỏ làng đi nơi khác, không thể bám trụ được với nghề.

Số gia đình tiếp tục làm ruốc giờ chỉ đếm trên đầu ngón tay. Tuy vậy, mỗi ngày, người dân thôn Phú Thị cũng sản xuất được vài ba tấn ruốc, đưa tiêu thụ khắp miền Bắc trong đó 3 thị trường chính là Hà Nội, Quảng Ninh và Hưng Yên.

Ít ai biết rằng, món ruốc “thơm ngon” mà mọi người vẫn thường xuyên dùng để nấu cháo trong các bệnh viện, cho vào bánh mì, xôi dọc cầu Long Biên, bến xe Mỹ Đình, Giáp Bát hay khu vực Cầu Giấy, các điểm đông dân cư hoặc vỉa hè... đều được “ra lò” từ nơi đây, với công nghệ chế biến “siêu bẩn”.

Cận cảnh những lò ruốc siêu bẩn 

Vừa bước chân chạm ngõ thôn Phú Thị, mùi nước mắm chưng ruốc bay quanh khắp làng đã xộc vào mũi du khách. Thời điểm chúng tôi đến thôn cũng là lúc các xưởng sản xuất đang hoàn thành công đoạn cuối cùng: sao (rang) ruốc.

Bãi rác lều bều rác thải, bốc mùi hôi thối ngay cạnh nơi sản xuất ruốc nhà chị H.
 

Theo chỉ dẫn của dân làng, chúng tôi tìm đến một cơ sở sản xuất ruốc gà nằm ở gần đê, sâu hun hút trong ngõ nhỏ. Mỗi ngày cơ sở này sản xuất ra cả tấn ruốc gà các loại, được coi là nơi cung ứng lượng lớn ruốc ra thị trường Hà Nội.

Đập vào mắt chúng tôi là cảnh tượng những bao ruốc nằm la liệt, vứt lăn lóc trên nền nhà ẩm thấp, bụi bặm. Máy xay thịt và máy làm bông ruốc ngổn ngang trên nền đất, không hề được che đậy. Bên cạnh đó, những nồi đựng nước mắm hoen rỉ, đen kịt, mỡ đặc quánh bám xung quanh tạo môi trường lý tưởng cho ruồi, nhặng cư trú và “oanh tạc”. Những chiếc chảo sao ruốc biến màu, đóng vảy bẩn như thể lâu ngày chưa được kỳ cọ, lau chùi.

Đáng chú ý hơn là các công đoạn làm ruốc được diễn ra ngay cạnh ao rác thải. Dưới ao là bồng bềnh đủ mọi thứ rác hôi thối từ nhiều nguồn nước thải tập kết về đây. Nước vẩn màu đen ngòm, đặc sệt cùng mùi hôi tanh bay lên nồng nặc. Cách đó không xa, những khay ruốc được phơi giữa lối đi.

Theo quan sát của phóng viên, cơ sở này có khoảng gần chục công nhân. Tuy nhiên, họ đều làm việc trong điều kiện “ba không”: không đeo găng, không mặc quần áo bảo hộ lao động và… không giày dép. Thấy có khách vào hỏi mua hàng, chị chủ cơ sở tên là H. nhiệt tình giới thiệu các loại ruốc của gia đình với ưu thế “thơm ngon, rẻ và tiện dụng”. 

Về giá cả, dao động từ 110.000 - 160.000 đồng/kg. Ruốc nhà chị  H. sản xuất chủ yếu bán cho người quen và có mối đàng hoàng nên khi bán lẻ cho những người khách lạ như chúng tôi, chị H. tỏ vẻ đắn đo. Vừa nói chuyện, chị H. vừa bốc ruốc trong túi ra ăn và luôn miệng quảng cáo về chất lượng của sản phẩm, trong khi những công nhân kẻ mặc áo, người cởi trần vẫn thản nhiên chân đất đi lại bước qua những mẹt ruốc.

Nguyên liệu làm ruốc: Nguồn thịt lợn “siêu rẻ”?

Rời nhà chị H. chúng tôi đến cơ sở sản xuất ruốc của nhà chị N. - nơi được xem là có thâm niên và tiếng tăm bậc nhất trong làng. Cơ sở này nằm ngay mặt đường, khách hàng dễ dàng nhận ra bởi tấm biển đặt ngay ngoài cửa ra vào quảng cáo nghề chính là làm ruốc thịt lợn kiêm luôn ruốc thịt gà.

Bà chủ “bật mí”: Để cho ruốc tăng thêm cân nặng, những người sản xuất ruốc thường chế biến thêm nhiều gia vị hơn những loại ruốc thông thường khác. Như vậy, ruốc mặn đồng nghĩa với việc trọng lượng của ruốc sẽ được nâng lên. “Vì cho thêm mắm, đường nên ruốc sẽ thêm cân”, chị N. thành thật.

Ngoài ra, để tăng thêm lợi nhuận, những người kinh doanh ruốc thường trộn thêm những loại thịt rẻ tiền. Chiêu đơn giản là trộn thêm ruốc gà (giá rẻ) vào ruốc lợn nhưng vẫn quảng cáo là “ruốc lợn nguyên chất” 100%, với giá bán 130.000 đồng/kg, mỗi yến lãi được thêm 200.000 đồng như lời chị M. tiết lộ.

Trong buổi khảo sát tại nhà chị N., chúng tôi được tiếp xúc với một vị khách đến từ Hưng Yên, đến mua ruốc về bán xôi. Chiếc máy đặt giữa sân được bật lên, vị khách này kéo tay áo, nhanh tay đảo ruốc mà không cần rửa tay hoặc đeo bất cứ một loại găng tay nào. Ruốc rơi xuống đất được anh vun đống bốc vào bao, tận thu triệt để.

Vừa đảo ruốc, anh vừa kể về công việc buôn bán xôi ruốc của mình: Mỗi ngày, anh tiêu thụ được khoảng 1kg ruốc và mỗi lần lấy hàng, anh lấy 30kg để bán trong vòng một tháng. Với một yến ruốc, anh thu về 400.000 đồng tiền lãi, thông thường lấy giá gốc 12.000 đồng/lạng, khi bán ra, giá “bèo” nhất cũng phải là 14.000 đồng/lạng.

Nói về cách bảo quản, anh xua tay: Đơn giản lắm, chỉ cần buộc chặt miệng túi mỗi khi sử dụng. Theo kinh nghiệm của anh, ruốc ít nhất cũng sử dụng được trong vòng vài tháng.

Trong khi đó, qua câu chuyện trao đổi với bà chủ cơ sở chế biến ruốc, chúng tôi được biết, thịt  làm ruốc phần lớn được mua ở chợ đầu mối từ 3 giờ sáng và đưa ô tô về tận lò sản xuất. Buổi sáng công nhân sẽ lọc, thái, xay thịt. Giá mỗi kg thịt nguyên liệu (nạc mông, thăn) từ 40.000 đồng đến 45.000 đồng/kg, vào những lúc bệnh dịch, giá thịt chỉ còn khoảng phân nửa.

Băn khoăn về giả rẻ bất ngờ, bà chủ trấn an: Đó là giá mua buôn nên mới rẻ như vậy. Mặt khác, nếu thịt lợn ốm nhìn ruốc sẽ biết ngay: Ruốc không còn sợi mà sẽ mủn ra hoặc rất nát. Chị N. buột miệng: Riêng ruốc gà thì có thể làm từ thịt kém chất lượng được vì ruốc gà khó thành sợi nên người mua khó phát hiện. Nhưng theo nhiều cơ sở chế biến ruốc cho biết: Độ chênh sẽ là 3kg thịt/1kg ruốc. Với cách tính đó, nguồn thịt tốt hay xấu cũng là vấn đề cần phải quan tâm và làm rõ.

Trao đổi với PV, ông Lê Anh Tuấn - chủ tịch UBND xã Mễ Sở - thừa nhận: Việc kiểm tra đối với những cơ sở sản xuất này gặp rất nhiều khó khăn vì liên quan kinh tế hộ gia đình. Nhiều chủ cơ sở không hợp tác với cán bộ để kiểm tra, theo dõi và giám sát.

Ông Tuấn cho biết, trước đó cũng có vài đợt kiểm tra nhưng chưa phát hiện vi phạm tại các cơ sở này. Trước khi chúng tôi ra về, ông Tuấn nhấn mạnh thêm về nguồn gốc của thịt làm ruốc, cán bộ xã không thể nắm rõ, vì vậy, người tiêu dùng cũng nên thận trọng hơn trong việc lựa chọn thực phẩm ăn uống hằng ngày của mình.