Thỏa thuận ngừng bắn Israel - Hamas nguy cơ đổ vỡ

Hamas tuyên bố sẽ không thả nhóm con tin Israel tiếp theo vào cuối tuần này như kế hoạch, với lý do Israel vi phạm lệnh ngừng bắn. Diễn biến này có thể làm hỏng thỏa thuận ngừng bắn giữa hai bên vốn đã mong manh, được duy trì suốt 3 tuần qua.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến tình hình thêm căng thẳng khi cảnh báo rằng "địa ngục sẽ bùng nổ" nếu Hamas không thả toàn bộ con tin Israel vào ngày 15/2. Phát ngôn này, cùng với đề xuất để Mỹ tiếp quản và "phát triển" Dải Gaza, dường như vô hiệu hóa các giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận ngừng bắn.

Ông Trump đã nói gì?

"Nếu họ không được thả, địa ngục sẽ bùng nổ", ông Trump tuyên bố với các phóng viên tại Nhà Trắng vào tối 10/2. Ông cũng nói về lệnh ngừng bắn: "Hãy hủy bỏ nó, và mọi thỏa thuận đều không còn giá trị".

Ông Trump cho biết quyết định cuối cùng thuộc về Israel, nhấn mạnh: "Tôi chỉ nói quan điểm cá nhân. Israel có thể bác bỏ điều đó". 

Khi được hỏi liệu Mỹ có tham gia đáp trả Hamas nếu các con tin không được thả hay không, ông nói: "Hamas sẽ biết tôi đang nói gì". Ông Trump cũng nhắc lại thời hạn vào ngày 15/2 trước khi có cuộc gặp với Quốc vương Abdullah của Jordan hôm 11/2.

Tổng thống Mỹ còn tuyên bố có thể cắt viện trợ cho Jordan và Ai Cập nếu 2 nước này không tiếp nhận người tị nạn từ Gaza.

Theo kế hoạch, 16 người khác, bao gồm 8 thi thể, sẽ được thả trong giai đoạn đầu tiên kéo dài 6 tuần của thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas. Ước tính, vẫn còn tổng cộng 76 con tin bị giam giữ tại Dải Gaza.

Những con tin còn lại dự kiến sẽ được thả trong giai đoạn 2, bắt đầu vào đầu tháng 3 nhưng chưa xác định được thời gian.

Người phát ngôn của Hamas, ông Abu Obeida, cáo buộc Israel vi phạm thỏa thuận ngừng bắn, bao gồm việc trì hoãn hồi hương người Palestine về phía bắc Gaza, cản trở viện trợ nhân đạo và tấn công dân thường. Ông tuyên bố Hamas sẽ không thả thêm con tin cho đến khi Israel "tuân thủ và bù đắp cho những vi phạm trong những tuần qua". Israel phủ nhận các cáo buộc này.

Hamas không trực tiếp đề cập đến kế hoạch tiếp quản Gaza của ông Trump, nhưng sự thay đổi lập trường của Mỹ dường như là yếu tố then chốt trong quyết định của nhóm này. Theo truyền thông , Hamas không còn tin rằng Washington sẽ đảm bảo lệnh ngừng bắn được duy trì và cũng không cho rằng Israel thực sự nghiêm túc trong việc thực hiện thỏa thuận.

Sáng 11/2, nội các an ninh Israel đã họp để thảo luận về các cuộc đàm phán liên quan đến giai đoạn 2 của thỏa thuận ngừng bắn. Sau cuộc họp, một tuyên bố được đăng trên các tài khoản mạng xã hội của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, trong đó ông bày tỏ sự ủng hộ đối với cảnh báo của ông Trump. Thông điệp video nêu: Nếu các con tin Israel không được trả tự do trước ngày 15/2, "quân đội sẽ nối lại các cuộc tấn công ác liệt cho đến khi Hamas bị đánh bại hoàn toàn".

Theo hãng tin Kan, quân đội Israel đã hủy mọi kỳ nghỉ của binh sĩ thuộc sư đoàn Gaza, cho thấy giới chức Israel đang chuẩn bị cho khả năng nối lại chiến sự. Tối 11/2, quân đội Israel tuyên bố sẽ tăng cường lực lượng tại khu vực Gaza "để sẵn sàng cho các kịch bản khác nhau".

Điều gì sẽ xảy ra theo thỏa thuận ngừng bắn?

Theo thỏa thuận, cuộc trao đổi tiếp theo giữa các con tin Israel và các tù nhân bị Palestine giam giữ dự kiến diễn ra vào thứ Bảy này, đánh dấu lần trao đổi thứ 6 trong giai đoạn đầu kéo dài 6 tuần của thỏa thuận ngừng bắn.

Các cuộc trao đổi con tin và người bị giam giữ dự kiến sẽ diễn ra hàng tuần cho đến ngày 2/3. Trong giai đoạn 2, toàn bộ con tin còn sống sẽ được trả tự do và Israel sẽ rút hoàn toàn khỏi Gaza, qua đó chấm dứt chiến sự.

Các cuộc đàm phán về giai đoạn 2 dự kiến đã bắt đầu từ tuần trước, nhưng Thủ tướng Netanyahu chỉ cho phép nhóm đàm phán Israel thảo luận về các vấn đề kỹ thuật liên quan đến giai đoạn đầu. Một lựa chọn khác là kéo dài giai đoạn 1 của thỏa thuận bằng các đề xuất trung gian.

Giai đoạn 3 dự kiến sẽ giải quyết việc trao đổi thi thể của các con tin đã thiệt mạng và các thành viên Hamas, đồng thời khởi động kế hoạch tái thiết Gaza. Tuy nhiên, các kế hoạch quản lý khu vực này trong tương lai vẫn chưa rõ ràng.