Vì sao người Armenia giận dữ về thỏa thuận đình chiến với Azerbaijan?

Này 9/11, Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan ký thỏa thuận ngừng bắn mà ông mô tả là “đau đớn” với Azerbaijan tại Nagorno-Karabakh sau 6 tuần 2 bên giao tranh quyết liệt, làm hàng nghìn người thiệt mạng.

Theo Reuters, thỏa thuận đi vào hiệu lực từ ngày 10/11 này có lợi với Azerbaijan khi Baku đã giành lại được quyền kiểm soát nhiều phần lãnh thổ. Nga - trung gian hòa giải - sẽ điều gần 2.000 quân nhân tới "điểm nóng" làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình.

Nagorno-Karabakh là khu vực thuộc lãnh thổ của Azerbaijan được cộng đồng quốc tế công nhận, nhưng đa số là người gốc Armenia sinh sống tại đây. Khu vực này muốn đòi hỏi quyền tự trị và tự tuyên bố độc lập, nhưng không được bất cứ quốc gia nào công nhận, kể cả Armenia. Trước đó, Azerbaijan nhiều lần khẳng định sẽ chiến đấu để giành lại lãnh thổ của họ và Baku cũng kêu gọi Armenia rút lực lượng khỏi Nagorno-Karabakh để giải pháp hòa bình có thể được thực thi.

Armenia buộc phải ký thỏa thuận ngừng bắn sau khi họ hứng chịu nhiều thiệt hại trong giao tranh với Azerbaijan kể từ hôm 27/9. Vào thời điểm thỏa thuận đi vào hiệu lực, Azerbaijan tuyên bố đã giành lại được quyền kiểm soát Shusha - vùng chiến lược nằm sát gần thủ phủ của Nagorno-Karabakh.

Phía Armenia thừa nhận nếu không đình chiến, Azerbaijan có thể tiếp tục tấn công tiếp vùng thủ phủ Stepanakert của Nagorno-Karabakh. Lãnh đạo Nagorno-Karabakh Arayik Harutyunyan cho biết vùng này không có đủ nguồn lực, không có đủ quân dự bị hay tình nguyện nên họ phải đồng ý với thỏa thuận ngừng bắn.

Thỏa thuận ngừng bắn cho phép Azerbaijan duy trì quyền kiểm soát với các khu vực họ giành lại được trong giao tranh 6 tuần qua, trong khi Armenia đồng ý với một thời gian biểu có các mốc cụ thể để Yerevan rút lực lượng khỏi phần lớn khu vực Nagorno-Karabakh.

Thỏa thuận được xem là bất lợi cho Armenia đã khiến người dân nước này tức giận. Jenny, một sinh viên ở Yerevan, nói với AFP rằng: "Chúng tôi đang mất đi lịch sử, văn hóa và tâm hồn. Còn chưa kể tới sự hy sinh vô nghĩa của hàng nghìn quân nhân Armenia - những người đã thiệt mạng hoặc bị thương".

"Biển" người Armenia đòi Thủ tướng từ chức

Theo Reuters, hàng nghìn người Armenia đã xuống đường biểu tình ở thủ đô Yerevan vào ngày 11/11, yêu cầu Thủ tướng Nikol Pashinyan từ chức. Trong khi đó, hàng trăm người khác tuần hành xung quanh khu vực nhà Quốc hội và hô lớn: “Nikol là người phản bội” hay “Nikol, ông hãy từ chức đi”.

Trong khi người dân Azerbaijan đổ xuống đường ăn mừng, khung cảnh ở Armenia lại trái ngược khi người dân tỏ ra giận dữ trước động thái của chính phủ Yerevan. Hôm 10/11, người dân đã đột kích nhà Quốc hội, đánh ngất xỉu Chủ tịch Quốc hội Ararat Mirzoyan.

Ông Pashinyan thừa nhận không có lựa chọn nào khác là phải ký thỏa thuận để Nagorno-Karabakh tránh bị thiệt hại thêm. Ông nói rằng ông sẽ chịu trách nhiệm với việc này, nhưng bác bỏ lời kêu gọi từ chức.

Quốc hội Armenia thông báo họ sẽ tổ chức phiên họp đặc biệt vào tối 11/11 để bàn về lời kêu gọi ông Pashinyan từ chức. Tuy nhiên, cơ quan lập pháp - nơi số nghị sĩ ủng hộ ông Pashinyan chiếm đa số - không thể huy động đủ số lượng nhà làm luật cần thiết để tiến hành thảo luận.

Phe đối lập kêu gọi người biểu tình ở ngoài nhà Quốc hội rời đi và cam kết sẽ công bố kế hoạch của họ vào ngày 12/11.

Theo Reuters, 17 đảng chính trị đã kêu gọi cuộc biểu tình hôm qua để yêu cầu ông Pashinyan từ chức. Một số người biểu tình bị bắt, bao gồm ông Gagik Tsarukyan - lãnh đạo đảng đối lập “Armenia thịnh vượng”, đảng lớn thứ 2 trong Quốc hội nước này.

Reuters nhận định, việc Nga là bên hòa giải giao tranh tồi tệ nhất từ năm 1994 giữa 2 nước Liên Xô cũ cho thấy Moscow vẫn duy trì vai trò quan trọng tại vùng Nam Kavkaz.

Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ được xem đã gia tăng ảnh hưởng ở khu vực này khi họ công khai ủng hộ về ngoại giao và bán khí tài cho Azerbaijan. Ankara không tham gia vào quá trình đàm phán và cũng sẽ không gửi lực lượng gìn giữ hòa bình tới khu vực. Tuy nhiên, theo Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan, nước này và Nga đã ký thỏa thuận thiết lập một trung tâm giám sát lệnh ngừng bắn ở Nagorno-Karabakh.