Ukraine chật vật tìm quân ra tiền tuyến giữa chiến sự kéo dài

Ngay sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022, Ukraine tăng cường phòng thủ biên giới gần ngôi làng miền núi Carpathian dọc biên giới với Romania. Nhưng thực ra các cuộc tuần tra bổ sung và các hàng rào dây thép gai được triển khai dọc theo đỉnh đèo dọc biên giới Romania này là nhằm mục đích giữ chân mọi người, đặc biệt là những đàn ông đủ điều kiện nhập ngũ đang tìm cách trốn chạy khỏi đất nước.

Khi Ukraine bước sang năm thứ 3 của cuộc chiến, những người này là lực lượng cần thiết hơn bao giờ hết. Các nhà lãnh đạo vẫn đang kêu gọi Mỹ và phương Tây hỗ trợ thêm vũ khí và đạn dược ngay cả khi các dấu hiệu ủng hộ giảm dần và thực tế cho thấy Ukraine có thể phải làm nhiều hơn để tự trang bị vũ khí.

Nhưng ngoài đạn dược, vũ khí, điều Ukraine cần khẩn cấp lúc này là binh sĩ chiến đấu. Do đó, Kiev đang nỗ lực tìm kiếm những cách thức mới để huy động người dân nhập ngũ và các biện pháp mạnh mẽ hơn chống lại những người trốn quân dịch.

Sau khi xung đột với Nga bùng nổ, nam giới từ 18 -60 tuổi tại Ukraine bị cấm rời khỏi đất nước. Nhiều người bỏ qua nghĩa vụ quân sự do vấn đề sức khỏe y tế, học đại học hoặc thực hiện nghĩa vụ gia đình. Người cha có từ 3 con trở lên  cũng như những người có thành viên trong gia đình đã phục vụ trong quân đội được miễn trừ.

Một số người tìm cách trốn quân dịch thuê hướng dẫn viên tìm cách đưa họ qua những ngọn núi giáp biên giới các nước. Những người khác một mình thực hiện các chuyến đi đầy rủi ro.

Một trong số họ, một người đàn ông 46 tuổi bị lạc đường được tìm thấy vào tháng trước, đã bị chết cóng. Ít nhất 25 người đàn ông đã chết đuối khi vượt sông Tysa, phân chia Ukraine và Romania. Nhưng lối thoát phổ biến nhất là qua các cửa khẩu biên giới lớn. Nhiều người dựa vào giấy tờ giả để trốn khỏi đất nước. Những người khác đã tính đến những kế hoạch phức tạp hơn, thậm chí tuyệt vọng hơn.

"Ở Ukraine hiện nay, cuộc chiến giành lợi ích đang gia tăng khi phản công bị đình trệ", ông Andriy Demchenko, phát ngôn viên của trụ sở Cơ quan Biên phòng Nhà nước, cho biết.

Đàn ông chen chúc vào các khoang bí mật trên xe, đóng giả là giáo sĩ và ăn mặc như phụ nữ để lẻn qua các trạm kiểm soát biên giới

Một nhân viên công ty vận tải hàng hóa đã nhận tiền để đăng ký cho những người đàn ông ở độ tuổi quân dịch làm tài xế xe tải, rồi sau đó họ biến mất qua biên giới với Ba Lan. Một người đàn ông 20 tuổi kết hôn giả với một người họ hàng khuyết tật và nỗ lực khỏi đất nước với tư cách là người chăm sóc cho cô ấy. "Cho đến bây giờ, tôi không ngạc nhiên về bất cứ điều gì", Demchenko nói.

Bản thân Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng nhận ra rằng có vấn đề. "Mọi người ở Ukraine đều hiểu rằng cần phải có những thay đổi trong lĩnh vực này", ông nói vào tuần trước, đồng thời nhấn mạnh thêm rằng vấn đề vượt xa những con số báo cáo thô và bao gồm cả các điều kiện, điều khoản dịch vụ hiện tại.

Nhu cầu tăng thêm quân xuất hiện khi Ukraine đang chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài với Nga. Tình hình đất nước trở nên bấp bênh hơn bao giờ hết sau khi một cuộc phản công lớn bị đình trệ, các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) không thực hiện cam kết về đạn pháo và Quốc hội Mỹ đã dao động trước lời hứa viện trợ thêm của Tổng thống Joe Biden.

Trong khi đó Nga đã lấy lại được thế cân bằng sau những thất bại sớm. Nền kinh tế của Nga cũng đã kiên cường chống chọi tốt trước các lệnh trừng phạt và chuyển sang nền tảng thời chiến, và quân đội của nước này đã mua thêm được lượng lớn vũ khí.

Nga, với dân số đông gấp 3 lần Ukraine, đã điều động bổ sung quân 2 lần kể từ sau khi mở chiến dịch quân sự đặc biệt. Tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chỉ đạo quân đội bổ sung gần 170.000 quân, nâng tổng quân số Nga lên khoảng 1,32 triệu.

Trong một cuộc chiến tiêu hao sinh lực, Ukraine lo ngại rằng thời gian đang nghiêng về phía Nga. "Thành thật mà nói, chúng tôi cần thêm binh lính. Các nhân viên quân sự chuyên nghiệp đang cạn kiệt", ông Dolphin, Trưởng nhóm tấn công của Lữ đoàn 68 đang thảo luận về tình hình nghiêm trọng tại một sở chỉ huy ở miền đông Ukraine vào tháng trước, cho biết.

Ông cho biết có quá nhiều thường dân dường như bằng lòng giao việc chiến đấu cho những người lính "chuyên nghiệp" như ông. Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov gần đây phát biểu tại một diễn đàn an ninh châu Âu rằng, Ukraine có 1 triệu người phục vụ trong quân đội, trong đó có 800.000 người thuộc lực lượng vũ trang.

Nhưng con số thiệt hại thật đáng kinh ngạc, khi các quan chức an ninh Mỹ hồi đầu năm nay ước tính rằng Ukraine đã phải hứng chịu con số thương vong 124.500, trong đó có hơn 15.500 người thiệt mạng trong chiến đấu.

Tình trạng trốn quân dịch

Ukraine tuyên bố lệnh tổng động viên ngay sau khi bắt đầu xung đột với Nga vào tháng 2/2022. Tuy nhiên, chiến dịch tuyển quân của Ukraine đã đối mặt với một số các diễn biến tiêu cực và tình trạng trốn quân dịch.

Tháng 8 vừa qua, Tổng thống Zelensky sa thải toàn bộ lãnh đạo cơ quan tuyển quân ở các vùng trên cả nước và mở cuộc điều tra về nghi vấn tham nhũng liên quan tới những cơ quan này. Theo nhà lãnh đạo, một cuộc điều tra liên quan tới các cơ quan tuyển dụng cho thấy dấu hiệu của hành vi lạm dụng chức quyền, làm giàu bất hợp pháp và đưa những người đủ điều kiện nhập ngũ vượt biên, bất chấp lệnh cấm thời chiến. Vào cuối tháng 11, ông Zelensky đã tiết lộ một "kế hoạch huy động quân dịch phức tạp" mới nhưng không cung cấp thông tin chi tiết.

Người Ukraine vẫn đoàn kết trong điều mà nhiều người coi là cuộc chiến sinh tồn và hàng chục nghìn người sẵn sàng đến các trung tâm tuyển dụng để nhập ngũ, thường nhận thức được những câu chuyện kinh hoàng về cuộc sống đã thời chiến.

Nhưng các cuộc phỏng vấn với những người Ukraine trong độ tuổi quân dịch cho thấy một số người không mấy hào hứng đấu tranh cho một chính phủ quân sự và quốc gia bị coi là vướng phải tham nhũng và kém năng lực. Tại trạm dừng tàu điện ngầm của Đại học Kiev, Maksim, một cư dân 20 tuổi của thủ đô cho biết anh hy vọng mình có thể sẽ phục vụ sau khi hoàn thành chương trình học đại học về kỹ thuật.

Nhưng anh không muốn mạo hiểm mạng sống của mình trong quân đội, vì những câu chuyện đã nghe được từ bạn bè trong quân ngũ về việc đào tạo không đầy đủ và nạn tham nhũng.

"Đó là một chủ đề cực kỳ khó khăn", cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Andriy Zagorodnyuk cho biết. Ông cho biết, hình thức tuyển quân hiện nay được thực hiện trên cơ sở khẩn cấp khi bắt đầu chiến sự. Giờ đây, chính phủ phải điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu trước mắt và lâu dài của quân đội, đồng thời đảm bảo gánh nặng được chia sẻ một cách công bằng hơn cho tất cả mọi người.

"Hệ thống này có những sơ hở và một số người đã lợi dụng những sơ hở này", Zagorodnyuk nói, trích dẫn một phân tích dựa trên dữ liệu của Eurostat. Ông cho biết, 650.000 nam giới trong độ tuổi nhập ngũ đã rời Ukraine. Các quan chức chính phủ cho biết một số người đàn ông - một thiểu số nhỏ - né tránh quân dịch bằng cách vi phạm pháp luật.

Một người Ukraine giấu tên trong độ tuổi quân dịch cho biết đã thông qua 3  người trung gian để hối lộ các quan chức để có được hồ sơ cho thấy anh đang phục vụ trong quân đội Ukraine, mặc dù anh ta đang sống và làm việc ở Kiev.

Những người khác sử dụng các tài liệu giả mạo để trốn khỏi đất nước, bao gồm cả "sách trắng" xác nhận tình trạng khuyết tật về y tế. Mọi người trả tiền cho những kẻ buôn lậu chuyên nghiệp để chuẩn bị các tài liệu giả mạo, trong khi những người khác tự tạo ra chúng.

Một phát ngôn viên của Bộ đội Biên phòng cho biết những người khác đã cố gắng hối lộ bộ đội biên phòng - ít nhất 825 lần với số tiền khoảng 228.000 USD - hoặc cố gắng vượt qua các trạm kiểm soát.

Một người đàn ông trong độ tuổi quân dịch Ukraine cho biết mức giá hối lộ cho một lính canh ở biên giới Moldova là 300 USD. Người phát ngôn Demchenko cho biết, Cơ quan Biên phòng Nhà nước đã ngăn chặn hơn 16.500 nam giới trong độ tuổi nhập ngũ rời khỏi đất nước bất hợp pháp kể từ tháng 2/2022, thường là trên đường đến Moldova hoặc Romania.

Ông nói rằng khoảng 7.000 người trong số họ đã bị bắt vì sử dụng giấy tờ giả khi cố gắng vượt biên, thường là vào Ba Lan. Gần 2.500 người đã bị bắt trong năm nay.

Khu vực Lviv là một trong những hành lang đông đúc nhất của quốc gia dành cho những người muốn rời khỏi đất nước do có đường biên giới dài với Ba Lan.

Một nhân viên của công ty vận tải hàng hóa Lviv giúp hơn 50 người đàn ông trốn khỏi Ukraine bằng cách đăng ký họ làm tài xế xe tải. Nhân viên của Smart Way Logistics - người không được xác định danh tính trong các giấy tờ tòa án nộp lên Tòa án quận Zhokviv vào tháng 6 - đưa chiếc xe đầu tiên qua biên giới vào tháng 4/2022.

Đến tháng 11/2022, tháng bận rộn nhất của mình, anh ta đã giúp 13 tài xế xe tải giả vào Ba Lan. Anh ta phải đối mặt với mức án lên tới 12 năm tù cho mỗi trường hợp nhưng vì tỏ ra hối hận và hỗ trợ khép lại vụ án nên thay vào đó chỉ nhận mức án 7 năm tù treo và bị quản chế tại gia.

Vẫn còn những người đàn ông trong độ tuổi quân dịch khác băng qua biên giới Ukraine ở những "khu vực xanh", chẳng hạn như ở vùng núi và rừng. Một thanh niên Ukraine đã đăng lên Instagram một video về chuyến đi của anh ấy qua khu vực như vậy, trong đó có khoảnh khắc anh ta hôn một cái cây để ăn mừng việc vượt biên thành công.

Các quan chức biên giới cho biết cách đây không lâu đã bắt gặp 2 người đàn ông đang cố gắng băng qua một đoạn sông khác với các thiết bị nổi giống như một đứa trẻ có thể sử dụng trong bể bơi. Gần đó, một đội tuần tra khác, mặc đồ ngụy trang màu trắng trên quân phục màu xanh lá cây và mang theo súng trường Kalashnikov hoặc súng ngắn 9mm, đi bộ lên đỉnh núi tuyết nhìn ra Romania trong khoảng 90 phút.

Hàng rào dây thép gai trải dài hai bên cổng chuồng gia súc ọp ẹp. Trước chiến tranh, Lực lượng Tuần tra Biên giới trong lĩnh vực này đã dành phần lớn thời gian để cố gắng ngăn chặn những kẻ buôn lậu thuốc lá và người di cư từ Afghanistan, Pakistan, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia khác xâm nhập trái phép vào Ukraine, đôi khi vượt biên với sự giúp đỡ của những kẻ buôn lậu chuyên nghiệp, bà Fedorova nói.

Sau khi chiến sự bùng nổ, những người trốn chạy đã thay đổi hướng đi, với khoảng 50 người vượt biên trái phép mỗi ngày qua núi hoặc qua các trạm kiểm soát.

Bà Fedorova cho biết hiện nay chỉ còn khoảng 8 người mỗi ngày. Trước khi quay lại, đội tuần tra để lại một tấm biển làm bằng cành cây để cho những đội tuần tra khác biết danh tính của họ và thời điểm họ đã đến đó. Khi rời đi, họ cũng xóa dấu vết để mọi dấu vết mới do những kẻ đào ngũ tạo ra sẽ rõ ràng hơn.