Fica
DTiNewsBộ xương "chiến binh" 13.000 năm tuổi ở Ninh Bình giải mã điều gì?
(Dân trí) - Bộ xương "chiến binh" 13.000 năm tuổi vừa được phát hiện ở Tràng An, Ninh Bình mang nhiều ý nghĩa, lần đầu tiên trên thế giới ADN của người tiền sử tại vùng nhiệt đới được giải mã thành công.
Ý nghĩa khoa học
Ngày 10/9, trao đổi với phóng viên Dân trí, đại diện Ban Quản lý di sản Tràng An (Ninh Bình) cho biết, bộ xương "chiến binh" 13.000 năm tuổi được phát hiện tại hang Thung Bình 1 trong Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Tràng An, đang được đặt tại điện Tam Thế, chùa Bái Đính cho người dân và du khách đến tham quan, nghiên cứu.
Bộ xương "chiến binh" 13.000 năm tuổi được phát hiện trong di sản thế giới Tràng An (Ảnh: Thái Bá).
Cũng theo vị đại diện, dự kiến đến tháng 2/2026, bộ hài cốt này (cùng với 2 bộ xương người tiền sử khác) sẽ được đưa về an vị tại Điện Kính địa, thuộc Đàn Kính thiên, ngay trong vùng đất mà người tiền sử này đã từng yên nghỉ suốt 13.000 năm qua (khu vực hang Thung Bình 1 nơi phát hiện bộ xương).
Theo đại diện Ban quản lý di sản Tràng An, việc bộ xương "chiến binh" được tìm thấy là một phát hiện khoa học - khảo cổ có ý nghĩa đột phá: Lần đầu tiên trên thế giới, ADN của một người tiền sử 13.000 năm tuổi tại vùng khí hậu nhiệt đới đã được giải mã thành công. Bởi vùng khí hậu nhiệt đới vốn được coi là môi trường bất khả thi cho việc bảo tồn vật chất di truyền.
"Điều này khẳng định giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An - Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, một minh chứng rằng Việt Nam không chỉ sở hữu di sản thiên nhiên và văn hóa đặc sắc mà còn là “cái nôi khảo cổ học” quan trọng trong nghiên cứu về sự tiến hóa và di truyền của người hiện đại ở vùng nhiệt đới", vị đại diện chia sẻ thêm.
ADN của bộ xương người tiền sử đã được giải mã thành công (Ảnh: Thái Bá).
Cũng theo vị đại diện này, việc giải mã thành công ADN của "chiến binh" tiền sử là đóng góp lớn cho khoa học thế giới, là bằng chứng quý hiếm mở ra khả năng nghiên cứu sâu hơn về lịch sử dân cư, sự di cư và xung đột của loài người ở Đông Nam Á.
Điều này giúp bổ sung dữ liệu hiếm hoi vào bản đồ gen toàn cầu, đặc biệt ở vùng nhiệt đới vốn thiếu hụt dữ liệu. Ngoài ra, việc giải mã cũng giúp giải đáp được câu hỏi lớn về con đường di cư và giao thoa của loài người cổ đại.
"Phát hiện này cũng mang ý nghĩa vô cùng sâu xa khi được tìm thấy tại Đàn Kính thiên - nơi Đinh Tiên Hoàng Đế lập quốc năm 968, thuộc vùng lõi của Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Tràng An. Đây là mảnh đất vừa lưu giữ dấu tích 13.000 năm lịch sử nhân loại, vừa là kinh đô đầu tiên của dân tộc cách đây hơn một thiên niên kỷ", vị đại diện nói.
3 bộ hài cốt của người tiền sử được đặt tại Điện Tam thế, chùa Bái Đính (Ảnh: Thái Bá).
"Chiến binh" tử vong vì vũ khí hiếm
Trước đó, bộ xương "chiến binh" 13.000 năm tuổi được phát hiện tại hang Thung Bình 1, thực hiện bởi Dự án khảo cổ học SUNDASIA.
Kết quả phân tích khoa học khảo cổ cho thấy, "chiến binh" nam giới này cao 1,74m, sống khoảng 35 năm, mang thân thể cường tráng hiếm có ở thời tiền sử. Người này đã bị trúng mũi tên bằng thạch anh - loại vũ khí quý hiếm chưa từng thấy trong khảo cổ Đông Nam Á.
Dấu vết trên xương cho thấy, sau khi bị thương, người này đã sống thêm từ 7 ngày đến nhiều tuần trước khi chết vì nhiễm trùng vết thương. Đây là minh chứng sớm nhất về cái chết do nhiễm trùng sau chấn thương trong lịch sử loài người.
Phân tích di truyền (ADN) cũng khẳng định, "chiến binh" này mang dòng máu lai giữa Nam Á và người bản địa Đông Nam Á, bổ sung dữ liệu quý hiếm cho bản đồ gen toàn cầu, làm sáng tỏ thêm lịch sử di cư, giao thoa và tiến hóa của nhân loại.
Cận cảnh xương hộp sọ của "chiến binh" 13.000 năm tuổi (Ảnh: Thái Bá).
Cùng với bộ xương của người tiền sử này, tại Tràng An, Dự án khảo cổ học SUNDASIA còn tìm thấy di cốt của người tiền sử tại hang Hanh và hang Mòi, đều có niên đại khoảng 10.000 năm tuổi, là những chứng nhân cổ xưa góp phần khẳng định sự hiện diện lâu dài và liên tục của con người tiền sử trên đất Ninh Bình.
Các nghiên cứu và thẩm định về bộ xương "chiến binh Tràng An" được thực hiện nghiêm ngặt bởi hơn 20 trường đại học hàng đầu thế giới, trong đó có sự xác nhận của Viện Đại học Copenhagen (Đan Mạch) - một trung tâm nghiên cứu danh tiếng về cổ sinh học và nhân học.
Phát hiện này cũng được công bố trên tạp chí khoa học uy tín Proceedings of the Royal Society B (2025), đồng thời được truyền thông, báo chí quốc tế đưa tin.
