Những chặng đường vẻ vang của lực lượng Cảnh sát giao thông

Thực hiện kế hoạch của Bộ Công an về tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống lực lượng cảnh sát giao thông (21/2/1946-21/2/2026), Cục Cảnh sát giao thông đã chủ trì tổ chức cuộc thi “Tìm hiểu truyền thống 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của lực lượng cảnh sát giao thông”.

Theo ban tổ chức cuộc thi, trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới dự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền mà trực tiếp, thường xuyên là Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an, sự đùm bọc giúp đỡ to lớn của nhân dân, lực lượng CSGT đã khắc phục khó khăn, gian khổ, hy sinh, phấn đấu vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp, các tổ chức tiền thân của CSGT được lập thành các Đội Công an chỉ đường, Đội Công an kiểm tra xe tải thuộc Ban trật tự có nhiệm vụ hướng dẫn giao thông, kiểm soát công khai, kiểm tra giúp đỡ người qua lại ở các tuyến đường giao thông quan trọng, các ngã tư đường lớn, các khu vực giáp ranh giữa ta và địch.

Qua đó góp phần quan trọng, cùng các lực lượng Công an nhân dân, Quân đội nhân dân, Du kích địa phương tuần tra kiểm soát bảo vệ đồng bào đi tản cư, bảo vệ các cuộc hành quân, trú quân; bảo vệ sửa chữa, làm mới cầu đường, bảo vệ giao thông vận chuyển, hàng hoá, lương thực, vũ khí.

Trong ngày Lễ tuyên ngôn độc lập (2/9/1945), tại Hà Nội, lực lượng cảnh sát đã được huy động canh gác, làm tiêu binh danh dự. Một số cảnh sát mang súng ngắn, mặc quần soóc, đội mũ cát trắng, đi xe đạp hộ tống đoàn xe của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ lâm thời ra lễ đài.

Thực hiện các Chỉ thị số 104/P4 ngày 23/2/1953 và Chỉ thị số 110 ngày 23/3/1953 của Bộ Công an, về thành lập Ban bảo vệ cầu đường và bảo vệ giao thông vận chuyển, các tỉnh Bắc, Bắc trung bộ đều thành lập Ban bảo vệ cầu đường, bảo vệ giao thông vận chuyển do công an làm nòng cốt.

Trong chiến dịch Điện Biên phủ, một lực lượng làm Cảnh sát trị an hành chính được huy động để bảo vệ chiến dịch; các đồn, trạm được tăng cường trên các trục đường giao thông.

Ở các ngã ba, ngã tư, vùng trọng điểm địch tập trung đánh phá, công tác tuần tra kiểm soát trên các tuyến đường chính từ hậu phương ra tiền tuyến được tăng cường, cảnh sát đã bảo vệ an toàn cho 32.000 dân công hỏa tuyến, đoàn vận tải 628 ô tô, 31 xe đạp thồ của các tỉnh chi viện cho chiến dịch.

Ngày 7/5/1954, chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi và ngày 20/5/1954, Chính phủ Pháp buộc phải ký Hiệp định Geneve về việc chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương. Song, do âm mưu phá hoại hiệp định, nước ta tạm thời bị chia cắt thành 2 miền.

Theo đó, miền Bắc hoàn toàn giải phóng, bắt tay vào tiếp quản, khôi phục và phát triển kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội; miền Nam tiếp tục đấu tranh giành mục tiêu thống nhất nước nhà.

Giai đoạn này, lực lượng CSGT được thành lập, tham gia tiếp quản thủ đô và các tỉnh, thành phố, thị xã miền Bắc, đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ - đường sắt, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới của cách mạng.

Trên lĩnh vực đường sắt, để phục vụ tiếp quản, khôi phục tuyến đường sắt, ngày 28/9/1957, liên Bộ Công an - Giao thông vận tải Bưu điện đã ký Nghị định số 01/LB về thành lập Ty Công an đường sắt trực thuộc Tổng cục đường sắt như một Ty Công an cấp tỉnh, chịu sự chỉ đạo về nghiệp vụ của Bộ Công an.

Về tổ chức gồm 5 Ban, 18 đồn; về biên chế gồm 700 cán bộ, chiến sĩ. Việc ra đời Ty Công an đường sắt đã đáp ứng kịp thời yêu cầu tiếp quản, khôi phục tuyến đường sắt và phát triển kinh tế.

Trên lĩnh vực đường bộ, Bộ Công an đã đổi tên Vụ trị an hành chính thành Vụ trị an Dân cảnh, phòng trị an Dân cảnh Công an thành phố Hà Nội được thành lập với gần 1.000 cán bộ, chiến sĩ. Về tổ chức có Đội trật tự, Đội giao cảnh…

Ngày 28/7/1956, Chính phủ ban hành Nghị định số 892/NĐ đổi tên lực lượng trị an Dân cảnh và Vụ Trị an Dân cảnh thành lực lượng Cảnh sát nhân dân và thành lập Cục Cảnh sát nhân dân.

Ngày 10/8/1956, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Thông tư số 1001/TTg xác định rõ hơn tổ chức ngành Cảnh sát nhân dân, trong đó có CSGT phụ trách quản lý giao thông trong thành phố… ở cơ quan Bộ Công an, CSGT thuộc phòng trị an Dân cảnh (gọi tắt là Phòng 5).

Ở địa phương, tỉnh, thành phố, CSGT thuộc phòng hoặc Ban trị an Dân cảnh. Lực lượng CSGT đường bộ triển khai thực hiện đăng ký, quản lý xe xích lô, xe đạp, xe máy; tham mưu cho Bộ ban hành và triển khai Thông tư liên ngành với Bộ Giao thông vận tải Bưu điện, ban hành thể lệ tạm thời về vận tải đường bộ.

Tổ chức tiếp nhận bàn giao công tác đăng ký, quản lý các loại phương tiện trước đây Chính phủ giao cho ngành giao thông quản lý, triển khai việc tổ chức điều khiển giao thông, quy định cụ thể các loại đèn tín hiệu giao thông, xử phạt vi phạm hành chính, góp phần quan trọng quản lý trật tự an toàn giao thông, phục vụ khôi phục phát triển kinh tế xã hội.

Trên lĩnh vực đường thủy, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an toàn giao thông đường thủy trên các tuyến sông, biển, ngày 22/9/1955, Ủy ban hành chính thành phố Hải Phòng đã ban hành Quyết định số 715/TC.CB về việc thành lập Quận Công an trên sông khu vực Hải Phòng.

Về tổ chức, Quận Công an trên sông ở Hải Phòng gồm có Quận trưởng, Quận phó; bộ phận quản trị hành chính và tổ chức; các bộ phận Trinh sát chính trị; Trị an hành chính, Cơ động tuần tra; các đồn: Tam Bạc, Cửa Bạc, đồn Bính, đồn Sông Lấp và trạm An Dương.

Ngay từ khi được thành lập, Quận Công an trên sông Hải Phòng đã phát huy tác dụng trong việc giữ gìn trật tự an toàn giao thông đường thuỷ, phục vụ tốt việc bảo vệ an ninh, trật tự, chuyển quân tập kết và đấu tranh chống địch dụ dỗ, cưỡng ép đồng bào ta di cư vào Nam bằng đường biển.

Từ kinh nghiệm tổ chức và hoạt động của Quận Công an trên sông Hải Phòng, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an thành phố Hà Nội thành lập Trạm Công an trên sông Phà Đen; Công an Phú Thọ lập Trạm Công an trên sông Bạch Hạc (Việt Trì); Công an Nam Định thành lập Trạm Công an trên sông Nam Định…

Lúc mới thành lập, công an các địa phương này có “lưu dung” một số nhân viên của chế độ cũ để làm nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát và giữ gìn trật tự ở các bến tàu, bến phà. Khi lực lượng công an trên sông phát triển đã dần dần thay thế số nhân viên đó. Công tác nắm tình hình, quản lý đối tượng và tuần tra, kiểm soát xử lý các vi phạm được tăng cường, đạt nhiều kết quả.

(Còn tiếp).