Vì sao kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ ở Mỹ quan trọng?

Khi kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ của Mỹ lộ dần, một "làn sóng đỏ" như kỳ vọng của đảng Cộng hòa đã không xảy ra.

Các con số cho thấy, đảng Cộng hòa có khả năng giành quyền kiểm soát Hạ viện nhưng với tỷ lệ sít sao hơn dự kiến rất nhiều, trong khi tại Thượng viện đang chứng kiến thế giằng co mạnh mẽ.

Thực tế này khiến chính quyền Tổng thống Joe Biden dường như đã chuẩn bị sẵn sàng đón chờ một chính phủ bị chia rẽ.

Tại Quốc hội, các đảng viên Cộng hòa sẽ tập trung vào việc duy trì một mặt trận thống nhất chống lại các đảng viên Dân chủ và nỗ lực đảm bảo Tổng thống Biden chỉ phục vụ một nhiệm kỳ. Bế tắc về chính sách và hoạt động tại Quốc hội có thể sẽ đeo bám Nhà Trắng trong 2 năm tới.

Mặc dù Tổng thống Biden có quyền bổ nhiệm các thẩm phán liên bang, thậm chí có thể là các thẩm phán tòa án tối cao nếu đảng Dân chủ giữ quyền kiểm soát Thượng viện, các ưu tiên chính khác của Nhà Trắng bao gồm an ninh môi trường, chăm sóc sức khỏe và quyền sinh sản sẽ bị tạm dừng.

Ngoài ra, còn có 5 vấn đề khác đang đè nặng chính phủ của ông Biden sau cuộc bầu cử này.

Cắt giảm chi tiêu

Phe Cộng hòa sẽ cố gắng buộc đảng Dân chủ tham gia cải cách an sinh xã hội và Chương trình bảo hiểm sức khỏe liên bang (Medicare) để đổi lấy việc cho phép tăng trần nợ, vốn là giới hạn số tiền mà chính phủ Mỹ được phép vay để có thể tiếp tục hoạt động.

Thực tế cho thấy kinh tế Mỹ có thể bị tác động mạnh bởi kế hoạch cắt giảm chi tiêu ngân sách của chính phủ, vì vậy Quốc hội Mỹ sẽ phải tìm kiếm một biện pháp thận trọng hơn để thắt chặt ngân sách.

Đảng Cộng hòa sẽ điều tra phe Dân chủ

Lo ngại đặt ra cho phe Dân chủ là đảng Cộng hòa sẽ ra đòn "trả đũa": khởi động các cuộc điều tra nhằm vào các thành viên của đảng này một khi giành quyền kiểm soát Quốc hội.

Trong 2 năm qua, đảng Dân chủ đã hạn chế số lượng giám sát mà Nhà Trắng phải đối mặt và biến cuộc bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6/1/2021 trở thành trọng tâm chính và mở cuộc điều tra quy mô lớn về vụ này. Cựu Tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump cũng khốn đốn vì bị điều tra liên quan việc cất giữ tài liệu mật và nhiều vấn đề khác.

Nhưng tất cả điều này dường như đã sẵn sàng để thay đổi. Đảng Cộng hòa cho biết sẽ xóa sổ ủy ban điều tra vụ việc tấn công ngày 6/1 và mở phiên điều trần về mối quan hệ kinh doanh của Tổng thống Joe Biden cùng con trai Hunter với Trung Quốc.

Phe Cộng hòa cũng muốn điều tra các chính sách nhập cư của chính quyền ông Biden, việc Mỹ rút khỏi Afghanistan và nguồn gốc của đại dịch Covid-19. Một số thành viên đảng Cộng hòa theo đường lối cứng rắn thậm chí còn đưa ra ý tưởng luận tội ông Biden, nhưng khả năng đó có vẻ xa vời. 

Chính sách với Ukraine và Trung Quốc

Trên bình diện quốc tế, cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ cũng có tác động đến việc thay đổi các chính sách ngoại giao cụ thể.

Nhiều đồng minh của Mỹ lo lắng, nếu đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát dù chỉ một viện ở Quốc hội, họ sẽ thắt chặt hầu bao và gây nguy hiểm cho các cam kết của Mỹ ở nước ngoài. Đáng chú ý nhất là những đồn đoán về việc sẽ cắt giảm viện trợ cho Ukraine.

Chính sách đối ngoại đối với Trung Quốc là một lĩnh vực hiếm hoi mà đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ vẫn tìm thấy được tiếng nói chung. Theo đó, mối quan hệ Trung-Mỹ dự kiến sẽ tiếp tục căng thẳng trong 2 năm tới.

Tương lai của Tổng thống Biden

Bầu cử giữa kỳ thường được coi là một cuộc trưng cầu dân ý trong 2 năm đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống đương nhiệm, trong đó thường đảng của tổng thống sẽ bị đánh bại.

Lo ngại đặt ra càng lớn khi tỷ lệ tín nhiệm của Tổng thống Biden liên tục xuống mức thấp trong hơn một năm qua. Trong khi vận may của đảng Dân chủ dường như đã hồi phục trong mùa hè, lạm phát cao và những lo ngại về nền kinh tế khiến đảng Dân chủ phải đối mặt với một cuộc chiến khó khăn để có thể tiếp tục nắm quyền kiểm soát cả hai viện của Quốc hội.

Trong  2 năm đầu tiên nắm quyền, Tổng thống Biden đã thúc đẩy thông qua các luật mới về biến đổi khí hậu, kiểm soát súng đạn, đầu tư cơ sở hạ tầng và tình trạng nghèo đói ở trẻ em.

Tuy nhiên, nếu đảng Cộng hòa kiểm soát một trong hai viện ở Quốc hội, họ sẽ có quyền ngăn chặn các dự luật của đảng Dân chủ được Quốc hội thông qua và kết quả sẽ là bế tắc trong suốt 2 năm nắm quyền còn lại của Tổng thống Biden.

Chiến lược trở lại của ông Trump

Cái tên Donald Trump không có trong lá phiếu ngày 8/11, nhưng cuộc bầu cử giữa kỳ có thể cung cấp manh mối quan trọng về tương lai chính trị của cựu tổng thống Mỹ.

Thắng lợi của đảng Cộng hòa trong bầu cử giữa kỳ sẽ giúp ông Trump gia tăng đáng kể quyền lực và mở rộng đường để ông tranh cử tổng thống năm 2024.

Các chuyên gia đánh giá cuộc bầu cử giữa kỳ là một bài kiểm tra xác thực nhất về ảnh hưởng của ông Trump trong đảng cũng như tiềm năng ông có thể tranh cử tổng thống vào năm 2024.