WHO công bố báo cáo nguồn gốc Covid-19, 14 nước lập tức phản ứng

4 giả thuyết chính

WHO ngày 30/3 công bố báo cáo kết quả điều tra nguồn gốc Covid-19. Báo cáo không đưa ra một kết luận chắc chắn nào, nhưng đánh giá về mức độ có thể xảy ra với 4 giả thuyết chính. Theo báo cáo 120 trang này, giả thuyết virus SARS-CoV-2 "nhiều khả năng" lây sang người từ một động vật trung gian là một động vật hoang dã bị bắt và nuôi trong trang trại. Tuy nhiên, báo cáo chưa chỉ ra được đây là loài vật nào.

Một giả thuyết khác được đánh giá "có khả năng" khác là virus lây truyền từ một loại động vật mang virus corona tương tự như dơi hay tê tê. Trong khi đó, giả thuyết virus lây lan qua thực phẩm đông lạnh "ít khả năng" và giả thuyết virus thoát ra từ phòng thí nghiệm "rất khó xảy ra".

Báo cáo cũng cho rằng, virus lây lan trên người không quá 1-2 tháng trước khi nó được phát hiện vào tháng 12/2019. Trước đó, một số ý kiến cho rằng, virus SARS-CoV-2 đã âm thầm lây lan "nhiều tháng" trước khi được phát hiện ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc.

Bản báo cáo là kết quả điều tra phối hợp giữa nhóm chuyên gia do WHO dẫn đầu và giới chức Trung Quốc trong chuyến điều tra tại tâm dịch Vũ Hán hồi cuối tháng 1, đầu tháng 2 năm nay. Mặc dù báo cáo chưa giải đáp được nhiều câu hỏi liên quan đến đại dịch Covid-19, nhưng báo cáo nêu ra đánh giá với một số giả thuyết vốn gây nhiều tranh cãi.

Báo cáo được công bố sau nhiều lần trì hoãn và vấp phải sự chỉ trích của nhiều nước. Nhóm chuyên gia của WHO thừa nhận, họ đối mặt với nhiều sức ép, trong đó có cả sức ép chính trị, trong quá trình điều tra, nhưng họ không bao giờ bỏ qua "các yếu tố quan trọng" trong báo cáo.

Cần điều tra thêm

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus đã hoan nghênh báo cáo và cho rằng báo cáo "góp phần đáng kể nâng cao hiểu biết" về đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, người đứng đầu WHO cũng nhấn mạnh, cần điều tra hơn và tất cả các giả thuyết về nguồn gốc SARS-CoV-2 vẫn để ngỏ.

"Quan điểm của WHO là tất cả các giả thuyết vẫn để ngỏ. Báo cáo này là một khởi đầu rất quan trọng, nhưng chưa phải là cuối cùng. Chúng ta chưa tìm ra nguồn gốc virus, chúng ta phải tiếp tục dựa vào khoa học và không bỏ qua bất cứ giả thuyết nào", ông Tedros nói.

Ngoài ra, ông Tedros cho biết, nhóm chuyên gia đã gặp phải những khó khăn trong quá trình tiếp cận dữ liệu thô khi điều tra nguồn gốc Covid-19 tại Trung Quốc. Trước đó, một thành viên trong nhóm chuyên gia phàn nàn việc Trung Quốc từ chối cho họ tiếp cận dữ liệu thô về các ca bệnh Covid-19 đầu tiên ở nước này.

"Tôi đã trao đổi với nhóm chuyên gia và họ bày tỏ những khó khăn mà họ gặp phải trong việc tiếp cận dữ liệu thô. Tôi hy vọng các nghiên cứu hợp tác trong tương lai sẽ bao gồm việc chia sẻ dữ liệu toàn diện và kịp thời hơn", Tổng giám đốc WHO nói.

Phản ứng của Mỹ và 13 nước

Theo Reuters, Mỹ và 13 nước gồm Australia, Canada, Séc, Đan Mạch, Estonia, Israel, Nhật Bản, Latvia, Lithuania, Na Uy, Hàn Quốc, Slovenia và Anh hôm qua đã ra một tuyên bố chung chỉ trích báo cáo của WHO phối hợp với Trung Quốc về nguồn gốc Covid-19.

Tuyên bố chung chỉ trích việc điều tra nguồn gốc đại dịch bị trì hoãn và việc nhóm chuyên gia không được tiếp cận đầy đủ dữ liệu thô trong quá trình điều tra.

"Mối quan ngại của chúng tôi là nghiên cứu của chuyên gia quốc tế về nguồn gốc SARS-CoV-2 đã bị trì hoãn quá lâu và không được tiếp cận đầy đủ dữ liệu ban đầu cũng như các mẫu xét nghiệm", tuyên bố chung đăng trên trang chủ của Bộ Ngoại giao Mỹ nêu.

Tuyên bố chung cũng ủng hộ tiến hành thêm các nghiên cứu, điều tra để xác định cách thức virus lây truyền sang người, đồng thời kêu gọi một cam kết mới từ WHO và các nước thành viên về khả năng tiếp cận, minh bạch và kịp thời.

"Điều quan trọng là các chuyên gia độc lập phải có quyền tiếp cận đầy đủ các dữ liệu thích hợp về con người, động vật, môi trường cũng như những người liên quan đến giai đoạn đầu bùng phát dịch nhằm xác định cách thức mà đại dịch bùng phát", tuyên bố nhấn mạnh.

Mỹ và một số nước từng đưa ra giả thuyết cho rằng, virus gây đại dịch Covid-19 có thể thoát ra từ một phòng thí nghiệm của Trung Quốc và rằng Trung Quốc đã che giấu quy mô của dịch. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã nhiều lần bác bỏ và cáo buộc các nước phương Tây tìm cách "chính trị hóa" một vấn đề mang tính khoa học. Bắc Kinh cũng cho rằng, ngoài Vũ Hán, chuyên gia quốc tế cũng cần điều tra nguồn gốc đại dịch ở những nơi khác trên thế giới.