Ukraine chọc thủng phòng thủ của Nga: Trận chiến mới chỉ bắt đầu

CUỘC CHIẾN NHÍCH TỪNG MÉT

Urozhaine là một ngôi làng nằm ở khu vực xa xôi ở phía đông Ukraine, dọc theo một con đường nông thôn nhỏ dẫn tới Mariupol ở bờ biển phía nam.

Trong một trận chiến hồi cuối tháng 8, Andriy, một lính thủy đánh bộ kỳ cựu của Ukraine, cùng với tiểu đội tấn công gồm toàn tân binh của anh đã ngồi chờ ba ngày trong khi các đơn vị khác phải bò qua hàng loạt bãi mìn, xông vào chiến hào và dọn đường tiến vào làng Urozhaine.

Cuối cùng, vào một ngày cuối tháng, họ cũng nhận được lệnh tấn công. Trước khi tấn công lực lượng Nga trong một ngôi làng, quân đội Ukraine thường phải chiến đấu để giành quyền kiểm soát các cao điểm ở hai bên sườn, với hy vọng làm lung lay các vị trí của Nga và hạn chế giao tranh ở từng ngôi nhà.

Mỗi khu dân cư đều có nhiều thách thức giống nhau, vì vậy nhóm lính thủy đánh bộ của Ukraine phải vạch ra từng kế hoạch chi tiết và diễn tập nhiều nhất có thể trước khi tấn công.

Andriy và các thành viên trong đơn vị cho biết họ phải di chuyển thật nhanh trên chiếc xe bọc thép chở quân để đến một địa điểm được xác định trước và triển khai quân xuống khi những tiếng pháo nổ và súng rền làm rung chuyển mặt đất dưới chân họ. Nhiệm vụ của họ khi đó là giành quyền kiểm soát và bảo vệ một ngôi nhà trong làng Urozhaine, bố trí lính gác và xem xét các chiến thuật đã sử dụng để tìm cách cải thiện trong trận đánh tiếp theo.  

Tại mỗi ngôi làng, lực lượng Nga đã trải nhựa đường xá nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông, trong khi các tòa nhà, bao gồm cả những nơi đã bị tàn phá bởi pháo kích, được sử dụng để che chắn. Nói cách khác, người Nga đang sử dụng những ngôi làng này để làm thành trì, ví như Urozhaine được bao quanh bởi hai đường hào và một mê cung đường hầm cho phép binh sĩ Nga bắn ở địa điểm này nhưng sau đó xuất hiện ở một địa điểm khác.

Đến sáng hôm sau, các binh sĩ Ukraine nhận được mệnh lệnh mới: Giành kiểm soát một một căn nhà khác. 

"Điều quan trọng nhất là giữ được con đường đầu tiên. Sau đó, chúng tôi điều thêm một máy bay không người lái để quan sát từng tòa nhà. Chúng tôi được chia thành hai nhóm: Nhóm hỏa lực bắn đối phương đang ẩn náu trên các tầng khác nhau của tòa nhà và sau đó nhóm cơ động tác chiến. Đây là cách chúng tôi di chuyển nhà này sang nhà khác", một lính thủy đánh bộ Ukraine có tên Denis, 35 tuổi, nói.

Tuy nhiên, nếu cuộc tấn công thất bại, họ sẽ gọi pháo binh tấn công và phá hủy ngôi nhà, Denis cho hay.

Trận chiến giành quyền kiểm soát làng Urozhaine kéo dài 9 ngày và quân Nga cuối cùng phải rút lui vào ngày 19/8 dưới làn mưa đạn của pháo binh Ukraine. Đó là một bước nhỏ nhưng cần thiết.

Đối với mặt trận Robotyne, việc bảo vệ được Urozhaine có nghĩa là lực lượng Ukraine đã xuyên thủng lớp phòng thủ đầu tiên của Nga.

Chiến thuật giúp Ukraine chọc thủng phòng tuyến của Nga chính là việc sử dụng hàng trăm nhóm tấn công quy mô nhỏ, thường chỉ từ 8 đến 10 binh sĩ, mỗi nhóm có nhiệm vụ tấn công chỉ một chiến hào, một hàng cây hoặc một ngôi nhà.

Rõ ràng, việc nỗ lực giành lại từng căn nhà, từng ngôi làng là một cuộc chiến đầy khó khăn mà không có gì đảm bảo sẽ thành công. Tuy nhiên, sau khi giành quyền kiểm soát và đảm bảo an toàn cho từng căn nhà, từng ngôi làng ấy, các công sự còn lại của Nga sẽ trở thành mục tiêu kiên cố để Ukraine lên kế hoạch cho bước đi tiếp theo của họ.

Chiến dịch này kéo dài nhiều tháng và được tiến hành bằng nhiều hình thức chiến đấu khác nhau mà mục tiêu duy nhất là chọc thủng phòng tuyến kiên cố của Nga. Các cuộc đối đầu bằng pháo binh trên bộ hay các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái trên không, tất cả diễn ra dồn dập trên khắp mặt trận ở miền Nam Ukraine.

Mỗi thành công của Ukraine được đo bằng từng mét đất, chứ không phải km. Hàng chục cuộc tấn công như vậy đã diễn ra hàng ngày trong nhiều tuần liên tiếp và gộp lại, chúng trở thành trở ngại cho lực lượng Nga vốn đang bị kéo căng.

Với thành công của Ukraine tại Robotyne, giới chức Mỹ đánh giá ngay cả bước tiến nhỏ như vậy cũng rất có ý nghĩa, bởi nó giúp nâng cao tinh thần cho cả quân đội Ukraine, đồng thời chứng minh khả năng sử dụng hiệu quả số vũ khí và thiết bị trị giá hàng tỷ USD mà Mỹ và các đồng minh đã cung cấp cho Ukraine.

Tuy nhiên, theo những binh sĩ tham chiến ở mặt trận này, cái giá mà Ukraine phải trả để tạo ra bước tiến đó cũng rất đắt.

"Để tồn tại và chiến đấu hiệu quả ở nơi này, bạn phải chạy theo cái chết, không được để cái chết đuổi theo mình", một binh sĩ 23 tuổi với biệt hiệu Boyets từ Tiểu đoàn Skala chia sẻ. Skala là đơn vị đặc nhiệm chiến đấu trên trục tấn công chính ở phía nam Robotyne.

Tiểu đoàn Skala đã mất 75% quân số so với đầu tháng 7, thời điểm họ bắt đầu tham gia chiến dịch phản công quy mô lớn của quân đội Ukraine theo hướng Robotyne.

"Các đơn vị đặc nhiệm xung kích luôn có thời gian tồn tại ngắn nhất trên chiến trường. 90% những người ở đây cũng sẽ hy sinh. Chắc chắn, chúng tôi đã chọc thủng phòng tuyến đầu tiên của quân Nga nhưng đó là một cái giá rất đắt", Boyets nói và nhìn xung quanh đồng đội của mình khi họ đang chờ nhận lệnh cho một cuộc tấn công khác.

Việc Ukraine giành lại Robotyne có thể mang đến cho Ukraine phần nào lợi thế về mặt chiến thuật. Tuy nhiên, làng Robotyne chỉ cách nơi Ukraine bắt đầu cuộc phản công khoảng 12km về phía nam.

Để đạt mục tiêu đề ra, Kiev vẫn cần phải tiến thêm 22km để đến Tokmak, thành trì của Nga, và đến Melitopol ở bờ biển Azov cách đó hơn 80km. Trong hành trình đó, Ukraine có thể đối mặt với tuyến phòng thủ kiên cố hơn của Nga.

CÁCH NGA ĐỐI PHÓ

Khi Denis trò chuyện với phóng viên của New York Times, một đơn vị đang diễn tập tấn công một ngôi nhà có đối phương đang cố thủ. Không thiếu những tòa nhà tồi tàn để tiến hành những cuộc tập trận như vậy nên họ thường xuyên phải di chuyển địa điểm.

Tuy nhiên, máy bay không người lái của Nga đã bắt kịp nhóm binh sĩ này và khai hỏa về phía họ. Những người lính nghe thấy tiếng của tên lửa đang lao tới và chỉ có vài giây để chạy tìm chỗ ẩn nấp. Họ chạy tán loạn khi người Nga tung ra một loạt đạn khác. Một loạt đạn pháo rơi xuống xung quanh nhóm lính thủy đánh bộ, nhưng không ai bị thương.

Điều này là minh chứng cho lời nói của nhóm lính thủy đánh bộ Ukraine rằng người Nga cũng đang dần thích nghi, bao gồm cả việc sử dụng các chiến thuật mới để khiến bãi mìn của họ vốn đã nguy hiểm nay càng trở nên nguy hiểm hơn.

Với hàng nghìn quả mìn được người Nga chôn xuống đất, đặc công của Ukraine phải rà phá các bãi mìn bằng tay, thường là vào ban đêm. Tuy nhiên, thách thức nằm ở việc lựu đạn được đặt dưới mìn chống tăng với chốt đã được kéo. Thiết kế này được tạo ra để gây thương vong cho đội đặc công làm công việc gỡ mìn.

Họ thậm chí sẽ rải chất dễ cháy trên một bãi mìn dày đặc. Một khi quân đội Ukraine rà phá để mở đường, phía Nga sẽ thả một quả lựu đạn từ máy bay không người lái, tạo một biển lửa và loạt vụ nổ kết hợp.

Vì vậy, quân đội của Ukraine cần phải kiểm soát những con đường trải nhựa. Chúng là những con đường an toàn nhất vì mìn dễ được phát hiện và gỡ bỏ hơn.

Người Nga cũng biết điều này nên đã thiết lập hệ thống phòng thủ dọc theo tuyến đường, với các boongke bê tông dành cho xạ thủ súng máy và máy bay không người lái giám sát liên tục các con đường.

"Người Nga có nhiều pháo hơn, xe tăng, máy bay không người lái và nhiều binh sĩ hơn. Họ cũng củng cố lực lượng rất chắc chắn ở bất cứ nơi nào họ tới, dù là khu dân cư, vành đai rừng hay chỉ là một cánh đồng", Denis cho hay.

Nói cách khác, Nga không chỉ xây dựng hệ thống phòng thủ đáng gờm mà họ đang tiếp tục củng cố chúng. Các quan chức Ukraine và các nhà phân tích tình báo nguồn mở cho biết Moscow còn điều động thêm quân tới khu vực.

Trong báo cáo cập nhật thông tin tình báo liên quan đến chiến sự Nga - Ukraine, Bộ Quốc phòng Anh ngày 13/9 cho biết Nga "nhiều khả năng" đã triển khai các đơn vị thuộc Quân đoàn Vũ khí hỗn hợp số 25 (25CAA) đến chiến trường Ukraine do lực lượng của họ đang bị kéo căng ở tiền tuyến trước cuộc phản công của Kiev.

Đầu tháng này, Viện nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ nhận định, các đơn vị của 25CAA có thể được triển khai một phần đến Lugansk để chuyển một phần lực lượng tinh nhuệ của Nga ở đây chi viện cho mặt trận miền Nam, nơi Ukraine tập trung phản công.

THÁCH THỨC CHỜ UKRAINE PHÍA TRƯỚC

Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ tin rằng những thành công gần đây của Ukraine cho thấy khả năng Kiev tạo ra một bước đột phá khác trên tuyến phòng thủ Nga vào cuối năm nay là rất thực tế.

Ông Trent Maul, giám đốc Phân tích của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ, tin rằng nếu Ukraine có thể mở rộng lỗ thủng xung quanh Robotyne, giữ vững lực lượng và đảm bảo nguồn cung cấp đạn dược, nước này sẽ có vị thế tốt để tạo ra một bước đột phá khác vào năm 2024. Theo ông, Kiev có xác suất 40-50% để vượt qua các phòng tuyến còn lại của Nga trước cuối năm nay.

Tuy nhiên, ông vẫn cảnh báo một phần đáng kể quân tiếp viện của Nga đang chờ ở tuyến phòng thủ thứ ba. Ngoài ra, nguồn đạn dược hạn chế và thời tiết xấu dần khi về mùa đông sẽ khiến việc này vô cùng khó khăn.

Cho đến nay, các thông tin về tuyến phòng thủ thứ hai hay thứ ba của Nga còn rất ít và chưa rõ ràng. Một số quan chức Ukraine lạc quan cho rằng phòng tuyến thứ hai của Nga ở mặt trận phía nam có thể dễ dàng xuyên thủng hơn tuyến đầu tiên.

Chuẩn tướng Ukraine Oleksandr Tarnavskiy ước tính Nga đã dành 60% thời gian và nguồn lực để xây dựng tuyến phòng thủ đầu tiên và chỉ 20% cho tuyến phòng thủ thứ hai và thứ ba vì Moscow không ngờ lực lượng Ukraine sẽ vượt qua được. "Có sự khác biệt rất lớn giữa tuyến phòng thủ thứ nhất và thứ hai", ông nói.

Tuyến thứ hai không được xây dựng tốt nên quân đội Ukraine có thể sử dụng phương tiện của mình dù vẫn còn bãi mìn. Bởi vì các lực lượng Nga cũng đang hoạt động trong khu vực này nên họ hoạt động theo từng khu vực mà không phải là một hàng rào phòng thủ duy nhất, theo ông Tarnavskiy.

Trong khi đó, Oleksandr Shtupun, phát ngôn viên của lực lượng Ukraine tại miền Nam, nhận định khi chọc thủng tuyến phòng thủ thứ hai của Nga, các đơn vị Ukraine "sẽ được hưởng lợi từ thực tế là mạng lưới chiến hào, hầm và các điểm chồng lấp ở đó không mạnh bằng tuyến phòng thủ đầu tiên". Mặt khác, ông Shtupun thừa nhận tuyến thứ hai này vẫn khá mạnh.

"Tôi không biết tại sao mọi người nghĩ nó yếu hơn. Quả thực, mật độ các bãi mìn ở đó thấp hơn nhưng số lượng cũng khá lớn. Điều duy nhất có thể có lợi cho chúng ta là các chiến hào, hầm và các điểm chồng lấp không mạnh bằng", ông lập luận.

Lực lượng Ukraine đang hoạt động theo các đơn vị nhỏ nhằm tránh sự phát hiện của sự giám sát của Nga. Họ tiến quân theo mô hình mũi nhọn, mở đường cho các đồng đội được trang bị vũ khí hạng nặng hơn đi theo sau.

Nếu Ukraine có thể hoàn thành nhiệm vụ cực kỳ khó khăn là chọc thủng phòng tuyến của Nga, họ sẽ cần phải giữ và mở rộng bất kỳ lỗ thủng nào trên phòng tuyến đó để lực lượng thiết giáp cơ giới có thể tràn qua và phá vỡ hoàn toàn phòng thủ của Moscow.

Mark Kimmitt, một thiếu tướng Lục quân Mỹ đã nghỉ hưu cho biết: "Một điểm đột phá có thể đưa các đơn vị vượt qua được tuyến phòng thủ, nhưng họ sẽ phải giao tranh nhiều hơn nữa mới có thể phá vỡ nó hoàn toàn. Về cơ bản, nỗ lực này đều sẽ thất bại nếu đối phương có năng lực nhỉnh hơn và được hỗ trợ bởi các đơn vị và logistics khi chống lại mũi tiến công".

Một chỉ huy trung đội thuộc Lữ đoàn 47 của Ukraine, người có biệt danh Dobro, cho biết lực lượng Nga đã tiến hành các cuộc phản công cục bộ để cản bước tiến của Ukraine bên ngoài Robotyne. Theo viên chỉ huy này, Nga đang quyết liệt bảo vệ con đường được rải mìn dày đặc từ Robotyne đến Verbove. "Tình hình thực sự khó khăn", ông nói.

Nếu quân đội Ukraine kiểm soát được hoặc vượt qua Verbove, họ có thể tiến về phía nam tới bờ Biển Đen của nước này, cách đó hơn 80km. Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra là thiết bị hậu cần, từ các phương tiện rà phá bom mìn chuyên dụng cho đến xe tăng cải tiến để hỗ trợ cho các xe tăng bị mắc kẹt hoặc hư hỏng.

Dobro cho hay, địa hình bị gài mìn rất nhiều nên việc tiến tới thành công sẽ phụ thuộc vào việc họ có đủ số lượng kỹ sư rà phá bom mìn với trang bị phù hợp hay không.

Ông cũng nói thêm rằng việc có đủ pháo để tấn công và làm suy yếu pháo binh Nga cũng sẽ rất quan trọng. Bất kỳ bước tiến nào của Ukraine đều có thể bị ngăn chặn bởi pháo binh Nga hoặc binh sĩ ở các vị trí bắn kiên cố và máy bay, nghĩa là lực lượng mặt đất của Ukraine sẽ phải tiến lên dưới mưa hỏa lực.

Khi lực lượng Ukraine tìm cách tiến về phía nam tới Biển Azov, vẫn còn hàng km phòng thủ đáng gờm của Nga phía trước, bao gồm mìn, bẫy xe tăng, chiến hào kiên cố, phòng thủ răng rồng bằng bê tông và lính bắn tỉa. Để phá vỡ hoàn toàn phòng tuyến của Nga, Ukraine có thể phải dành nhiều tháng thăm dò, thậm chí phải đối mặt với nhiều lần tấn công thất bại. 

Pasi Paroinen, một nhà phân tích tình báo nguồn mở người Phần Lan, người đã nghiên cứu các tuyến phòng thủ của Nga ở Ukraine, nhận định: "Nếu Ukraine không đột phá được, không gì có thể ngăn cản được Nga đào thêm chiến hào hoặc phản công".

Ngược lại, theo các nhà phân tích, nếu quân đội Ukraine có thể xuyên thủng các phòng tuyến tiếp theo của Nga, đường đi về phía nam của họ có thể sẽ chỉ phụ thuộc vào sự kết hợp giữa địa hình và khả năng phòng thủ của Nga.

Nhiều quan chức quân sự Ukraine nói rằng không nên mong đợi cuộc phản công tiến triển nhanh chóng, bởi mỗi phần đất mà Kiev giành lại được đều phải đánh đổi bằng tổn thất không hề nhỏ.

Chuyên gia Konrad Muzyka thuộc tổ chức cố vấn Rochan nhận định, lối đánh hiện nay có thể giúp Ukraine hạn chế thương vong, nhưng tốc độ tiến công chậm, chính điều đó sẽ cho Nga có thêm thời gian để thiết lập lại hoặc củng cố phòng thủ.

Theo giới quan sát, Ukraine cuối cùng sẽ cần bố trí lại lực lượng cơ giới và phương tiện bọc thép nếu muốn đạt bất kỳ bước đột phá nào trong mục tiêu phá vỡ phòng thủ Nga. Họ cho rằng Ukraine nên tập trung lực lượng trên trục tấn công chính ở phía nam theo hướng Biển Azov thay vì phân tán lực lượng với mục tiêu kéo căng Nga trên tiền tuyến.

Tất nhiên, Ukraine cũng không còn nhiều thời gian cho những điều chỉnh đó. Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Mark Milley mới đây cảnh báo, Ukraine có lẽ chỉ còn 30-45 ngày để phản công trước khi mưa và bùn lầy cản trở các phương tiện di chuyển.

Trong khi đó, chiến thuật của Nga là tăng cường phòng thủ, duy trì khả năng chiến đấu trong cuộc xung đột tiêu hao nhằm làm cạn kiệt nguồn lực của Ukraine và chờ cho tới khi phương Tây mất hết kiên nhẫn.

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Ukraine Hanna Maliar ngày 14/9 cho biết, Nga không chỉ đang phòng thủ tích cực bằng cách xây dựng thêm các tuyến phòng thủ mới sâu trong hậu phương ở mặt trận Zaporizhia mà còn tiến hành 4.000-5.000 cuộc tấn công mỗi tuần vào các lực lượng Ukraine.

Theo Drive, New York Times, Wall Street Journal