Thách thức của tỷ phú Elon Musk trong việc truy tìm các khoản chi lãng phí

Theo WSJ, chính phủ liên bang Mỹ chi tiêu sai ít nhất 100 tỷ USD mỗi năm trong tổng ngân sách hàng nghìn tỷ USD. Việc xác định các khoản chi tiêu lãng phí không phải là phần khó nhất, mà làm gì để khắc phục chúng mới là điều nan giải.

Hàng năm, các báo cáo được công bố trực tuyến cho thấy hàng tỷ USD trong các khoản thanh toán không hợp lệ, bao gồm gian lận, thiếu thanh toán, thanh toán trùng lặp, thanh toán cho người nhận không đủ điều kiện, hoặc cho hàng hóa và dịch vụ không đủ điều kiện. Theo Văn phòng Kiểm toán Chính phủ Mỹ (GAO), các khoản này cũng có thể bao gồm những khoản đã thanh toán đúng số tiền nhưng không tuân thủ quy định, chẳng hạn như hợp đồng thiếu chữ ký bắt buộc.

Những con số đáng chú ý

Trong tài khóa gần đây nhất, kết thúc vào tháng 9/2024, các cơ quan báo cáo đã ghi nhận 149 tỷ USD chi tiêu không hợp lệ, chiếm 3,7% trong tổng số 4,1 nghìn tỷ USD thanh toán. Các báo cáo này bao gồm một phần lớn chi tiêu của chính phủ, mà theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), tổng chi tiêu trong tài khóa vừa qua là 6,75 nghìn tỷ USD. Năm ngoái, hơn 90% các khoản thanh toán không hợp lệ là do thanh toán vượt mức.

Từ năm 2002, Quốc hội đã yêu cầu các cơ quan ước tính và báo cáo hàng năm về các khoản thanh toán không hợp lệ. Luật đã được củng cố vào các năm 2010, 2013 và 2020, ngay trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra. Các ước tính này được thực hiện dựa trên mẫu thống kê từ các khoản thanh toán được kiểm tra chi tiết, sử dụng các phương pháp mà tổng thanh tra độc lập của mỗi cơ quan phê duyệt.

Các báo cáo về thanh toán không hợp lệ bao gồm 24 cơ quan, trong đó có các cơ quan nội các và những cơ quan khác như Cơ quan An sinh Xã hội (SSA), Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) và Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF). Tuy nhiên, một số cơ quan không bắt buộc phải nộp các báo cáo này, bao gồm Cục Tình báo Trung ương (CIA).

Năm 2024, tỷ lệ thanh toán chính xác trung bình của 68 chương trình đạt 95%, với tỷ lệ chung là 96%. Một số chương trình chi tiêu lớn nằm trong nhóm nguồn chi không hợp lệ cao nhất, dù tỷ lệ chính xác trên 94%.

Thời kỳ Covid-19 

Cũng theo WSJ, các khoản thanh toán không hợp lệ tăng mạnh trong thời kỳ đại dịch, khi Quốc hội Mỹ, chính quyền ông Trump và sau đó là chính quyền ông Biden triển khai nhiều chương trình cứu trợ mới và mở rộng các chương trình hiện có để giảm thiểu tác động kinh tế. Một số chương trình yêu cầu ít giấy tờ chứng minh và có biện pháp chống gian lận lỏng lẻo.

Các khoản thanh toán không hợp lệ đã giảm 46% kể từ năm 2021 nhưng vẫn cao hơn mức của năm 2019, một phần do chi tiêu tăng theo lạm phát, nền kinh tế và dân số. Về tỷ trọng chi tiêu, các khoản thanh toán không hợp lệ đã tăng từ 2,9% năm 2019 lên 7,1% năm 2021, trước khi giảm xuống còn 3,7% vào năm ngoái.

Vì sao lãng phí vẫn tồn tại?

Các cơ quan chính phủ đã cố gắng thu hồi một số khoản thanh toán thừa. Năm 2024, họ nhắm mục tiêu thu hồi 33,5 tỷ USD và đã thành công khoảng 2/3, tương đương 22,6 tỷ USD, bao gồm cả các khoản từ những năm trước.

Một lý do khiến tình trạng thanh toán vượt định mức tiếp diễn là do các cơ quan liên bang thiếu kiểm soát đối với một số khoản chi tiêu. Các cơ quan thường đề cập đến các chương trình được quản lý chung với các bang, chẳng hạn như Medicaid (cung cấp bảo hiểm y tế), SNAP (hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung), bảo hiểm thất nghiệp và các chương trình đường cao tốc. Trong các chương trình này, nhân viên cấp bang xác định quyền nhận thanh toán dựa trên sự kết hợp các quy định của liên bang và tiểu bang. Các cơ quan liên bang cho biết họ cung cấp đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật để giúp các bang ngăn chặn thanh toán không hợp lệ.

DOGE đóng vai trò gì?

Bên cạnh mục tiêu cắt giảm lãng phí, Tổng thống Trump và tỷ phú Elon Musk đã đặt trọng tâm lớn vào việc loại bỏ gian lận. Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE) do ông Musk lãnh đạo cho biết đã tiết kiệm được 55 tỷ USD tính đến ngày 17/2 thông qua việc kết hợp các biện pháp phát hiện gian lận, đàm phán lại hợp đồng và hợp đồng cho thuê, hủy bỏ các khoản trợ cấp, bán tài sản, cắt giảm nhân sự và tiết kiệm chi phí theo quy định. Khoảng 20% số tiền tiết kiệm này đến từ các hành động liên quan đến hợp đồng, theo thông tin trên trang web của DOGE.

Khoản tiết kiệm lớn nhất mà DOGE báo cáo đến từ Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), vốn đã bị chính quyền Trump cắt giảm mạnh nhân sự. Tuy nhiên, USAID không phải là nguồn chính gây ra các khoản thanh toán không hợp lệ.

Các hành động ban đầu của DOGE có thể thay đổi khi họ tập trung vào các chương trình lớn nhất của chính phủ, chẳng hạn như chăm sóc sức khỏe và chi tiêu quân sự. Thanh toán không hợp lệ không phải lúc nào cũng liên quan đến gian lận. Năm 2024, các cơ quan đã ghi nhận 7,2 tỷ USD, tương đương 5% các khoản thanh toán không hợp lệ, được xác nhận bởi tòa án là gian lận.

Bà Christi Grimm, cựu tổng thanh tra Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS), cho biết ông Trump và DOGE đang coi tất cả các khoản thanh toán không hợp lệ như gian lận. Bà Grimm và một số tổng thanh tra khác bị ông Trump sa thải vào tháng trước đang kiện chính quyền, cáo buộc họ vi phạm các quy định của Quốc hội trong việc bảo vệ các tổng thanh tra.