Tự vấn sâu sắc về chiến tranh

Thắt chặt liên minh Mỹ - Nhật

Mặc dù trong “Sách Xanh Ngoại giao” Tokyo khẳng định củng cố quan hệ với Washington, nhưng trước đó (5/4), khoảng 1.500 người biểu tình đã tập trung ngoài khách sạn nơi Thống đốc Okinawa Takeshi Onaga và Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga đang có cuộc thảo luận. Và tân Thống đốc Okinawa đã từ chối nghe theo yêu cầu của Tokyo nhằm tái phát triển và định vị lại căn cứ quân sự của Mỹ trong khu vực này.

Trước đó (8/1), Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết, cuộc tập trận đổ bộ không quân lần đầu tiên với sự tham gia của máy bay vận tải Osprey của Mỹ tại thành phố Funabashi thuộc tỉnh Chiba, giáp Tokyo, đã bị hoãn vì vấp phải sự phản đối của người dân.

Tuy nhiên, ông Yoshihide Suga đã nhắc lại quan điểm của Tokyo - việc xây dựng căn cứ mới ở Okinawa là cách duy nhất để Nhật Bản làm tròn trách nhiệm đồng minh với Mỹ theo Hiệp ước An ninh Mỹ - Nhật đã ký năm 1951. Trước đó (12/3), công nhân đã nối lại việc khoan thăm dò đáy biển bên ngoài bờ biển Okinawa, nơi Tokyo có kế hoạch xây dựng một căn cứ quân sự mới cho quân đội Mỹ.

Ngày 25/3, tại buổi tiếp Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ, Tướng Martin Dempsey, ở Tokyo, Thủ tướng Shinzo Abe muốn thông qua chuyến công du Mỹ sắp tới (từ 26/4) để gửi tới thế giới một thông điệp rằng, Tokyo và Washington sẽ đóng “vai trò đi đầu” trong việc đảm bảo hòa bình và ổn định tại Châu Á - Thái Bình Dương. Và ông Shinzo Abe sẽ là thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản phát biểu trước Quốc hội Mỹ.

Đồng thời thông qua chuyến công du của Thủ tướng Shinzo Abe, Nhật - Mỹ tái rà soát quy trình phòng thủ chung. Bởi Washington đã đồng ý sửa đổi đường lối ngoại giao và quốc phòng giữa 2 nước. Trước đó (12/2), Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida khi phát biểu trước Quốc hội đã nhấn mạnh, việc sửa đổi đường lối chỉ đạo hợp tác Nhật - Mỹ sẽ làm gia tăng khả năng phòng vệ giữa 2 nước.

Ngày 3/4, cựu Thủ tướng Nhật Bản Yasuo Fukuda cho rằng, lãnh đạo của 1 quốc gia không nên để dư luận chi phối, nhưng nhà lãnh đạo đó cũng không nên khuấy động dư luận. Tuyên bố của ông Yasuo Fukuda xuất hiện sau khi Ngoại trưởng Nhật - Trung - Hàn nhất trí tìm ra hướng sớm tổ chức cuộc gặp cấp cao 3 bên, bất chấp những khó khăn xuất phát từ nhận thức lịch sử và tranh chấp lãnh thổ giữa 3 nước này.

Theo ông David Shear, Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách vấn đề an ninh Châu Á - Thái Bình Dương, mối quan hệ Mỹ - Nhật - Hàn trong chia sẻ thông tin nên được tiếp tục, đồng thời thừa nhận, cần phải “tiếp cận thực tế và kiên nhẫn, tránh nhạy cảm”. Bởi người dân Hàn Quốc từng phản đối (2012) Thỏa thuận an ninh chung về thông tin quân sự (GSOMIA).

Ngày 6/4, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc đã phản đối việc Nhật Bản tăng cường tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo tranh chấp Dokdo/Takeshima, bằng cách đưa quần đảo này vào sách giáo khoa như là một phần lãnh thổ của Nhật Bản; đồng thời kêu gọi Tokyo chân thành nỗ lực cải thiện quan hệ, nhất là khi 2 nước đang chuẩn bị kỷ niệm 50 năm bình thường hóa quan hệ song phương.

Quần đảo Dokdo/Takeshima gồm 2 đảo lớn và nhiều bãi đá nhỏ, với tổng diện tích khoảng 230.000m2, đang là trở ngại khiến Nhật - Hàn không thể “cơm dẻo canh ngọt”. Cựu quan chức tình báo Kent Harrington từng cho rằng, căng thẳng Hàn - Nhật đang cản trở hợp tác chắc chắn để Washington duy trì sự hiện diện quân sự lâu dài tại Châu Á - Thái Bình Dương, nhất là khi Tổng thống Barack Obama công bố chiến lược xoay trục cách đây 5 năm.

Theo Hãng NHK, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida và Ngoại trưởng Hàn Quốc Yun Byung-se đã đồng ý tổ chức cuộc họp giữa quan chức ngoại giao và quốc phòng cấp cao của 2 nước tại Seoul trong ngày 14/4 để tiến hành cuộc đối thoại an ninh đầu tiên giữa Nhật Bản và Hàn Quốc trong hơn 5 năm qua. Vụ trưởng Vụ châu Á - châu Đại Dương thuộc Bộ Ngoại giao Nhật Bản Junichi Ihara và Vụ trưởng Vụ Đông Bắc Á của Bộ Ngoại giao Hàn Quốc Lee Sang-deok nhiều khả năng sẽ tham gia cuộc đối thoại này.

Theo Hãng Yonhap, Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye đã gặp Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe khi 2 nhà lãnh đạo đến Singapore tham dự lễ tang cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu. Đây là cuộc gặp đầu tiên kể từ khi 2 nhà lãnh đạo Hàn - Nhật có cuộc tiếp xúc ngắn bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Brisbane, Australia hồi tháng 11/2014.

Theo Hãng Kyodo, các lãnh đạo chính trị và kinh tế kỳ cựu của Hàn Quốc và Nhật Bản sẽ thành lập một nhóm tham vấn phi chính phủ nhằm cải thiện quan hệ căng thẳng giữa 2 nước. Và ngày 22/3, phái đoàn Hàn Quốc do cựu Thủ tướng Lee Hong-koo dẫn đầu thăm Tokyo và họp với cựu Thủ tướng Yoshiro Mori.