“Sự đoàn kết của ASEAN có thể kiềm chế Trung Quốc”

Theo Đại tá Restituto Padilla, người phát ngôn của Lực lượng Vũ trang Philippines (AFP), Trung Quốc sẽ không thể tiếp tục các hoạt động xây dựng đảo nhân tạo quy mô lớn ở Biển Đông và nhiều khu vực khác, nếu như Bắc Kinh phải đối mặt với tiếng nói phản đối mạnh mẽ chung từ các nước.

“Tại khu vực này, tiếng nói tập thể sẽ có những ảnh hưởng lớn hơn nhiều so với vài tiếng nói đơn lẻ”, Đại tá Padilla nhấn mạnh, ám chỉ tới sự đồng lòng của châu Á nói chung hay ASEAN nói riêng trong việc đối phó với một Trung Quốc đang nổi lên bất chấp luật pháp quốc tế và khu vực.

Tuy nhiên, sự đồng lòng đó trước tiên phải xuất phát từ chính các nước thành viên ASEAN.

“Nếu các nước ASEAN có thể đoàn kết cùng nhau, mọi việc sẽ tốt đẹp hơn”, ông chia sẻ.

Theo lập luận của người phát ngôn Quân đội Philippines, Trung Quốc sẽ không thể tiếp tục làm ngơ nếu thấy nhiều quốc gia trong khu vực cùng lên tiếng một lúc. Đây không phải là điều khó thực hiện khi Trung Quốc đang tiến hành các hoạt động xây dựng và cải tạo trái phép ở hàng loạt bãi đá ngầm thuộc chủ quyền của Philippines, Việt Nam, Malaysia và Nhật Bản.

“Tất cả các quốc gia nên thống nhất với nhau và cùng lên tiếng phản đối. Nếu điều này diễn ra, Trung Quốc sẽ phải lắng nghe và không thể tìm cách đi ngược lại những điều đúng đắn. Thậm chí, (Trung Quốc) sẽ phải có cách hành xử đúng mực, tôn trọng các nguyên tắc và những gì mà các quốc gia chuộng hòa bình đang theo đuổi”, Đại tá Padilla nhận định.

Dù không chỉ đích danh những nước “lạc điệu” trong việc lên án các hành động của Trung Quốc, nhưng Đại tá Padilla cho rằng những nước này đang làm tình hình thêm phức tạp và lý do để họ làm vậy là vì muốn bảo vệ các lợi ích của mình, nhất là trong lĩnh vực kinh tế.

Ông khuyến cáo các nước không nên quá lo ngại về điều này vì thương mại cũng là một trụ cột quan trọng của Trung Quốc trong bối cảnh hiện nay, và Bắc Kinh sẽ không thể tự “trói tay” mình bằng cách áp đặt các biện pháp trừng phạt trả đũa.

“Thương mại rõ ràng là một trụ cột quan trọng của Trung Quốc. Họ cần thị trường bên ngoài để bán hàng hóa và họ cũng cần mua hàng hóa từ các quốc gia khác. Đây là cơ chế cho và nhận. Nền kinh tế sẽ không thể phát triển nếu chỉ tự cung tự cấp”, Đại tá Padilla nhấn mạnh.

Để khích lệ tinh thần của các nước trong khu vực, người phát ngôn Quân đội Philippines nêu rõ các nước G7 (gồm Canada, Pháp, Đức, Italy, Nhật Bản, Anh và Mỹ) đều đã lên tiếng phản đối các hành động đơn phương của Trung Quốc.

“Đây là thách thức của chúng ta. ASEAN cần có tiếng nói chung mạnh mẽ”, Đại tá Padilla kêu gọi, sau khi phàn nàn ASEAN quá thận trọng vì cho tới nay vẫn khá là im ắng.

Thời gian qua, Trung Quốc liên tục có các hành động gây hấn ở Biển Đông với việc cử các tàu hải giám tới quấy nhiễu ở các vùng biển tranh chấp, lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở Hoa Đông, đưa giàn khoan nước sâu vào Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa của Việt Nam, ngang nhiên bồi lấp, cải tạo các bãi đá ngầm thành các đảo nhân tạo, đồng thời xây dựng các đường băng lớn hỗ trợ hoạt động hậu cần và tác chiến ở vùng biển xa.

Những hành động ngang ngược của Trung Quốc đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của dư luận trong khu vực và quốc tế. Đặc biệt, chính phủ Philippines đã chính thức khởi kiện Trung Quốc lên Tòa Trọng tài về Luật Biển của Liên hợp quốc để yêu cầu Bắc Kinh phải giải thích cách áp dụng Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS)

Tuy nhiên theo giới chuyên gia, để giải quyết mối quan hệ căng thẳng hiện nay giữa ASEAN và Trung Quốc, hai bên cần có cái nhìn rộng hơn.

“Hiện mối quan hệ ASEAN-Trung Quốc đang trong giai đoạn khá bền chặt. Quan hệ này thậm chí còn được củng cố nhiều hơn nữa với sự ủng hộ mà ASEAN dành cho sáng kiến thành lập Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng châu Á (AIIB) do Trung Quốc khởi xướng”, chuyên gia an ninh hàng hải Benjamin Ho phân tích.

Ông Benjamin Ho hiện làm việc cho Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng, trực thuộc Đại học Kỹ thuật Nanyang Singapore. Theo ông, sự hợp tác chặt chẽ về kinh tế và sự ra đời của Bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) sẽ là hai nhân tố tích cực, cho dù chưa thể giúp hạ nhiệt ngay căng thẳng ở khu vực Biển Đông vốn có quá nhiều lợi ích đan xen chồng chéo và là tuyến hàng hải huyết mạch, một ngư trường dồi dào và giếng dầu mới của thế giới.

Đây cũng là quan điểm của Tiến sỹ Kamarulazizi Ibrahim, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Bền vững Toàn cầu thuộc Đại học Sains Malaysia (USM).

"Điều chúng ta cần làm là nói rõ với Trung Quốc rằng ASEAN là một nền kinh tế ngày càng nở rộ, nơi Trung Quốc có thể sẽ thu được các lợi ích không nhỏ cho mình. Các nước ASEAN cần đẩy mạnh hơn nữa những thành tựu của mình và thể hiện rõ ảnh hưởng cũng như lợi thế của sức bật này", Tiến sỹ Ibrahim chia sẻ.

Với dân số 600 triệu người và vị trí địa lý thuận lợi, ASEAN là một thị trường đầy hấp dẫn đối với Trung Quốc trong việc thúc đẩy thương mại và đầu tư. Đây cũng là khu vực nằm ở vị trí chiến lược trong sáng kiến “một vành đai, một con đường” mà chính quyền Bắc Kinh đang theo đuổi. Vì vậy, nếu biết phát huy sức mạnh đoàn kết, ASEAN không chỉ chủ động tạo ra tiếng nói mạnh mẽ với Bắc Kinh trong vấn đề Biển Đông, còn tạo ra những cơ hội hợp tác to lớn với nền kinh tế thứ hai thế giới vốn đang rất cần động lực thúc đẩy tăng trưởng trong bối cảnh kinh tế bắt đầu có những dấu hiệu đi xuống.

Đức Vũ