Xung đột Nga - Ukraine diễn biến khó lường sau vụ vỡ đập

Cản trở chiến dịch phản công của Ukraine

Vụ vỡ đập chiến lược Kakhovka ở tỉnh Kherson, miền Nam Ukraine hôm 6/6 đang đặt ra những câu hỏi về tác động của nó đối với cục diện xung đột Nga - Ukraine thời gian tới.

Các nhà phân tích cho biết, sự cố vỡ đập xảy ra đúng thời điểm Ukraine chuẩn bị phát động một cuộc phản công. Nó có thể khiến Ukraine gặp khó khăn trong việc triển khai hành động mặc dù Kiev chưa tiết lộ hướng tấn công dự kiến.

Ben Barry, thành viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, cho biết: "Hãy nhớ rằng Nga đang ở thế phòng thủ chiến lược và Ukraine đang ở thế tấn công chiến lược, trong ngắn hạn, đó chắc chắn là một lợi thế cho Nga. Cho đến khi nước rút, người Nga sẽ có lợi thế hơn, vì ngập lụt khiến Ukraine gặp khó khăn trong việc tấn công các điểm vượt sông".

Maciej Matysiak, chuyên gia an ninh tại Stratpoints Foundation, cho rằng nước lũ tràn vào khu vực này sẽ ngăn cản việc triển khai vũ khí hạng nặng, như xe tăng, trong ít nhất một tháng.

"Điều này tạo ra một vị trí phòng thủ rất tốt cho người Nga", ông Matysiak nói.

Kiev và Moscow đang đổ lỗi cho nhau về vụ vỡ đập Kakhovka mặc dù không bên nào đưa ra được bằng chứng cụ thể.

Marina Miron, nhà nghiên cứu tại King's College ở London, gọi đây là một bước ngoặt trong cuộc xung đột. Theo bà, cả hai bên đều có một số động cơ để phá vỡ con đập.

"Đối với người Nga, lý do để làm điều đó rõ ràng là để ngăn chặn cuộc phản công của Ukraine và tạo ra một tình huống nhân đạo ở Kherson, nơi mọi người cần được sơ tán, cũng như tạo các đầm lầy ngăn quân đội Ukraine sử dụng bộ binh cơ giới", bà nhận định.

Đối với Ukraine, vụ vỡ đập có thể là một cách đánh lạc hướng người Nga trong khi Kiev tiến hành phản công, bà cho biết thêm.

Trong khi đó, Patricia Lewis, giám đốc Nghiên cứu An ninh Quốc tế tại Chatham House, cho biết tình hình có lợi cho Nga ngay cả khi Ukraine thực hiện cuộc phản công ngay sau đó.

Thảm họa về sinh thái, môi trường

Trong bối cảnh mực nước lũ tiếp tục dâng lên, các quan chức và nhà phân tích bắt đầu tính toán thiệt hại về con người và môi trường đối với Ukraine, một trong những quốc gia nông nghiệp màu mỡ nhất thế giới. Họ cho biết hàng nghìn người dân và một số loài động vật hoang dã quý hiếm đang gặp nguy hiểm.

Ít nhất 150 tấn dầu máy từ con đập đã rò rỉ vào Dnieper, và thiệt hại về môi trường ước tính khoảng 50 triệu euro (53,8 triệu USD), Bộ trưởng Môi trường Ukraine Ruslan Strilets nói trong một cuộc họp báo.

Lũ lụt đã nhấn chìm các ngôi làng và thị trấn xung quanh thành phố Kherson, trong khi giới chức Nga cảnh báo, con kênh chính cung cấp nước cho bán đảo Crimea do Nga sáp nhập đang nhận ít nước hơn.

Hồ chứa rộng lớn của con đập cũng cung cấp nước làm mát cho nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu ở Zaporizhia do Nga kiểm soát. Tuy nhiên, cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc cho biết các nguồn thay thế có thể cung cấp nước cho cơ sở này trong nhiều tháng nếu cần.

Tuy nhiên, đối với môi trường và ngành nông nghiệp của Ukraine, một trong những quốc gia xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới, thiệt hại có thể rất nghiêm trọng, và nó khiến chuỗi cung ứng toàn cầu thêm căng thẳng sau việc các cảng biển của Ukraine bị phong tỏa vào năm ngoái. Thực tế, giá lúa mì trên sàn giao dịch quốc tế tăng hơn 3% trong phiên ngày 6/6.

"Tác động lũ lụt gây ra sẽ kéo dài không chỉ trong vài tuần, vài tháng, mà trong một thời gian dài", ông Strilets nói.

Thách thức nằm ở việc đây là con đập rất lớn, một trong những hồ chứa lớn nhất thế giới, ông Mohammad Heidarzadeh, một kỹ sư xây dựng tại Đại học Bath ở Anh, cho hay. "Dựa trên kinh nghiệm về các sự cố tương tự trên toàn thế giới, một khu vực rất rộng lớn sẽ bị ảnh hưởng và vật liệu nguy hiểm sẽ lan rộng khắp khu vực, gây ảnh hưởng đến năng suất của ngành nông nghiệp", ông cảnh báo. Bùn do nước lũ để lại có lẽ sẽ mất nhiều năm để dọn sạch.

Modupe Jimoh, giáo sư Kỹ thuật Dân dụng và Nhân đạo tại Đại học Warwick, dự đoán, vụ vỡ đập sẽ khiến các hóa chất công nghiệp và chất bôi trơn vào đất cũng như mạch nước ngầm, gây tổn hại đến hệ sinh thái và đa dạng sinh học.

Ông Strilets cho biết, các loài động vật hoang dã quý hiếm ở hạ nguồn đang gặp nguy hiểm. Khu bảo tồn sinh quyển Biển Đen của Ukraine và hai công viên quốc gia cũng có khả năng bị thiệt hại nặng nề.

Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cáo buộc, Nga đã hủy diệt hệ sinh thái, và lũ lụt sẽ gây ra tác hại không thể đảo ngược. Ông cho biết, các động vật trong Vườn thú Nova Kakhovka, bao gồm cả khỉ và nhím, đã chết khi mực nước dâng cao.

Tuy nhiên, Nga phủ nhận trách nhiệm và cáo buộc Ukraine phá hoại con đập để làm bóp méo những thất bại quân sự. Cho đến nay, cả hai bên đều chưa cung cấp bằng chứng cho những tuyên bố của mình.