Ukraine: “Cái sảy nảy cái ung”

Không ai có thể ngờ rằng khi thỏa thuận chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu làm hàng trăm người thương vong ở Ukraine chưa kịp ráo mực, thì cục diện chính trường tại nước này lại bị đảo ngược nhanh chóng đến vậy.

Không còn cảnh biểu tình hay đụng độ ở Maiden - quảng trường Độc lập ở tâm thủ đô Kiev – như 3 tháng trước đó, song thỏa thuận được ký ngày 21/2 giữa Tổng thống Viktor Yanukovich và phe đối lập dưới sự chứng kiến của 3 nhà đại diện châu Âu vẫn không thể cứu vãn được chính phủ thân Nga ở Kiev.

Một cuộc đảo chính lập pháp đã diễn ra chóng vánh sau đó khi phe đối lập nhanh chóng giành quyền kiểm soát chính quyền Trung ương, phế truất Tổng thống Yanukovich và bầu thủ lĩnh đối lập Alexandre Turchinov làm Chủ tịch Quốc hội kiêm Tổng thống lâm thời. Phe đối lập cũng ấn định bầu cử tổng thống trước thời hạn vào ngày 25/5 tới, trong khi Quốc hội chấp thuận ông Arseny Yatsenyuk làm Thủ tướng tạm quyền đứng đầu một thành phần nội các mới.

Những hành động này của đối lập Ukraine đã được phương Tây nhiệt liệt hưởng ứng, ủng hộ. Còn đối với Nga, đó là hành động sai lầm không thể tha thứ, nhất là khi chính phủ lâm thời ở Kiev còn dám bỏ luật cho phép công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức tại Cộng hòa tự trị Crimea.

Và chính từ cái “sảy” này đã dẫn tới một loạt cái “ung”, đẩy quốc gia ở vùng Đông Âu rơi vào tình trạng Đông - Tây chia cắt. Một nước nhưng hai chính quyền. Một ở Crimea với chính phủ mới thân Nga và ủng hộ Tổng thống bị lật đổ Yanukovych. Và một ở những phần còn lại của Ukraine với Kiev là trung tâm.

Nhưng mọi việc không dừng lại ở đó. Sức nóng trên bán đảo Crimea đang tăng lên từng ngày cùng với các hoạt động quân sự mà phương Tây cáo buộc là do Nga thực hiện sau khi Tổng thống Vladimir Putin được Thượng viện cho phép điều quân tới Ukraine cho tới khi tình hình tại đây ổn định trở lại.

Để đối phó với các hoạt động quân sự ở Crimea, chính quyền lâm thời Ukraine đã quyết định tổng động viên quân dự bị toàn quốc, đồng thời đóng cửa biên giới và không phận với Nga. Mỹ, NATO và EU cũng đang ráo riết chuẩn bị các phương án trừng phạt Mátxcơva, cho dù cách thức ứng phó như thế nào vẫn gây tranh cãi trong nội bộ.  

Tình hình căng thẳng khiến nhiều người lo ngại cho tương lai bất định của Ukraine, cũng như của nước Cộng hòa tự trị Crimea.

Theo giới chuyên gia, cách thức duy nhất hiện nay là cả Nga và phương Tây đều phải hạ hỏa. Thay vì tiếp tục các hành động gia tăng căng thẳng và cáo buộc lẫn nhau, Nga và phương Tây nên tìm kiếm giải pháp trung dung để buộc các bên liên quan ở Ukraine phải quay lại với thỏa thuận ký ngày 21/2. Suy cho cùng, cả Nga và phương Tây không thể bác bỏ thỏa thuận này vì đây là văn kiện nhận được sự chấp thuận của các phe phái ở Ukraine, lại được ký dưới sự chứng kiến của cả Nga và EU.

Thỏa thuận quy định các bên chấm dứt các cuộc xung đột, khôi phục Hiến pháp 2004 đưa Ukraine trở lại quy chế cộng hòa nghị viện - tổng thống, khởi động thành lập chính phủ đoàn kết dân tộc để chuẩn bị cho các cuộc bầu cử sớm.

Trong trường hợp ngược lại, tức là thỏa thuận bị vô hiệu hóa, Ukraine sẽ tiếp tục phải đối mặt với tình cảnh “huynh đệ tương tàn”, đất nước chia cắt, kinh tế kiệt quệ hay thậm chí trở thành tâm điểm của một cuộc “chiến tranh lạnh” mới giữa Nga và phương Tây.

Anh Ngọc