Phó Thủ tướng nói về việc mua bảo hiểm "đóng tiền thì dễ, rút ra rất khó"

Sáng 3/11, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về 2 dự án luật, trong đó có Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Người làm luật đọc hợp đồng bảo hiểm vẫn thấy khó hiểu

Góp ý tại tổ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Thủy nêu những bất cập liên quan hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Bà cho biết có mượn một số hợp đồng bảo hiểm của các hãng khác nhau về nghiên cứu nhưng với một người có kinh nghiệm làm luật, đọc vẫn “thực sự khó hiểu”.

Mỗi hợp đồng bảo hiểm, theo bà Thủy, dài mấy chục trang với nhiều từ ngữ chuyên ngành về tài chính, bảo hiểm. Vì khó hiểu, người mua bảo hiểm thường ủy thác niềm tin vào đội ngũ tư vấn viên, nhiều khi là bạn bè, người quen của mình.

Từ thực tiễn bất cập, bà Thủy đề nghị khi sửa luật này cần quan tâm thêm những quy định liên quan nội dung trong các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ; trong đó ngoài yêu cầu bảo đảm về tính trung thực tuyệt đối cần bổ sung nguyên tắc về tính minh bạch của hợp đồng bảo hiểm.

Từ quy định có tính nguyên tắc, theo bà Thủy, có thể giao Bộ Tài chính quy định chi tiết để thiết kế những nội dung của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và các doanh nghiệp bảo hiểm căn cứ vào đó chấp hành, nhằm đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.

Với các đại lý bảo hiểm và tư vấn viên bảo hiểm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho biết có những người tư vấn không cụ thể nên khi xảy ra tranh chấp, phần thua thiệt thường về phía khách hàng.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải chia sẻ dù chưa từng mua bảo hiểm, song cũng đã mượn một số hợp đồng bảo hiểm về nghiên cứu, bởi bà nghe cử tri phản ánh rất nhiều về tình trạng “đóng tiền vào thì dễ nhưng rút ra rất khó”.

Nhiều người thậm chí nản vì phải thực hiện các điều khoản trong hợp đồng với những phụ lục đi kèm rất dài nên chấp nhận mất luôn khoản tiền đã đóng.

“Chúng tôi thường xuyên làm công tác nghiên cứu và pháp luật mà để đọc và hiểu hợp đồng bảo hiểm cũng rất khó. Vì vậy, luật sửa đổi phải làm rõ nguyên tắc có đóng có hưởng và hưởng phải dễ dàng”, bà Hải nêu quan điểm.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng góp ý cần mẫu hợp đồng bảo hiểm chung đã được các cơ quan có thẩm quyền thẩm định. Mẫu này phải công khai và yêu cầu tất cả hãng bảo hiểm phải tuân thủ. “Ví dụ hợp đồng 100 trang thì phải có 40-50 trang có tiêu chuẩn chung, chỉ khác nhau về đối tượng, mức đóng. Như vậy sẽ giảm thiểu rủi ro để khi có tranh chấp xảy ra không cần bàn phần chung, chỉ cần bàn phần cá thể liên quan từng đối tượng”, bà Hải góp ý.

Phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu nêu về hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết đây là một loại bảo hiểm kinh doanh có điều kiện, phải được cấp phép. Vì vậy, trong Luật Bảo hiểm đã có một điều dành cho hợp đồng kinh tế.

Những nội dung cơ bản của các hợp đồng kinh tế được thiết kế khi được cấp phép, ví dụ bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm liên quan đến nhân thọ, sẽ do Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm thẩm tra hợp đồng.

Còn việc vì sao không quy định một hợp đồng mẫu, ông Phớc lý giải nếu quy định hợp đồng mẫu sẽ làm giảm sự linh hoạt của các công ty, đặc biệt các công ty nước ngoài.

Về việc rút tiền nhanh hay chậm, Phó Thủ tướng chia sẻ ông từng tham gia bảo hiểm và đăng ký là rút được ngay, khi hết hạn, các công ty phải trả tiền.

Với việc sửa luật này, Phó Thủ tướng nhấn mạnh phải rất chắc chắn, thận trọng với mục tiêu tối thượng là đảm bảo minh bạch, tránh lừa đảo hay trục lợi bảo hiểm và bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.

Hợp đồng bảo hiểm dài hàng trăm trang nhưng phần lớn thiên về lợi ích của doanh nghiệp?

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, theo phản ánh của nhiều cử tri và người dân, khi xảy ra sự cố cần được bảo hiểm chi trả, việc xử lý thường rất phức tạp.

Ông nêu thực tế, các hợp đồng bảo hiểm hiện nay dài hàng trăm trang, với nhiều điều khoản được soạn thảo chi tiết, nhưng phần lớn nội dung lại thiên về lợi ích của doanh nghiệp bảo hiểm hơn là người tham gia.

"Khi xảy ra sự cố, mở hợp đồng ra thì nhiều khi lại có những điều khoản nào đó khiến người mua không được hỗ trợ", ông nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần xem xét làm sao để hài hòa lợi ích giữa các bên, đồng thời phát triển thị trường bảo hiểm minh bạch, vận hành trơn tru, qua đó phát huy vai trò của lĩnh vực này trong việc thu hút nguồn lực xã hội phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

"Trong lĩnh vực bảo hiểm thường xảy ra tình trạng bất cân xứng thông tin: doanh nghiệp bảo hiểm hiểu rất rõ về sản phẩm trong khi người tham gia lại ít nắm được chi tiết. Đây là một thực tế cần được xem xét kỹ khi hoàn thiện chính sách”, ông nói.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Danh Tú (đoàn An Giang) cho rằng, thời gian qua, nhiều hợp đồng bảo hiểm có dung lượng rất dài, chữ in nhỏ, chứa nhiều thuật ngữ pháp lý và chuyên môn, khiến người dân khó tiếp cận và hiểu rõ quyền, nghĩa vụ của mình.

"Bản chất của kinh doanh bảo hiểm là sự bình đẳng giữa hai bên - một bên cung cấp dịch vụ, một bên mua bảo hiểm - nhưng trên thực tế lại có sự bất đối xứng lớn về năng lực và hiểu biết. Doanh nghiệp bảo hiểm có đội ngũ chuyên gia, còn người mua thường thiếu kiến thức chuyên môn và pháp lý", ông Tú nói.

Ông cũng chỉ ra, người môi giới bảo hiểm lẽ ra là bên trung gian bảo đảm quyền lợi cho khách hàng, lại thường nhận hoa hồng từ doanh nghiệp bảo hiểm nên dễ tư vấn theo hướng có lợi cho công ty, đặc biệt ở các điều khoản loại trừ trách nhiệm.

Ông Tú đề nghị, trong quá trình sửa đổi, bổ sung luật, cần quy định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp và người môi giới bảo hiểm, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người tham gia, đồng thời rà soát, làm rõ các điều khoản trong hợp đồng để tránh tình trạng người mua chịu thiệt vì thiếu hiểu biết.