Thái Lan trở thành “sàn đấu” cạnh tranh quân sự Mỹ - Trung

Tại buổi lễ ký tuyên bố tầm nhìn chung với Mỹ hồi tháng trước, Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha chỉ ngồi lặng lẽ trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper nhấn mạnh cam kết của một đồng minh cũ với Bangkok, trong bối cảnh phải đối mặt với “sự cưỡng ép và hăm dọa từ bên ngoài” ở khu vực châu Á. Theo Bloomberg, ông chủ Lầu Năm Góc rõ ràng đang ngụ ý tới Trung Quốc.

Chưa đầy một giờ sau đó, Thủ tướng Prayut, cựu tư lệnh lục quân Thái Lan, cũng ký một thỏa thuận hợp tác quốc phòng mơ hồ tương tự với Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa. Ông Prayut cam kết ủng hộ các chính sách quan trọng của Trung Quốc như Sáng kiến Vành đai và Con đường nhằm mở rộng các dự án cơ sở hạ tầng trên quy mô toàn cầu.

Mặc dù cả 2 thỏa thuận trên đều không ràng buộc Thái Lan với bất kỳ điều gì cụ thể, song động thái cân bằng của Thủ tướng Thái Lan đã cho thấy mức độ Trung Quốc “can thiệp” vào một quốc gia vốn có liên kết quân sự sâu sắc với Mỹ suốt hàng chục năm.

Mỹ - Trung cạnh tranh

Năm 2003, cựu Tổng thống Mỹ George W. Bush từng gọi Thái Lan là “đồng minh lớn ngoài NATO” của Washington. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa hai nước bị xấu đi sau khi Thái Lan xảy ra đảo chính quân sự vào năm 2014, buộc Mỹ phải kích hoạt đạo luật nhằm hạn chế quan hệ quốc phòng giữa hai nước cho tới khi nền dân chủ được thiết lập tại quốc gia Đông Nam Á.

Trung Quốc đã nhanh chóng lấp vào khoảng trống do Mỹ để lại. Bắc Kinh tăng cường các cuộc tập trận quân sự và ký 10 hợp đồng vũ khí lớn, trong đó có thương vụ mua sắm quốc phòng lớn nhất của Thái Lan gồm 3 tàu ngầm diesel và 48 xe tăng chiến đấu với tổng giá trị lên tới 1,03 tỷ USD.

“Rốt cuộc, việc khởi động lại mối quan hệ với Mỹ đồng nghĩa với việc Thái Lan đang đặt mình ở vị trí trung tâm của cuộc chiến địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc tại Đông Nam Á”, Paul Chambers, giám đốc nghiên cứu tại Viện Các vấn đề Đông Nam Á ở Chiang Mai, nhận định.

Sau cuộc bầu cử tại Thái Lan hồi tháng 3, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã nhanh chóng tìm cách giành lại vị thế đã mất. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ca ngợi Thái Lan “trở lại nền dân chủ” trong chuyến thăm tới Bangkok hồi tháng 8. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng thúc đẩy chiến lược xuất khẩu vũ khí Mỹ tới Thái Lan.

“Khác với cam kết được đưa ra tại Bắc Kinh hay Moscow, các thương vụ quốc phòng lớn của chúng tôi được kiểm soát bởi một quy trình chính sách rõ ràng, minh bạch với sự phê chuẩn công khai”, Jillian Bonnardeaux, người phát ngôn của Đại sứ quán Mỹ tại Bangkok, cho biết.

Theo bà Bonnardeaux, các vũ khí và chương trình viện trợ từ các đối thủ của Mỹ (như Nga và Trung Quốc) hiếm khi chuyển giao năng lực theo đúng như quảng cáo. Thay vào đó, bên mua sẽ bị mắc nợ với những hệ thống vũ khí không thể hoạt động.

Thái Lan hồi tháng 8 cho biết sẽ nhận 70 xe bọc thép Stryker trước cuối năm nay theo chương trình Mua sắm Quân sự Nước ngoài của Mỹ. Ngoài ra, Thái Lan cũng lên kế hoạch mua thêm 50 chiếc tương tự.

Tiếp đó, quân đội Thái Lan thông báo mua 8 trực thăng trinh sát tấn công hạng nhẹ AH-6i theo thỏa thuận trị giá 138 triệu USD.

Ngoài mua sắm vũ khí, cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc còn mở rộng sang các cuộc tập trận quân sự trong những năm gần đây.

Thái Lan tiếp tục tổ chức cuộc tập trận “Hổ Mang Vàng”, cuộc tập trận quân sự lớn nhất tại châu Á, với sự hậu thuẫn của Mỹ. Năm nay, 29 nước đã tham dự tập trận “Hổ Mang Vàng”, với 4.500 binh sĩ Mỹ và vài chục binh sĩ từ Trung Quốc.

Theo Ian Storey, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện ISEAS-Yusof Ishak, Thái Lan tham gia các cuộc tập trận quân sự phối hợp với Trung Quốc nhiều hơn bất kỳ quốc gia Đông Nam Á nào khác. Khởi điểm chỉ là các cuộc diễn tập hỗ trợ nhân đạo và rà phá bom mìn vào năm 2005, Thái Lan và Trung Quốc gần đây đã mở rộng thành các cuộc tập trận hàng hải và hàng không.

Lợi thế của Trung Quốc

Phát biểu bên lề hội nghị bộ trưởng quốc phòng khu vực tại Bangkok hồi tháng trước, Raksak Rojphimphun, lãnh đạo phụ trách chính sách và kế hoạch tại Bộ Quốc phòng Thái Lan, cho rằng: “Đây là vấn đề duy trì sự cân bằng”.

“Chúng tôi không thể chọn phe, chúng tôi phải làm bạn với tất cả mọi người. Chúng tôi chỉ là nước nhỏ. Chúng tôi không thể lựa chọn bạn của chúng tôi”, quan chức Thái Lan cho biết.

Đối với Thái Lan, nước có chi tiêu quốc phòng thường niên theo ngân sách khoảng 7,7 tỷ USD, Trung Quốc vẫn là nhà cung cấp một số loại vũ khí rẻ hơn so với Mỹ.

Trung Quốc hiện là nhà cung cấp vũ khí lớn thứ 5 thế giới và phần lớn bán cho các nước láng giềng. Châu Á chiếm khoảng 75% số hợp đồng vũ khí của Trung Quốc, trong đó Pakistan, Bangladesh và Myanmar là những khách hàng lớn nhất của Bắc Kinh.

Các nước Đông Nam Á cũng là thị trường ngày càng tiềm năng trong lĩnh vực quốc phòng. Theo Siemon Wezeman, nhà nghiên cứu cấp cao tại chương trình chi tiêu quân sự và vũ khí tại Viện nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), việc Mỹ giảm cam kết tại châu Á đã đẩy các nước trong khu vực xích lại gần hơn với Trung Quốc.

“Mỹ ngày càng trở thành đối tác ít tin cậy hơn”, chuyên gia Wezeman nhận định.

Thành Đạt

Theo Bloomberg